LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Dauer bis Dausendschéierchen (Bd. 1, Sp. 185a bis 186b)
 
Dauer F.: «Dauer» — op d'D. hält kee Mënsch dat aus; Zussetz.: Dauerbrenner (Ofen).
 
Dauer M.: 1) «Schade, Jammer» — wat en D.! — vun (elauter) D. muss ech kräischen — 't as en D. mat deem Kärel (es ist schade um ihn) — Echt.: Kräiz op de Kierchen an D. an den Haiser — en D. an e Schued, an eng Schan; 2) «Mitleid, Trost» — en huet keen D. mat engem — en huet och nët vill D. doheem (er findet wenig Trost daheim) — ounéi D. (ohne Mitleid) — Den D. hëlleft näischt, awer den Daum (das Mitleid hilft nicht, aber das Geben von Geld); 3) «bedauernswertes Geschöpf» — esou en aarmen D. (solch ein bedauernswerter Tropf).
 
daueren I intr. Verb.: «dauern» — et huet esou lang gedauert, wéi d'Honn sech zerbäissen (nicht lange) — Var.: dat dauert vun zwielef Auer bis Mëtteg (nicht lange) — wat laang dauert, gët gutt — Jongen, ech daueren nach laang, ech daueren Iech aus.
 
daueren II trans. Verb.: «Mitleid erregen» — en dauert mech (er flößt mir Mitleid ein) — (cf. hingegen gedaueren «Mitleid empfinden»).
 
Dauer(e)schued M.: «Jammerschade» — auch: Dauerschan F.
 
dauerhäfteg Adj.: «dauerhaft».
 
Dauf (Osten: Tauf) Pl. Dauwen F.: «Taube» — hie waart, bis d'gebroden Dauwen em an de Mond geflu kommen — d'gebroden Dauwe komme kengem an de Mond geflunn — von frisch gesäten Linsen und den Tauben heißt es: kommen se (nämlich die Tauben), da kommen se nët (die Linsen), kommen se nët, da kommen se — Echt.: wäiss wi en Tauf — mat den Dauwe spillen (Brieftaubensport betreiben) — dat ass séngen Dauwe gepaff — wou D. sën, duer fléien der hën — s. auch das Dim. Daifchen — Zussetz. s. Dauwen-.
 
Dauf = Nbform zu Dau (s. d.).
 
daufgro Adj.: «grauweiß» (vom Haar).
 
Daum (lok. phV. cf. Ltb. 77 — cf. Palgen, Studien zur Lautgeogr. Lx. S. 33) M.: «Daumen» — ech halen der den D. (ich werde dir den Daumen drücken) — en huet den D. wéi (er hat kein Geld in der Tasche) — en D. ewéi e Bleil (breiter Daumen) — ech sin den éischten nom D. (ich habe einen Stein im Brett bei ihm) — hie kann den D. nët réieren (er besitzt keine Mittel) — iwwert den D. (grob, aufs Geratewohl) — elo kanns du den D. an de Mond huelen an nokucken (zu jem. der durch eigene Schuld leer ausgeht) — cf. auch das Dim. Daimchen.
 
Daum(s)déck M.: 1) «zwerghafter Mensch» (s. Daimerléck); 2) in der lok. phV. Dommdéck (Ton: 1) M.: «Zaunkönig» — auch: Dëmmchen, Dommen(d)éck, Dommvillchen (sonstige Var. s. Maiskinnek).
 
Daumdéckt F.: «Daumendicke» — bei D. (bisw. auch: Daumsdéck) no (beinahe) — 't geet eis nët op eng D. un, sot den décke Bauer beim Hamschneiden.
 
Daumstull M.: «Daumenstuhl» (maschin. Webstuhl im Ggs. zu Handstull).
 
daunesch (lok., bei Wb. 06 aus Ettelbrück belegt) Adj.: «stattlich, schön gewachsen» — en daunescht Meedchen.
 
Dauni, Daus M.: «Dummkopf» (bisw. auch: Dënni).
 
Dausch I M.: 1) «große Menge, (Menschen) Auflauf» — 't war en D. op der Plësdarem, 't koum een nët [Bd. 1, S. 186] méi duurch d'Leit (es war ein Auflauf auf dem Paradeplatz, man kam nicht mehr durch die Leute) — dafür auch: Mënschespill (cf. Spill), Hädschaft (Mosel), bisw. auch: Buurgaup (im übtr. Sinn — dessen eigtl. Bed. s. Buurg sub 2), S. 167); 2) «Aufwand, Aufsehen, Spektakel» — Mosel: 't war en D. an en Opwand sonneschgläichen — maach nëmmen hallef esou vill D.! — vill D. a wéineg bei der Heck — 't as nët fir esou vill D. dermat ze maachen; 3) «Schwung, Anlauf, Ungestüm» — e koum an engem D.
 
Dausch II M.: «Tuff» (Ablagerung von Kalziumkarbonat bei Quellen mit hartem Wasser, besonders aus dem Luxemburger Sandstein).
 
Dausch III F.: Spielzeug der Kinder, bestehend aus einem Brettchen, woran eine Schnur befestigt ist, vermittels welcher sie es schnell in der Luft herumdrehen, daß es «dauscht», s. Jhumm.
 
Dauschbur M.: «Brunnen an der Straße zwischen Dommeldingen und Brennerei»; nebenan die Dauschkaul, wo man die Steine (Luxbg. Sandstein) für die Schule und Kirche in Dommeldingen brach.
 
Dauschkaul F.: 1) «Ort, wo man die Dausteng (s. Daustän) gräbt» (die dann vom Wäissbrenner gebrannt werden — cf. Wäiss «Tünche»); 2) Siedlung der Gem. Lorentzweiler (Sektion Bofferdingen).
 
Dauschtaass F.: «Nachttopf» (lok.).
 
dauschen (lok. phV. cf. Ltb. 74) intr. Verb.: 1) «rauschen» (Part. Praet. in dieser Bed.: gedauscht) — de Wand, d'Waasser . . . dauscht — et dauscht mer an den Oueren — 't héiert een d'Mier an de Muschelen d., wann ee se bei d'Ouer hält (man hört das Meer in den Muscheln rauschen, wenn man sie ans Ohr hält) — im Feierwon heißt es: am Dauschen iwwer d'Strooss vun Eisen (im Getöse) — 't dauscht mer nach an den Oueren (von einem lauten Geräusch, vielem Gerede); Echt.: et dauscht mer am Uer (es spricht jemand von mir, im linken Ohr: Gutes, im rechten: Schlechtes); 2) «schnell laufen» (Part. Praet. in dieser Bed.: gedosch) — en as hell ewech (do) gedosch komm — bisw. Inf. doschen — looss en doschen! (laß ihn laufen).
 
dausend (lok. phV. cf. Ltb. 74) Num.: «tausend» (Grundzahl) — häufig substant. gebr.: der D. (potztausend!) — datt dech der D. (a. ei, sieh doch!; b. hol dich der Henker!) — si komme mat Honnerten an Dausenden (Dausenten) — e léit (lügt), wurschtelt . . . an d'D. eran — hätt ech där elo en D.!
 
dausendst Num.: «tausendst» (Ordnungszahl) — e kënnt vum Honnertsten an d'D. — dat weess den Dausendsten nët — an d'D. eran.
 
Dausend- / dausend- : -bän M., -bengchen N.: «Tausendfuß» — du bas jo eppes ewéi en D. (Hans Dampf in allen Gassen); -blietchen N.: «Schafgarbe, Achillea millefolium»; -blumm F.: «kleinblütiges Wollkraut, Verbascum Thapsus»; -erlä Pron.: «tausenderlei»; -fouss M.: «rundblättriger Storchschnabel, Geranium rotundifolium»; -gëllekraut, -goldgëllekraitchen N. -geelen (Mosel) Pl. N.: «Tausendgüldenkraut, Erythraea Centaurium»; -kär M.: «kahles Bruchkraut, Hermiaria glabra»; -knuet M.: 1) «Knöterich, Polygonum aviculare» (auch: Schwéngswäd); 2) Wb. 06: «gemeiner Weiderich, Lythrum salicaria»; -kënstler (Echt.) M.: «jemand, der sich an alle Arbeiten, Unternehmungen heranwagt»; -mol Adv.: «tausendmal» — ech hun der et (ewäll) d. gesot; -schéierchen F.: «Schafgarbe, Achillea millefolium» (auch: -blietchen);

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut