depriméierenDeputéiertenderderderbäiderbäiderbäiderduurchderdurechderéineschtderéischtderfirderfirdergéintderhanner(t)derlaanschtderlängschtderleschtderleschtderleschtdernieftderniewen(t)dernieftderniewen(t)dernieftderniewen(t)dersonnerdertëschen(t)dertëschtdertëschen(t)dertëschtdervunderwärtderwidderderzouderzoudéragéierendéragéiertDéragementderoutéierenderoutéiertDerri(ère)derschlipp, derschlappdësdésagréabeldesapprouvéierenDesasterDéasvatagedesavouéierenDescheteDëschDësch-DëschblatDëschbiischtDëschbrietDëschfridd(en)DëschmesserDëschmullDëschnoperDëschstempelDëschwäinDëschelduch, DëschduchDëschelchenDëschtelDëschtel-dëschtel-DëschteldarDëschteldietDëschteldietDëschtelkappDëschtelvéilchenDëschtelvillchendësdo(s)dësen, dës, dë(s)tdesertéierenDeserteurdësgläichdesinfezéierendesinteresséierendëskëréieren, deschkëréierenGedëskëréiersDëssert, Dissert, Dëssär, DisärDëssi, Dësséngdeste, deestedétachéirendétachéiertDetailDetailhandeldetailléierenDetaillistDeismeis, Deusmeus, Däesmäes, Däismäi(s)developpéierenDevisDëvisdévouéierendévouéiertdeweider, dewedderDezemberdezentDiameter |  depriméieren trans. Verb.: «deprimieren» — e war ganz depriméiert.
Deputéierten (Ton: 3) bisw. auch: Depütéierten, Depetéierten, städtisch: Député (de'pyte·) M.: «Abgeordneter».
der formelhafter best. Artikel (dər): «der» — der Däiwel, Däiweker, Deiseker, Guckuck, Dout, Schënneker (Schinder), Jomer (Jammer), Jinker (Junker), Jéngsterdag, Hol (lok.: Haul — «Hagel»), Blatz, Donner, Peschtilenz, der best (am besten, Ösl.) — in Flüchen: der Jëft, Tjëft (häufiger: ker-), der Tjëft namol!
der (dər) Vorsilbe «da(r)-» s. duer -bäi Adv.: «dabei, hinzu» — 't wärd schon eppes derbäi sin (es wird schon etwas Wahres daran sein, berechtigt, begründet sein) — en as nët méi d. (verstorben) — 't as eppes d. (die Mitgift wird groß sein) — an da laacht en nach d. — 't kënnt näischt d. (wenn etwas unbewacht liegen bleibt: es kommt nichts hinzu) — hie léisst et nët d. (er will der Sache (gerichtliche) Folgen geben) — et kënnt näischt d. eraus — in unfesten Verbindungen: derbäifueren trans. Verb.: «tüchtig zugreifen», übtr.: «schmähen»; derbäimaachen trans. Verb.: «kräftig zugreifen, tüchtig arbeiten, zuschlagen, essen»; -duurch, -durech Adv.: 1) «hindurch» — e frësst, schléift, säift, léit . . . sech d.; 2) «daher, des Wegs» — e geet flott d.; 3) «fort» — e mécht sech d. — en as mat der Keess d.; 4) Kinderspiel: eran derduurch, der letzte muß bezahlen; -éinescht Adv.: «eben» meist: elo d. auch: doéinescht, d'éinescht; -éischt Adv.: «zuerst, fürs erste, zum ersten», dafür: fir d'éischt, fer d'ischt, zeréischt; -fir Adv.: 1) «vorher, davor», seltener (älter) als virdrunn, dafür auch bisw.: derfirens(t) — ech war d. nach an der Kiirch; 2) «dafür» — ech kann nët d. — wat gin ech der d.? (spaßh. nach einer unglaubwürdigen Aussage) — wat kréien ech (mer) d.? (das ist ja wertlos) — ech sin derfir (ich trete dafür ein, ich stimme dafür) — Echt.: kann äich derfir?; -géint Adv.: «dagegen» — ech sin d. (ich widersetze mich dem) — hal et emol d. (prüfe es einmal, vergleichend) — ech hun näischt d. ze soen — si hun an der Chaber d. gestëmmt (sie haben in der Abgeordnetenkammer dagegen gestimmt) — ech gin der eppes d. (Gegengeschenk, nach dem Prinzip: do ut des) — wat setz de d.? (vom Einsatz beim Spiel) — 't as muenches derfir a muenches dergéint; -hanner(t) Adv.: «dahinter» — 't as méi d. wéi ä mengt — ech wärd schon d. kommen (ich werde es schon herausfinden) — e kënnt nët d. (er kann es nicht meistern, bes.: Hustenreiz, Lachen, Weinen usw.) — ech kommen dach d. (hinter die Schliche) — 't as näischt d. an näischt derfir (unwahr, bedeutungslos) — «hinterher»: d. léisst sech gutt roden, as gutt schwätzen; -laanscht (st-), laangscht Adv.: «daran vorbei, daneben» — ech kommen nët d. (ich kann mich nicht daran vorbeidrücken) — en huet sech d. gedréckt, gezunn — 't gät, e schéisst, spillt d. (er schießt, spielt daran vorbei, z. B. beim Kegelspiel) — s. derbäimaachen; -längscht «schon längst» — du hätts sollen d. him de Lafpass gin; -lescht Adv.: «kürzlich, neulich, jüngst, letzthin», meist dafür: d'lescht, d'leschter, dës lescht, d'leezt; -mat(ter, -ten) bisweilen dermadder Adv.: «damit» — du kanns nët d. ëmgoen — du fälls d. an den Dreck (mat der Schnëss, mat dem Hënner) — du stierfs nët dervun, awer d.; -nieft, -niewen(t) Adv.: «daneben, nebenbei, des weiteren»; -no(ten), -noochent, -noocher(t) Adv.: «danach, nachher, hernach, später» — d. hu mer och nach Zäit (wenn jem. frühzeitig aufbrechen will) — [Bd. 1, S. 206] ähnlich: d. gi mer e bësschen éischter — 't as derfir wéi d. (es ist unverändert) — riicht dech d. — d. weess jiddereen eppes ze soen (nachher weiß jedermann Rat); -oonscht, -oonst, -onscht, -ons Adv.: «ohne das» — Mosel: duer oonscht, «daneben»; (allgem. im Norden und Osten gebr.) — mir kënnen nët d. sin; -sonner Adv.: = d. vor. (allg. gebr.) — geet et dann nët d.? (s. sonner); -tëschen(t), -tëscht, auch dotëscht Adv.: «dazwischen, zwischendurch» — 't as eppes d. komm (unvorhergeseh. Hindernis) — rascht, späiz, huel emol eng Schlupp d. (zu einem Schwätzer) — komm nët mam Fanger d.; -uechter, -ueter, -aiter Adv.: 1) «durcheinander, herum» — d'Blieder fléien d.; 2) übtr.: «wirr, verwirrt, verstört» — en as ganz d. - e schwätzt d.; Kurzform zu dueruechter (s. d.), do(e)ruechter (s. d.); -vun Adv.: «davon» — looss, hal d'Fanger(en) d. — mer hun näischt d. ewéi Koméidi! — wat häls de d.? (was ist deine Ansicht darüber?) — elo hues de dat d. (das sind die Folgen davon) — e léisst nët d. (er läßt nicht locker) — do seet än (Dir sot) d. (es ist kaum zu glauben) — op an d. — et bascht ee ma secher nët d.! (iron.: wenn wenig aufgetischt wird) — e gät nët d. of; -wärt Adv.: «der Mühe wert» — 't as nach wuel d. — 't as nët (oder: nach) d. (dafür auch: 't as nët des Handels — es lohnt sich nicht) — dat elo as nach d. fir dervun ze rieden (höfliche Ablehnung einer Dankbeteuerung) — dat do wor d. (je nach dem Tonfall bewundernd oder iron.); -widder Adv.: «dagegen, drauf los» — drop an d. (andauernd und mit Ungestüm) — e geet al d. (er legt sich ungestüm ins Zeug) — e fiert, mécht d. (er greift kräftig ein); -zou, auch duerzou, dozou Adv.: 1) «hinzu, hierzu» — wat sees de d.? — en huet sech d. gedoen (er hat sich der Sache wacker angenommen) — e kënnt nët d. (er hat keine Gelegenheit) — en as nët d. ze bréngen — da käfs d'eng Kou an e Källefchen derzou (s. Daler); 2) «jedoch, hingegen, doch immerhin» (halbswegs entkräftigende Behauptung) — 't as jo e brave Mann, d., wann ee bedenkt...
déragéieren (lok.: -ieren) trans. Verb.: «stören, bemühen» — déragéiert Iech nët! (bemühen Sie sich nicht, lassen Sie sich nicht stören) — ech wëll nët d. (ich möchte nicht stören); déragéiert Verbadj.: «gestört» (bes. vom Verdauungsapparat) — en huet de Mo déragéiert - en as déragéiert.
Déragement (Ton: 4; -mεnnt) N.: «Störung, Mühe» — 't as weider keen D. fir mech.
deroutéieren trans. Verb.: «irreführen, verwirren, aus der Fassung bringen» (frz. dérouter) — Verbadj.: deroutéiert.
Derri(ère) (Ton: 1) M.: «der Hintere» — 't huet der awer en D.! — 't gët eng op den D.
derschlipp, derschlapp Interj.: von einem schleppenden, nachläss. Gang — e kënnt do d. d. (kënns de haut äs, kënns de moar äs — Echt.).
dës Pers. Pron.: «dessen» (relikthaft, s. dees) — e wärd sech d. nët séier beluewen, laachen (er wird nicht darüber lachen) — ech sin d. sécher, midd — ech sin d. nët gewinnt — e wärd dës nët laang frou sin — verkürzt: ës (s. d.).
désagréabel Adj.: «unangenehm, unsympathisch» — 't as e ganz d. Mënsch.
desapprouvéieren trans. V.: «nicht einverstanden sein» (nët fir gutt halen) frz. désapprouver.
Desaster M.: wie frz. désastre. | |