| Schoid, m., der Schade, le dommage. — Prov. Deen de' Schoid hoit brauch' fir de' Spott net ze soirgen, les battus paieront l'amende; ital. chi ha il danno, non li mancan le beffe. De' Schoid geet an de' Notzen, oder 't as kee' Schoid esó gróss, 't as e' klènge' Notzen derbei, à quelque chose malheur est bon. Nullum sine auctoramento malum est. Mat Schoide' get Ee' weiss, durch Schaden wird man klug, dommage rend sage; lat. quæ nocent, docent. Heureux celui, qui pour devenir sage, Du mal d'autrui fait son apprentissage. Et as Dauere' Schoid, es ist Jammerschade, ewig Schade, c'est grand dommage.
Schoid, pl. -en, m. (agr.), der Schwaden, die Gans, der Frosch, ein Armvoll Aehren, deren gewöhnlich 4 zusammen eine Garbe ausmachen, la javelle (poignées de blé, d'avoine, etc., qu'on laisse sécher sur le sillon avant d'en faire des gerbes). — Vgl. nds. Schwade, Sense. — 't Frûcht op Schoide' leeen, das Getreide in Schwaden legen, javeler les blés. 't Schoiden ophièwen, die Schwaden aufhäufen, amasser les javelles. 't Schoiden a'leeen, die Schwaden auf das Band legen, mettre les javelles sur le lien.
Schoid, pl. -en, m., der Schwaden (die Breite, welche man mit der Sense erreicht), l'andain, m., ce qu'un faucheur abat d'un coup de faux, à chaque pas qu'il fait (ital. andàta, der Gang); 2° die Reihe mit der Sense abgehauenen Grases, rangée de foin fauché.
Schoil, pl. -en, f., die Schale (eines Eies), la coquille. — Engl. shell; angels. scyl.
Schoil, f. (maré.), die Furche, Kerbe, le cran, repli de la chair dans la bouche du cheval.
Schoimen (sech), part. geschoimt. sich schämen, rougir, avoir honte. — Ech hoi' mech geschoimt wé e' Bèttseecher, ich bin schamroth geworden, j'ai rougi de honte. — E' schoimt sech an 't Aën, doir geet net vill, er hat alle Scham verloren, il a mis bas toute honte. — Schoim dech an dein Hièrz ewègân, Schäme dich in dein Herz, tu devrais mourir de honte.
Schoir, f. (agr.), das Ausheben oder Einsammeln der Garben, des Obstes; die Ernte, la levée, la récolte.
Schoir, Plóschoir, die Schar, Pflugschar, le soc.
Schoirbok, pl. -en, m. S. Schwob.
Schoirbock, m., der Scharbock, die Zahnfäule, le scorbut. Maladie contagieuse qui attaque principalement les marins; corruption de la masse de sang qui s'annonce par le gonflement et le saignement des gencives, la chûte des dents, etc.
Schoirkapp, pl. -käpp, m., der Schorkopf, Einer mit geschornem[S. 406] Kopf, le tondu, pelé. — Il n'y avait que trois tondus et un pelé, se dit d'une assemblée de gens dont on ne fait pas grand cas.
Schoischdeg, pl. -er, m., der Schornstein, la cheminée. — Nds. Schosteen.
Schoischdegdèckel, pl. -en, m., die Schornsteinhaube, Kappe; ein Schornstein=Aufsatz, der entweder den Zweck hat das Einfallen des Regens zu verhinderen, wo sie nur aus einem Satteldache besteht, oder den schädlichen Einfluß des Windes, aus welchem ein Rauchen entspringt, zu hindern, wo sie ein blechener halber Cylynder ist, der drehbar und mit einer Windfahne versehen ist, le tabourin, machine tournante qu'on attache au-dessus d'une cheminée, pour l'empêcher de fumer.
Schoischdegfeeer, pl. id., m., der Schornsteinfeger, le ramoneur. — On dit que les savoyards, ayant vu la marmotte s'élever, en s'appuyant de son dos et de ses pattes, le long des fentes des rochers, conçurent l'idée de suivre la même méthode pour monter dans les cheminées et les nettoyer. On sait que les mots ramoneur, ramoner, etc., viennent de ramon, vieux mot qui signifiait balai, et qui lui-même est formé de ramus (rameau, branche.)
Schoiweisen, pl. id., n. (cout.), der Schaber, le gratteau.
Schoiwen, part. geschoiwt, schaben, racler, ratisser. — Engl. shave; holl. schaven.
Schoiwgrâs, n. (men.), der Schafthalm, der Schaftelhalm, le polissoir. — Engl. shavegrass.
Schoiwkleng, pl. -en, f. (rel.), der Glättkolben, le frottoir.
Schól, pl. -en, f., die Schule, l'école, f. — Gr. σκολη, loisir, repos, parce que l'étude demande de la tranquillité et du repos. — Prov. An der nämlecher Schól krank sen, sich in gleichen Umständen befinden. — An de' Schóle' spillen, das Hinkspiel spielen, jouer à la mérelle.
Schölleg, schuldig, coupable. — Den Onschöllege' muss dax fir de' Scöllege' béssen, l'innocent pâtit souvent pour le coupable. — En as Gott an der Wèlt schölleg, il doit à Dieu et au monde.
Schöllegkeet, f., die Pflicht, die Schuldigkeit, le devoir. 't Schöllegkeet, dé geet vir, 't Plesér kömmt hannen noh. Le devoir avant tout, et le plaisir après.
Schöller, pl. -en, f., die Schulter, l'épaule, f. — Op zwó Schöleren droën, auf beiden Schultern tragen, es allen recht machen wollen, ménager la chèvre et le chou, user d'adresse pour se conduire entre deux parties, entre deux adversaires, de manière à ne blesser ni l'un ni l'autre. — Se hoit èng Schöller méh hég, elle a une épaule qui hausse. — En hoit de'Kapp an de' Schölleren, il a la tête dans les épaules.
Schöllerhaus, pl. -haiser, n., das Schilderhaus, la guérite, petite loge postée à tous les lieux où l'on place une sentinelle, qui peut s'y mettre à couvert de l'injure du temps.
Schollklæpper, pl. id., m. (agr.), der Klöpfel zu Erdschollen, l'émottoir, m., sorte de batte avec laquelle on casse les mottes de terre.[S. 407]
Scholt, pl. -en, f., die Schuld, la dette. — Mat onse' Sitten geseit et haut esó aus, dât een deem muss Dank wessen, dee' seng Scholte' bezilt, telles sont aujourd'hui nos mœurs qu'il faut savoir gré à celui qui paie ses dettes. Sic nunc sunt mores: Si quis reddit, magna habenda est gratia. (Terentius.)
Scholtâsch, pl. -äsch, m., in der niedrigen Sprechart, ein verschuldeter, mit Schulden beladener Mensch, homme criblé de dettes. | |