LLU Lexikon der Luxemburger Umgangssprache
 
Kill bis Kiwel (Bd. 1, Sp. 235 bis 237)
 
Kill, pl. -en, m., die junge Eiche, le jeune chêne, cheneau. — Vergl. celt. kill, Wald.
 
Kilt, f., die Kühle(der Luft), la fraîcheur (de l'air). — Holl. kœlte. — An der Kilt reesen, in der Küle reisen, voyager au frais.
 
Kinek, pl. -en, m., der König, le roi. — Angels. kineg; engl. king. — Vergl. celt. cun, der Erste, Vornehmste, Prinz, Herr. — Neischt gleicht méh èngem Mensch wé e' Kinek, rien ne ressemble plus à un homme qu'un roi.

Altmärk.De olle Frits, pots schlag in 't hous!
Det was en keunig as en dous.
Groot van gestalt woar he joust nich,
Det groote satt em innerlich.
Sien roch oun wams oun stebelpoar
Was ook det nieste nich von 't Joahr;
Oft keek det unner foudder rout,
He sach drum doch as keunig out.
Sien wunschelhout was ook so so;
Sien kruckstock passte gants derto.
Doch, sprack he mit den kruckstock wat,
Hem se verfloucht respect gehad. . . .
Luxemb.Den ale' Fritz, Jarnécotong!
Dât wor d'r e' Kinek sans Façong.
Vu' Gestalt wor'n net æschtlech gróss;
Dât Grósst bei Him ennerlech sóss.
Vun Anno eent wor sei' Gezei
(Sei' Wönschelhut góng gud derbei).
Dax hóng 't Fuderdoch önn'n eraus;
E' gesóg ièw'l kineklech aus.
Seng Krèttsch wor sei' Commandostaw,
Seng Steip gewièscht bes an sei' Graw.
Se hoit sengem Wûrd Zauberkrâft,
A' grailege' Respèct verschâft.


 
Kinek, m., der Weisel, die Mutterbiene, la reine abeille, mère abeille.[S. 236]
 
Kinekshaischen, n., das Weiselhaus, l'alvéole de la reine-abeille, la cellule royale.
 
Kirchen (géo.), Niederbeßlingen, Basbellain, Dorf im Canton Clerf.
 
Kirech, pl. -en, f., die Kirche, l'église, f. — Angels. cyrice; ahd. chirihha; gr. κυριακη. — Mâchen dass 't Kirech am Doiref bleiwt, gelinde, mit Schonung zu Werke gehen, user de ménagement, se conduire avec modération. 't Kirech kièhren, balayer l'église, en sortir le dernier.
 
Kirel, pl. -en, f. (bot.), die Kornelle, Kornelkirsche, la cornouille. — Ndd. Tierlen.
 
Kirfech, pl. -er, m., der Kirchhof, le cimetière. — Ce mot vient du latin cæmeterium, formé lui-même sur le grec κοιμητήριον, qui signifie dormitoire ou dortoir. Lss tombeaux n'étaient pas, chez les anciens, réunis dans un cimetière; ils étaient disséminés sur les chemins, ainsi que le prouvent ces mots qu'on trouve souvent gravés sur les tombeaux antiques: Sta, viator (arrête, voyageur); abi, viator (voyageur, éloigne-toi). On trouve encore de ces anciens tombeaux sur les routes de Rome. — L'usage d'amonceler lesmorts dans des cimetières ne s'est établi que vers l'an 200 de l'ère vulgaire.
 
Kirmes. — Prov. 't as net all Dâg Kirmes, es ist nicht alle Tage Sonntag. — Holl. 't is alle dagen geen kermis; ital. non è ogni dì festa. Deen zur Kirmes geet, deem seng Plâtz vergeet, sagt man zu dem dessen Stuhl man in einer Gesellschaft genommen hat, während er ihn augenblicklich verlassen hatte; il est aujourd'hui Saint - Lambert, qui quitte sa place la perd.
 
Kirnen, kièrnen, part. gekirnt, gekièrnt (agr.), schütten, Körner geben, rendre.
 
Kirner, pl. id. (horl.), der Bohrmeißel, le pointeau.
 
Kîrp, pl. -en, f., die Kurbel, Kurbe (gebogene Handhabe an einer Drehmaschine), der Handgriff, Drehling, la manivelle. — De' Stil vun ènger Kîrp, das Kurbelfutter, la nille, petit tuyau de bois dans lequel entre la branche d'une manivelle.
 
Kîrt, pl. -en, f. (agr.), ein kurzes Stück Ackerland, la courtière. — Vergl. celt. cort, champ.
 
Kirwel, m. (bot.), der Kerbel, le cerfeuil. — Engl. chervil; nds. Karvel; holl. kervel.
 
Kîscht, pl. -en, f., die Kirsche, la cerise (du latin cerasa), fruit qui venait en abondance autour de Cérasonte, ville du Pont. Lucullus fut le premier qui fit transporter de là les cerisiers à Rome.

Et l'Europe lui dut les premières cerises. (La Gastromanie.)

— A'gemâcht Kîschten, eingemachte Kirschen, des cerises confites.
 
Kîscht om Fóss, f. (vét.), die Verletzung am Strahle, la cerise, mal à la fourchette du cheval.
 
Kîschte'gebees, n., das Kirschenmuß, la marmelade ou conserve de cerises.[S. 237]
 
Kîschte'knäppchen, pl. -knäppercher, m., der Kirschbeißer, Kirschknapper, Dickschnabel, le grosbec.
 
Kîschte'wâsser, n., das Kirschwasser, ein aus zerquetschten Kirschen gezogenes oder gebranntes Wasser, l'eau de cerise, f. — L'alcool extrait de cerises sauvages fermentées a, dit M. Chaptal, plus de force, sous le même degré, que celui du vin: on le connaît sous le nom de Kirsch-Wasser.
 
Kisel, m., der Grand, feines Gries oder grober Sand zum Bekiesen der Chausseen als oberste Decklage dienend, le gravier, gros sable.
 
Kisel, m., die Hüttenschlacken, la crasse de forge.
 
Kiskedi, pl. -en, m., im Scherze des gemeinen Lebens, auch in der Kindersprache: der Steiß, le cul, le derrière.
 
Kittchen, pl. Kittercher, m., bedeutet eine kleine Kupfermünze, oder vielmehr den Werth derselben. — Vergl. hunsr. Mdt. Keitche, eine Kleinigkeit.
 
Kiwel, pl. -en, m., das Küfchen, Büttchen, Züberchen, le cuveau. — Engl. kive (keiv).
 
Kiwel (pap.), die Leerschaufel, der Leerbecher (zum Ausschöpfen des Zeugs), l'écuelle remontadoire.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut