LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Begriefnes bis bekennen (Bd. 1, Sp. 86b bis 88a)
 
Begriefnes (phV.: bə'gre:fnis) N.: «Begräbnis» (dafür: Begänknes, Läich) — mat engem B. goen — e B. mat dräi Hären (mit drei Priestern) — Wat notzt dat schéinste B., wann ee selwer d'Läich as — maach kä B. draus (s. Begänknes) — e Begriefnes éischter Klass (übtr.: eine verfehlte, gescheiterte, verschleppte Angelegenheit) — e B. à la Polka (Zivilbegräbnis) [Bd. 1, S. 87] — ech war op engem B. (ich habe an Begräbnisfeierlichkeiten teilgenommen, meist auch am anschließenden Leichenschmaus).
 
begrommelen trans. Verb.: «schelten».
 
begruewen (phV. cf. Ltb. 7) trans. Verb.: «begraben» — gestuerwen a b. (da päift kee Vull méi no engem) — à la Polka b. gin (zivil begraben werden) — no Freedebuurg b. gin (nicht viel Trauer hinterlassen) — d'Paschtéier b. nët an den Himmel (einem Nichtsnutz dient auch die Teilnahme vieler Priester an seinem Begräbnis nicht) — 't as nach kee Fëscher mat dräi Häre b. gin (weil er zu viel Fischerlatein erzählt hat) — d'ganz Woch krank a sonndes näischt ze b. (von jem., der wegen vorgetäuschter Krankheit in der Woche nicht arbeitete, sonntags aber guter Dinge war) — looss dech (lieweg) b. (du armseliger Tropf).
 
behaapten (Norden, Echt.: bə'hA:uptən, lok. im Norden u. Süden: bə'hO:ptən) trans./intr. Verb.: «behaupten» — an d'Blannt era b. — b. as nët beweisen (kee Bewäis) — ech wëll näischt behaapt hun.
 
Behaaptong F.: «Behauptung».
 
behaen trans. Verb.: «behauen» — en as mam Beile b. (er ist ungeschliffen).
 
behaft Adj.: «behaftet» — mat all Aarmséilegkeeten, all Misär, all Gebrieche . . . b. — de Bam war mat Beie b. (der Baum war mit Bienen vollbesetzt) — ech wäärd dach nët mat Blannheet b. sin (wenn man etwas nicht wiederfindet) — wat sin ech mat engem Mann, enger Fra b.
 
behalen trans. Verb.: 1) «behalten» im eigtl. Sinn — kee Sak méi behale fir heeschen ze goen — d'Aen nach behale fir ze kräischen — d'Kou huet (huet nët) b. (die Kuh ist, ist nicht trächtig geworden) — e behält näischt bei sech (der Kranke behält die Nahrung nicht im Magen); 2) übtr.: «im Gedächtnis behalten» (neben ver-) — en as esou domm, e behält emol säin Numm nët; Präteritum bisw.: behoul (Norden: behull).
 
Behandlong F.: «Behandlung».
 
Behank M.: 1) «Tuchbehang» (bes. der Haustür bei einem Sterbefall, vor der aufgebahrten Leiche); 2) «Obstbehang» — d'Bäm hun en décke (e volle, more) B. dëst Joer.
 
behäärzegen trans. Verb.: «beherzigen».
 
behéiwen (Ga.), behiewen (Wb. 06) unpers. Verb.: «benötigen, müssen, sollen» (cf. engl. to behove, ndl. behoeven) — et behéif sech, datt mer mat sénger Läich géingen.
 
behällefen, behëllefen refl. Verb. «sich behelfen».
 
Behëllef, Behollef M. (bisw.: N.): «Behelf» — 't as nëmmen e B., du hat en d'Meedchen (d'Nonn) duurch den Zonk gepëtzt — E B. as kee Vollem (ein Notbehelf ist kein Überfluß).
 
behëlleferlech, behälleferlech, behëlferlech, behëlleflech Adj.: «behelflich».
 
behenn Adj.: 1) «körperlich behende, geschickt» — b. ewéi e Kaweechelchen, e Bamläferchen; 2) «schnell bei der Hand, kurz entschlossen» — en as b. fir engem séng Fehler z'ergin, duerzegeheien, duerzetässelen — b. mam Monn; 3) «von rascher Auffassung» — sehr oft neg. gebr.: en as nët (grad) b.
 
Behennegkät, -keet, Behennhät, -heet F.: «Rührigkeit, Gescheitheit» — B. as keng Hexerei — 't as d'B. nët eleng, déi et mécht.
 
behext (neben: verhext) Adj.: «erpicht» — en as (éwéi) b. an (oder: op) d'Kaartespill, d'Meedchen.
 
behidden trans. Verb.: «behüten».
 
behiewen trans. Verb.: «beheben».
 
Behollef s. Behëllef.
 
behuelen refl. Verb.: «sich benehmen» — behuel dech (bezwinge dich, sei anständig) — en huet sech schlecht beholl(t).
 
bejäerzen, bejären (Stadtlux.: bejieren) unpers. Verb.: elo bejäärt et (es wird nun ein Jahr) — auch refl. gebr.
 
bejäizen trans. Verb.: «auszanken, ausschelten» — en as bejaut gin ewéi en Hond (auch: iwwert ee jäizen).
 
bejéimeren trans. Verb.: «beklagen, bejammern» — ähnlich: bejomeren, bejameren.
 
bejhipsen (auch: bejipsen) Verb.: 1) trans. «hinters Licht führen»; 2) refl. «sich betrinken».
 
bejhipst Verbadj.: «betrunken».
 
bejozen trans. Verb.: «bejahen».
 
Bejozert M.: «einer, der mit allem einverstanden ist» — dafür: Jozbrudder, Jomännchen.
 
bekannt Verbadj.: «bekannt» — Vergleiche: b. ewéi (de) Pilatus am Credo, de gréngen Hond, e gefleckten Hond, wéi den Donkelzer Grof (oder: Wollef) [Bd. 1, S. 88] — sid dir b. hei? (kennen Sie sich hier aus?); s. kënneg.
 
Bekannten M.: «Bekannter».
 
Bekanntschaft (bisw. -schaaft, Echt. -schoft) F.: 1) «Bekannter, Bekannte», — eng B. maachen, hun (auch: «Freierei, Verhältnis»); 2) «die Bekannten, der Bekanntenkreis».
 
bekatzen Verb.: 1) trans. «mit Erbrochenem besudeln»; 2) refl. «sich erbrechen».
 
bekäppen trans. Verb.: «begreifen» (auch: kapéieren) — hues de lo endlech bekäppt (bes. nach einer unangenehmen Erfahrung) — wien nët bekäppt, deem brigelt een et och nët an.
 
bekäschtegen (-st-) trans./refl. Verb.: «(sich) beköstigen» — sech selwer b. (selbst für seinen Unterhalt sorgen) — ech wäärd mech suechter b. (ich werde mich hüten, so etwas zu machen — ähnlich: d'Fangeren vun eppes ewechhalen, ewechloossen).
 
Bekäschtegong F.: «Beköstigung» — de Staat suergt elo fir séng B. (= hie sëtzt am Gronn, im Gefängnis).
 
bekéieren trans. Verb.: «bekehren, abbringen von» — en as nët ze b. (er hält fest an seinem Irrtum, seiner vorgefaßten Meinung) — bas d'elo bekéiert? — en as bekéiert (er hat seinen Irrtum eingesehen) — ech kréien se scho bekéiert.
 
Bekéierong, -éng F.: «Bekehrung».
 
bekennen (Osten mit Echt.: bə'ke:- nən) trans. Verb.: 1) «bekennen, zugeben» — ech bekenne mech schölleg — lo muss de Faarf b. (jetzt mußt du deine Tat zugeben, deine persönliche Meinung bekennen) — bekenn oder brenn; 2) Kartenspiel: «folgen» — meist: der Faarf b. (d'Faarf b. lediglich übtr. — s. sub 1) einschlägige Raa.: dajee, bekannt — bekannt as nët gehuddelt — b. oder trompen — bekenn da bleifs d'um Haff; 3) «bezahlen, aufkommen für» — ich wäärd alt erëm bekeene missen (Echt.) — hei hääscht et alt näs ze b. (immer zahlen muß der Sachse).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut