LLU Lexikon der Luxemburger Umgangssprache
 
Kichen bis Kirmes (Bd. 1, Sp. 234 bis 236)
 
Kichen, pl. id., f., die Küche, la cuisine. — Chimie des gourmands. — Prov. An ènger guder Kichen as geschwe' gekacht, an ènger schlèchter nach éschter; engl. a poorman's table is soon spread (la nappe du pauvre est bientôt mise).
 
Kiche'wôp, pl. -en, f., im gemeinen Leben: ein Küchenflecken, Rußflecken, tache noire, tache de suie, qu'on s'est faite quelque part à la cuisine.
 
Kickelen, part. gekickelt, kichern, kickern, heimlich lachen, rire sous cape. — Kil. glichhelen.
 
Kièhresch, pl. -en, f., die Gassenkehrerin, la balayeuse.
 
Kièler, pl. -en, m., das Kummet, le collier de cheval. — Mittelalt. Koler; engl. collar; lat. collare. — Ech wèrd der de' Kièler geriècht mâchen, ich werde dir den Kopf zurecht setzen, dich zurecht weisen, je te redresserai, je te remonterai la tête.
 
Kièlerspón, pl. -spén, m. (sell.), das Kummethorn, die hervorstehenden gebogenen Enden des Kummets, l'attelle, f.
 
Kièlerstack, pl. -stäck, m., die Kummetform, der Kummetstock, le bois d'attelles.
 
Kièm, m., die Kim, das Kem, die Römerstraße, welche zwischen der Mosel und Saar von Trier nach Metz führt. — Jn Kièm, Kim, Kem ist die gallische Wurzel des Wortes chemin unverkennbar.
 
Kièr, pl. -en, m., der Kern, le noyau.
 
Kièrdröchen, durchaus trocken, tout sec.
 
Kièrw, pl. Kièrw, m., das Kerbholz, der Rechnungsstock, la taille. — Holl. kerf.
 
Kièrw, pl. von Koirw, die Körbe, les paniers. — Kièrw hoin, Kièrw ausgièn, Kostgänger haben, denen man das Essen in Körben in ihre Wohnung schickt.
 
Kièrwchen, pl. Kièrwércher, m., das Körbchen, la corbeille. — Holl. korfje. — E' Kièrwche' Bièr, une corbeille de fraises.
 
Kiérz, pl. -en, f., die Kerze, la chandelle, le cierge. — Éng geseent Kièrz, eine geweihte Kerze, un cierge bénit. — La nécessité de se cacher et de ne célébrer les saints mystères que dans des lieux souterrains, obligea les premiers chrétiens à faire usage de cierges ou flambeaux[S. 235] pour leurs cérémonies. Ils en eurent même besoin quand on leur eut permis de bâtir des églises, qu'on avait soin de construire de façon qu'elles recevaien ttrès-peu de jour, afin d'inspirer plus de respect par leur obscurité. C'est-là l'origine des cierges dans les temples.
 
Kièrzenhiärchen, pl. -hiärcher, n., das Löschhorn, Löschhütchen, l'éteignoir, m. — En hoit èng Nois wé e' Kièrzenhiärchen, il a le nez d'un arpent.
 
Kilech, pl. -en, m., der Kelch, le calice. — Ahd. chelih; böhm. kalich; gr. kylix; pol. kielich. — Calice de soupçon (hist. rel.), épreuve à laquelle les chrétiens d'Alexandrie, dans les premiers siècles de l'Eglise, soumettaient les femmes soupçonnées d'infidélité: ils leur faisaient avaler un breuvage, qui, dans le cas seulement où elles seraient coupables, devait leur causer d'affreuses douleurs.
 
Kill, pl. -en, m., die junge Eiche, le jeune chêne, cheneau. — Vergl. celt. kill, Wald.
 
Kilt, f., die Kühle(der Luft), la fraîcheur (de l'air). — Holl. kœlte. — An der Kilt reesen, in der Küle reisen, voyager au frais.
 
Kinek, pl. -en, m., der König, le roi. — Angels. kineg; engl. king. — Vergl. celt. cun, der Erste, Vornehmste, Prinz, Herr. — Neischt gleicht méh èngem Mensch wé e' Kinek, rien ne ressemble plus à un homme qu'un roi.

Altmärk.De olle Frits, pots schlag in 't hous!
Det was en keunig as en dous.
Groot van gestalt woar he joust nich,
Det groote satt em innerlich.
Sien roch oun wams oun stebelpoar
Was ook det nieste nich von 't Joahr;
Oft keek det unner foudder rout,
He sach drum doch as keunig out.
Sien wunschelhout was ook so so;
Sien kruckstock passte gants derto.
Doch, sprack he mit den kruckstock wat,
Hem se verfloucht respect gehad. . . .
Luxemb.Den ale' Fritz, Jarnécotong!
Dât wor d'r e' Kinek sans Façong.
Vu' Gestalt wor'n net æschtlech gróss;
Dât Grósst bei Him ennerlech sóss.
Vun Anno eent wor sei' Gezei
(Sei' Wönschelhut góng gud derbei).
Dax hóng 't Fuderdoch önn'n eraus;
E' gesóg ièw'l kineklech aus.
Seng Krèttsch wor sei' Commandostaw,
Seng Steip gewièscht bes an sei' Graw.
Se hoit sengem Wûrd Zauberkrâft,
A' grailege' Respèct verschâft.


 
Kinek, m., der Weisel, die Mutterbiene, la reine abeille, mère abeille.[S. 236]
 
Kinekshaischen, n., das Weiselhaus, l'alvéole de la reine-abeille, la cellule royale.
 
Kirchen (géo.), Niederbeßlingen, Basbellain, Dorf im Canton Clerf.
 
Kirech, pl. -en, f., die Kirche, l'église, f. — Angels. cyrice; ahd. chirihha; gr. κυριακη. — Mâchen dass 't Kirech am Doiref bleiwt, gelinde, mit Schonung zu Werke gehen, user de ménagement, se conduire avec modération. 't Kirech kièhren, balayer l'église, en sortir le dernier.
 
Kirel, pl. -en, f. (bot.), die Kornelle, Kornelkirsche, la cornouille. — Ndd. Tierlen.
 
Kirfech, pl. -er, m., der Kirchhof, le cimetière. — Ce mot vient du latin cæmeterium, formé lui-même sur le grec κοιμητήριον, qui signifie dormitoire ou dortoir. Lss tombeaux n'étaient pas, chez les anciens, réunis dans un cimetière; ils étaient disséminés sur les chemins, ainsi que le prouvent ces mots qu'on trouve souvent gravés sur les tombeaux antiques: Sta, viator (arrête, voyageur); abi, viator (voyageur, éloigne-toi). On trouve encore de ces anciens tombeaux sur les routes de Rome. — L'usage d'amonceler lesmorts dans des cimetières ne s'est établi que vers l'an 200 de l'ère vulgaire.
 
Kirmes. — Prov. 't as net all Dâg Kirmes, es ist nicht alle Tage Sonntag. — Holl. 't is alle dagen geen kermis; ital. non è ogni dì festa. Deen zur Kirmes geet, deem seng Plâtz vergeet, sagt man zu dem dessen Stuhl man in einer Gesellschaft genommen hat, während er ihn augenblicklich verlassen hatte; il est aujourd'hui Saint - Lambert, qui quitte sa place la perd.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut