LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Decken bis Dégoût (Bd. 1, Sp. 198a bis 199a)
 
Decken (Echt.: Deken) F.: 1) «Decke» — et muss e sech der D. no strecken (man muß sich den schwierigen Verhältnissen anpassen) — si spillen (stiechen) ënnert enger D. (sie machen gemeinsames Spiel) — häufigste Arten: Jaquards-, Peerds-, Stepp-Wolldecken (s. d.); dazu Zussetz. in Echt.: Dekefraachen F.: «Frau, die daheim oder in den Häusern gesteppte Decken anfertigt»; 2) «Abraum über dem Steinbruch» (die Zimmerdecke heißt: Plaffong).
 
découragéieren trans. Verb: «entmutigen».
 
Dedektiv, Detektiv (Ton: 2 oder 3) M.: «Detektiv».
 
dedizéieren trans. Verb.: «widmen» — dazu: Dedikass F.: «Widmung» (z. B. bei einem Buch).
 
dedommagéieren trans. Verb.: «entschädigen».
 
deeglaang Adv./Adj.: «tagelang» — ech hun d. dru geschafft — eng d. Aarbecht.
 
deeglech (bisw. dieglech) Adj.: «täglich» — d'deeglecht Brout (der Lebensunterhalt) — 't as esou néideg wéi d'deeglecht Brout — 't as näischt iwwert (engem) säin Deeglecht — ech si ganz aus méngem Deeglechen (eraus) (aus meiner gewohnten Lebensweise herausgeraten) - en as nët a séngem (All-) Deeglechen, Daagdeeglechen; Spw.: En deeglich Drëps hillicht de Bodem (Du.: de Stän — Echt).
 
deemno, dëmno (Ton auf beiden Silben) Adv.: «demnach, dementsprechend» — 't as d. (das hängt davon ab) — en huet séier geschafft, d'Aarbecht as och d. (er hat schnell gearbeitet, die Arbeit ist auch dementsprechend ausgefallen) — d. Geld, d. Wuer (die Ware entspricht dem ausgesetzten Preis) — d. de Mann, d. d'Wuuscht (je nach Gebühr) — deemno de Fall fällt (s. Fall).
 
deen (lok. Westen: di·ən dε·ən, selten dən) Pron. M.: 1) Dem.: «jener» (pronominal und adjektivisch gebr.) — wat fir e Kuch häss de gär? Deen. (Was für einen Kuchen willst du? Jenen) — dësen an deen (dieser und jener — wie: Jann a Mann) — dee géif ech gär gesin, deen de Courage hätt. . . — deen elei(ten), deen elo(ten) — dee Mann war et (jener Mann war es) — dee ka mech gär hun (verächtl.) — dee Mount (nächsten Monat) - deen hei elei(ën), deen do elo(ën); 2) Rel.: «der, welcher» — deen et seet, dee kritt ës (wer es sagt, erhält Prügel) — deen et laang huet, léisst et laang hänken, deen et méi laang huet, dee schlääft et; Zussetz.: deejéinegen, -jenegen, -jinnigen «derjenige» — ech sin d. (mit einem gewissen Anflug von Stolz, oder auch leicht gereizt, drohend) — ech geséich d. gären (den möchte ich einmal sehen); deeselwechten, -wichten «derselbe» — dat wor der än, d.! (das war dir einer, doch noch einer, der Betreffende, oder: jener Kerl — hervorhebend, häufig mit einem pejor. Anflug) — en huet nach ëmmer d. alen Hutt um Kapp — ech hun d. ewéis du — bisw. statt: ech (hervorhebend, prahlerisch) — cf. auch: dat, déi.
 
Deenhaiser (Echt.) M.: «absonderlicher Mensch, Eigenbrödler».
 
dees s. däs, därs, där.
 
Deessel M.: «Querbeil» Echt. (mhd. dëhsel) — s. Diessel.
 
deessen (Echt.) trans. Verb.: «schwingen» (bei der Flachsbereitung) — mhd. dëhsen.
 
Defekt M.: 1) «Schaden, Fehler» (ursp. an einer Maschine); 2) übtr.: «körperl. und bes. geistiger Schaden» — en huet e liichten D.
 
defekt Adj.: «schad-, fehlerhaft» — mäi Velo as d.
 
Deff Vorname zu Adolf (s. d.), auch: Dëff, Doff.
 
dëffen trans. Verb.: «abschwächen» — d'Gaft an der Wonn war méi gedëfft (das Gift in der Wunde war abgeschwächt) — cf. tuffen, getufft sin.
 
Dëfferend, Dëfferënt (dəfə'rεnnt) M.: «Unstimmigkeit» — ech hun e klengen D. (Mëssel) mat em (frz. différend).
 
dëf(fe)rent, dif(fe)rent (Ton: 3) praed. Adj.: «verschieden».
 
Dëf(fe)renz, Dif(fe)renz F., dafür neuerdings Dëf(fe)rent M. (alle Ton: Endsilbe): «Unterschied» — en huet eng D. an der Caisse (Defizit oder Irrtum in der Kasse) — da's d'D. vum Ënnerschäd (darin liegt der Unterschied — iron.: gar kein Unterschied — oder auch: das ist das Wesentliche daran). [Bd. 1, S. 199]
 
Défilé (Ton: 2) M.: «Parade» (Moden, Truppen).
 
défiléieren intr. Verb.: «parademäßig, oder feierlich gemessen vorüberziehen» — d'Hechtercher d. an der Groussgaass, um Plësdarem (die kokettierenden Jünglinge defilieren in der Großgasse, auf dem Paradeplatz — in Stadtlux.).
 
définéieren trans. Verb.: «definieren»; dazu: Definitioun F. (Osten: -jun).
 
Defizit M.: (Ton: 1) «Defizit» dazu: defizitär Adj.
 
deforméieren trans. Verb.: «aus der Form bringen» — (aus der Form, der Fassong — façon — bréngen) — d'Wierder, de Sënn deforméieren — dazu: Deformatioun F. Osten: -sjun.
 
defteg Adj.: «tüchtig, wertvoll, gewichtig, kräftig» — eng d. Ried — en deftege Platt — en deftege Witz (grober Witz) — ech hat em eng d. (Ouerfei) geprafft (ich hatte ihm eine Tüchtige heruntergehauen).
 
dégagéieren trans. Verb.: «freilegen, befreien»; dazu häufiges Verbadj.: dégagéiert: 1) «ungezwungen»; 2) «gewandt, flink».
 
dégarnéieren trans. Verb.: «entblößen» (bes. bei Schach-, Kartenspiel eine Hauptfigur oder -karte ohne Schutz lassen).
 
Degen M.: «Degen» (Sportsprache).
 
dégéneréieren (auch: dejhëneréieren) intr. Verb.: «verkommen, entarten» — dafür: aus dem Aart schloen — eng dejhëneréiert Famillech; dazu die Abl.: Dégéneratioun F. Osten: -sjun.
 
Dégoût (de'gu·) M.: «Ekel, Widerwille, Abneigung» (= Widdermutt) — ech hun den D. an dat Gedrénks, dat Framënsch; Abl.:

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut