donsten, donschten, domschtendënstenDonwen, DonwelDoosbreg, DoosburrigdorDorDoorchen, DoortchenDoriDorjekel, Torjekeldor-, torjekelenDorneterendoséierenDoossDosenDotzendDortoirdoschenDossierDotDottDotzdouDouanedédouanéierenDouanier, Duanjën, Duanjë(t), DuenierDuanjeën, Duenercherdoubel, dubbeldoubléierenDoublé, DubleeDouceurDouddoud-/Doud-DoudangschtDoudangschtkläckelchendoudaremdoudkrankdoudmidddoudonglécklechDoudschwääss-schweessDoudséilDoudsënnDoude(n)-DoudenauerDoudenauerDoudebierDoudebildDoudebiroDoudebléiDoudeblummDoudeborDoudebréifDoudendengschtDoudefraDoudegriewerDoudenhais(ch)enDoudenhiemDoudekappDoudekëschtDoudekledeschDoudeluedDoudemassDoudemëssDouderechtDouderegëschterDouderousDoudeschäinDoudevesperDoudevullDoudesvullDoudewonDoudenziedelDoud(e)s-Doud(e)sbettDoud(e)sdagDoud(e)sfallDoud(e)sfeindDoud(e)sgeforDoud(e)skuebDoud(e)skuebDoud(e)snoutDoud(e)sstonnDoud(e)sstreechDoud(e)sstrofDoud(e)svullDoudegenDoudegdoudegdoudsdougenDoulefDoumDoum-DoumhärDoumkapitelDoumvillchenDous, Duss, DuussDisschen, DéischenDouseldouselen | donsten, donschten, domschten, lok. dënsten intr. Verb.: 1) «ausdünsten»; 2) «qualmen» z. B. vom Feuer, das nicht gut brennt — s. verdonsten.
Donwen, Donwel ON.: Dörfer, «Oberund Niederdonven», Gemeinde Flaxweiler, Kanton Grevenmacher — 450, 452.
Doosbreg, Doosburrig ON.: Burgdorf an der deutschen Grenze «Dasburg» an der Our, aber: Doosber Breck (Brücke über die Our).
dor s. duer.
Dor F.: Vorname «Dorothea», Dim.: Doorchen, Doortchen — Hausname: an Douertches (Ehnen).
Dori M.: Vorname «Isidor».
Dorjekel, Torjekel M.: «einer, der dummes, verworrenes Zeug redet».
dor-, torjekelen intr. Verb.: «verworrenes Zeug reden».
Dorneteren: Name eines Kinderspieles mit Knickern (Luxemburger Land V. 1886).
doséieren trans. Verb.: «dosieren» — dazu selten: Dooss F.: «Dosis».
Dosen, lok. im Osten: Dotzend F.: «Dutzend» — eng Bäckeschd. (dreizehn Stück) engem dreizeng fir d'Dose gin (viel Nachsicht üben) — mat den Dosen (-den, -ten) (mit Dutzenden) — da maach d'D. voll! — deen as nëmmen grad fir d'Dosen voll ze man (er zählt nicht mit) — eng Rëmreger, Sierker D. (13 Stück).
Dortoir (Ton: 1) M.: «Schlafsaal» in Anstalten, Kasernen.
doschen — s. dauschen.
Dossier (Ton: 1) M.: 1) «Aktenbündel», auch «alle zu einer Sache gehörigen Dokumente», frz. dossier — sein D. as verschwonnen (die auf ihn bezüglichen Akten) — en huet en décken, schwéieren D. (mehrmals vorbestraft) — en huet sein D. verluer (er weiß nicht mehr, was er sagt — er verleugnet seine Herkunft); 2) Art Stele, die die Rückwand eines Denk- oder Grabmals bildet (Steinmetzsprache); frz. dossier.
Dot F.: «Tat, Tatsache» — op der D. — op frëscher D. — gewëss (wiirklech) an an der D. (Beteuerung) — frëscher D. hin, frëscher D. hier (dem sei, wie ihm wolle, trotz allem Geschehenen).
Dott F.: «Mitgift», frz. dot.
Dotz M.: 1) «Angst, Furcht»; 2) «Angsthase» auch «plumper, ungeschickter Mensch» — Auszählreim: Ini, dini, Dotz, Quenker, Quanker, Selwerschotz (Quenkel, Quankel).
dou — s. du.
Douane F.: wie frz. douane, 1) «Zollamt» — d' Douane passéieren — et läit op der D. — dat bezillt d'D.; 2) Zollbetrag; dazu: dédouanéieren trans. Verb.: wie frz. dédouaner.
Douanier, Duanjën, Duanjë(t), Duenier Pl.: Duanjeën, Duenercher, früher: Amplejéiërten M.: «Zollbeamter, Zöllner», dafür spaßh.: Heckeschësser.
doubel, dubbel Adj.: «doppelt»; dazu: doubléieren trans. Verb.: «verdoppeln» — eng Zomm doubléieren — eng Klass doubléieren.
Doublé, Dublee M.: wie frz. doublé, mit edlerem Metall überzogenes geringeres — déi Auer as nëmmen Dublee.
Douceur F. (Ton: 1): «Gunst» — oft pej. für etwas, was an Bestechung erinnert — en huet em eng D. gin fir en ze zëssen (frz. douceur) (s. Dussër).
Doud (lok. phV. s. Ltb. 95) M.: «Tod» (gebraucht mit dem Artikel: der oder den) — Sprww.: Géint der [Bd. 1, S. 218] D. as kee Kraut gewuess — ëmsoss as der D., mä deen kascht d'Leit d'Liewen — deem engen säin D., deem anere säi Brout — Echt.: Der Dutt hoat kän Mol (kennt keine Grenzen, waltet willkürlich); — Raa.: Zënter as der D. erfond as, as än des Liewes net méi sicher — 't kann net méi schlecht goen, ewéi no der D. an d'Häll — Der D. vun Izeg an de Maarteler Herrgott (als Bild der Jämmerlichkeit) (Wb. 06) — 't as fir der D. opzerafen — erausgesin, bleech ewéi der D. (vun Izeg) — Der D. op der Zong hun (dem Tode nahe sein) — Kenges natiirleches(-en) Douds stierwen — 't gät op Liewen an D. — En huet sech sein D. eraus gefaart — En hatt sich ze Dukt gefuort (Ösl.) — Dee Kärel as mäin D.! — En as gutt fir no der D. ze schécken (fir der D. sichen ze goen) (jemand Aufträge geben, von denen er nicht zurückkommt) — ier der Doudes d'Schung sech streckt (Rod. Léiw) — Dir gët honnert Joer al! Antwort: Wann der D. nët esou vergësslech wär! — (All) D. an (en) Deiwel, (all D.er Deiwel) verspriechen (alles Mögliche) — D. an Deiwel zitéieren — Mat D. an Deiwel dräen — In adverbialen Verbind.: zu D. erféieren, kränken — sech zu D. iergeren, schaffen, schummen, verlaangeren — s. douds.
doud-/Doud- : -angscht F.: 1) «Todesangst» — an änger D. (in Todesängsten) — e Gesiicht wéi eng D. — de Professer vun der D.; 2) «Sterbeglöcklein», auch «Armesünderglöcklein» — D. lauden (das Sterbeglöcklein läuten, früher machte man im Ösling bei dem Läuten dieser Glocke einen Bittgang zu den sog. «verluerene Kreizer» verlorenen Kreuzen); -angschtkläckelchen F.: «Sterbeglöcklein», auch «Armesünderglöcklein»; -arem Adj.: «ganz arm»; -krank Adj.: «todkrank»; -midd Adj.: «todmüde»; -onglécklech Adj.: «todunglücklich»; -schwääss, -schweess M.: «Todesschweiß» — Echt.: sich säin Duttschwääss eraus feerchten; -séil F.: in dem Ausdruck: Menger D.! (bei meiner Seele! zur Beteuerung) — et war keng D. (lieweg Séil) widder bäi nach no; -sënn F.: 1) «Todsünde» — so sëcher wéi 100_000 D. (Beteuerung der Kinder) — Gräisslech wéi eng D. (furchtbar häßlich) — Dat Meedchen as eng(-er) D. wäärt — eppes wi en Duttsën op em groen Esel (sehr häßliches Frauenzimmer, Echt.); 2) «weißes Fleckchen unter den Fingernägeln»; 3) «Brot, das mit der angeschnittenen Seite auf der Tischplatte aufliegt». | |