abof, afab-/Ab-Abgaschtgauschtabgaschteg-gauschtegabgestuerwenAbgestuerwemass-mëssAbgottabgötteschAbschei-schäiabscheilechAbscheilegkätabsënnerlech-sannerlech-sënnesch-sënnsAbsichtabsichtlechAbzebildAbat-jourabbelenAbbelerAblerabberdéngeg, -dingegabberdéngschtegAbbertinnesAbberzuel(éng), -ziel(éng)AbbesAbbes, AbbiAbbezuelAbc, AbéizéiAbcklöppelAbéizéiklöppelAbcèsabejéierenAbelchenabiméierenAblereiAblettAbondanceabonnéierenAbonnementAbrahamAbrëllAbrëlls-AbrëllsblummAbrëllsgeckAbrëllsliichtAbrëllsnaupAbrëllsnuechtAbrëllsreenAbrëllssonnAbrëllswiederAbriAbrikoAbrikos, AprikosAbrikobamAbrikosbamAbrikopraumAbrikospraumabrütéiertAbsalongabselutt, absoluttAbselutiounAbsenzAbsenzebuch, -lëscht, -regëschterAbsintheAbüsabüséierenAcajouaccabléiertaccaparéierenAccentAkzentacceptéierenAccidentAkzidentacclaméierenAccordaccouchéierenAccouchementAccrocAccüAchatachelenAcherachterAchtertAchtong, -ungAckAcierieAcquisitiounacquittéierenAdamAdemsäppelchenAddell | ab Präp., Adv.: «ab», im allgem. dafür of, af (s. d.); in Anlehnung ans Hd. erhalten in meist ironischen Wendungen: lo geet ët ab (jetzt gehen wir) — da muss een ab (dann muß man sterben) — an domat ab (damit basta, fertig damit) — häufig in Abzählreimen: du bas ab («du bist ab» = ausgezählt).
ab-/Ab- Präf.: -gascht, gauscht M.: 1) eigtl. «Ab-, Mißgunst» (cf. mhd. abgunst, abegunst, mnd. afgunst, nl. afgunstig) — e vergeet vun elauter A.; 2) «neidischer Mensch» — wat bas du en A.; -gaschteg, -gauschteg (Ton: 1 oder 2) Adj.: «mißgünstig»; -gestuerwen (Pl. d'Abgestuerwen, Abgestuerwener) M.: «Abgestorbener» — Echt.: en hallef Dotzend A. (iron. für «Häringe»); Abl.: -gestuerwemass, -mëss F.: Messe für alle A. einer Pfarrei, gew. am Kirchweihmontag; -gott M.: 't as säin A. (er betet sie an); -göttesch Adj.; -schei, -schäi M.: «Abscheu» — sou en A. der Welt; -scheilech Adj.: (Ton: 2) — (phV. Südwesten: -Se:leç, -Sε:leç; bisw. auch -Sε:ileç): «abscheulich»; Abl.: -scheilegkät F.; -sënnerlech, -sannerlech, -sënnesch, -sënns Adj., Adv.: «eigenartig, auffällig, besonders» — a. dat wat ech wëll son (Wiltz) — eppes Absënnses — wat as Neis? näischt absënns — Ga.: «abseits» (Gaunerspr.); entspricht dem urspr. Sinn «sonder, für sich» (cf. Kluge); -sicht F.: (Ton: 1); -sichtlech Adj. (Ton: 2), eingebürgertes Frdw.; -zebild N.: (dafür neuerdings die Lehnübs. Of-/Afzéibild): «Abziehbild» — e Gesiicht ewéi en A. — wat steet do (fir) en A. (häßliche od. aufgeplusterte Puppe) — Abzebillermeedchen (id. bisw.: Mädchen wie alle andern).
Abat-jour ('AbAʒu:ər) M.: «Lampenschirm».
abbelen (für nabbelen) Verb.: «knabbern, schmausen».
Abbeler (phV. spor.: O:bələr, uəbələr) ON.: «Abweiler», Kant. Esch, Gem. Bettemburg — 495 — auch: Abler.
abberdéngeg, -dingeg, bisweilen: -déngschteg (phV.: -deineç, -deinsteç, -tiç) Adj. «behilflich, arbeitsam, untertänig, dienstbeflissen», (wohl zu apperen).
Abbertinnes M.: «aberkluger Schönschwätzer»; daneben auch: Labbertinnes, Labbedénger, Appeténger und Lappeténger.
Abberzuel(éng), -ziel(éng) F.: «Wortschwall, durch Weitschweifigkeit ermüdende Erzählung» — mach keng A. (höre auf mit dem Gerede) cf. Abbezuel, Labberzuel, Klabber-, Glabberzuel.
Abbes F.: (Mos. M.: 'eibəs): 1) eigtl.: «Wassersalamander, -molch, Triton»; 2) allg.: «Eidechse»; für «Eidechse» haben wir im Lx. folgende Ausdrücke zusammenstellen können: Abbes, Äbbes (beide Lx. Wb. 06), Äbsen (Redingen), Eckdommes (Perl), Eibes (Düdelingen), Eedemes (Lintgen), Ederes, Äderes (Berdorf, Fels), Äbs, Schneider.
Abbes, Abbi Dim. für «Albert».
Abbezuel s. Abber-.
Abc, Abéizéi N. (bisw. M.): «Alphabet» — de göllen Abc (Gebet, folkl.) — dat gät nët a mäin Abc (geht mir über die Hutschnur, paßt mir nicht) — Kinderreim: Abéizéi, d'Kaz huet den Dueder wéi (bisw. auch: de Fouss), den Hond lääft er no, 't as keng Kaz [Bd. 1, S. 12] méi do; -klöppel M.: «Anfänger in der Schule» cf. I-Klöppel.
Abcès ('Absε·): «Abzeß, Geschwür».
abejéieren (phV. Osten: -jiərən, -jirən; Redingen: Abijeiərən) Verb.: «einwilligen, bejahen» (dafür auch: bejozen).
Abelchen Dim. zu «Appolonia»
abiméieren trans. Verb.: «beschädigen» bes. von Kleidern — du abiméiers mäin neien Hutt — e war uerg abiméiert (mitgenommen, iron.: angeheitert); cf. frz. abîmer.
Ablerei (Ton: 1. u. 3) F.: «dummes Gerede», zu frz. hâblerie.
Ablett (Ton: 1) F.: 1) «Blicke, kleiner Weißfisch»; 2) «künstl. Köder».
Abondance (Abon'dã:s) F.: 1) selten im urspr. frz. Sinn: «Überfluß»; 2) bes. beim Kartenspiel (Whist): wer eine A. ansagt, muß 9 Strääch (Stiche) für sich buchen, wählt die Tromp (Trumpf) selbst und spielt als erster aus (s. ausspillen).
abonnéieren (sech) refl. Verb.: «abonnieren» — en as op d'Nuetslämpchen abonnéiert (er weiß den kleinsten Dorfklatsch); neuerdings trans.: eng Zeidong a.
Abonnement (Südwesten: -mẽ:nt) N.
Abraham Vorname lok. übtr.: den A. as an der Luucht (lange Wolkenstreifen kündigen gutes Wetter an) — den A. hält nët (das Wetter wird sich ändern - Vianden) - Kinderspiel (mit den entsprechenden Gesten): A - bras - Ham.
Abrëll (Südwesten: A'breill) M.: 1) «Monat April» — Wetter-, Bauernregeln: 't as kän A. esou gutt, e schneit dem Schéifer op den Hutt — A. kill an naass föllt Scheier a Faass — De fofzéngten (Vianden: den éischten) A. muss de Guckuck sangen (oft mit dem Zusatz: a wann en aus engem huele Bam erausséngt) — Den A. soll bréngen dem Mä hallef Gras a Laf — Den A. as e Geck, bal schéngt d'Sonn, bal gët et Dreck (Strassen) — Den A. as wéi e Kannerhënner (-aasch), bal dréche, bal naass — Setz mech am A., da kommen ech wann ech wëll (Kartoffeln); Aprilscherze: än an den A. schécken, bes. Kinder werden geschickt mit dem Auftrag, nicht existierende Dinge zu holen, zu kaufen, z. B.: Owwidomm (= o wéi domm), Spéngelssom, Méckefett, de gliesene Stéisser, de gliesene Wénkel, de gliesene Krautsteen, Pallissadesom, Kiewerléckshaut (cf. -geck) — en ass aus dem A. (verrückt); 2) iron. für Brëll (Brille).
Abrëlls-: | |