erunzéiënervirervir-ervirdunervirginervirgoënervirhiewenervirstoënervirsträichenervirstreichenesEschEschenholzEsch-am-LachEsch-op-der-HuurtEsch-op-der-UelzechtEschafottEschduerefEschentEscherescht, ëschtEschtrech, Eschtrich, EschterchenEschweiler, EschelerIeschwëllerEsdangEsdangerEseburEskario(u)lesouesou än, e. eng, e. äänte. eppesEsp, EsperEspe(n)-EspeblatEspenholzEspelafËspenEsperEsplanadEssEss-kléngEssegEsseg-EssegbamEssegfaassEssegfabrikEssegfabrekEssegessenzEssegfläschEssegkonEssegkrouEssegmudderEssegsauerEssegstéchEsseltEssenEsklarnettEstimatiounestiméieren, esteméierenEstragonAstragonEstradëtetabléierenEtageEtagèreEtalageEtatEtat civilEtienne, Ëtchen, Ët(es, -i)Etikett, Edikettetlech, ettelechetlechmoletlechermoossenEttelbréckEtüdEtuietwederEtzeletzlechEvägelieventuellevitéierenewech, eweeewech-ewechbréngenewechbleiwenewechdroenewechfalenewechfuerenewechgeheienewechgoenewechhuelenewechkräischenewechléienewechléinenewechkommenewechkréienewechmaachenewechschenken |  -zéiën trans. V.: «heranziehen» — Nordösl. dafür: mat bäi huelen — se hun nach en zwäten Dokter erugezunn, mat bäi geholl.
ervir Adv.: «hervor, vor» — déi Saach gät (kënnt) haut e. (wird heute vor Gericht verhandelt) — Nordösling: kënnt hokt virr — ech bréngen d'Fro an der nächster Sëtzong e. (auf die Tagesordnung).
ervir- Präf.: -dun refl. V.: 1) «sich hervortun, sich auszeichnen»; 2) «sich zu einer Leistung erbieten»; -gin trans. V.: «vorgeben, hervorheben»; -goën intr. V.: «hervorgehen» — wat gät draus e.?; -hiewen trans./refl. V.: «hervorheben» — en huet et (h)ervirrgehuawen (Ösl.) — e wëllt sech ëmmer virun den aneren ervirhiewen (er will mehr sein als die andern); -stoën intr. V.: 1) «hervorstehen»; 2) «hervortreten» — du as hien ervirgestan; -sträichen, -streichen intr. V. s. eraussträichen.
es (əs) Pron.: «davon, dessen» — s. des, dees — ech hun es sat (genug) — du wäers es nët laachen (Drohung) — e gët es nët frou — du gës es an der Zäit gewuer — ech sin es weis gin, es gewuer gin (habe es erfahren) — en as es nët gewint (ist nicht daran gewöhnt) — 't kann än em es nët wëllen (ihm es nicht übel nehmen) — du kriss es, 't gët es, wanns de häm kënns (Prügel) — gläf mer es! (glaube mir!).
Esch F.: «gemeine Esche» (bot.) Fraxinus excelsior — Eschenholz (für den Wagenbauer) N.: «Eschenholz».
Esch-am-Lach ON.: «Esch an der Sauer», Gem. Esch a. d. Sauer, Kant. Wiltz — 141.
Esch-op-der-Huurt ON.: «Aix-sur-Claix», Dorf in der belgischen Provinz Luxemburg — B. 66.
Esch-op-der-Uelzecht ON.: «Esch an der Alzette», Gem. Esch a. d. Alzette, Kanton Esch — 536 — mauvaise Esch! — Neckreim: di Escher Fräschen, mat dene laangen Täschen, mat dene verbrannte Suelen, der Däiwel soll se huelen.
Eschafott F.: «Betrügerin, Schmeichlerin» — s. Verstellesch.
Eschdueref ON.: «Eschdorf», Gem. Heiderscheid. Kanton Wiltz — 146.
Eschent ON.: «Escheid, Eschette», Gemeinde Folschette, Kanton Redingen — 207.
Escher M.: «Einwohner von Esch» — 't as en alen Escher (er ist in Esch geboren).
escht, ëscht Adv.: ganz alte Form für eppes — 't hätt ä schon escht héieren (man hätte schon etwas gehört): cf. näischt.
Eschtrech, Eschtrich, Eschterchen, (Nordosthälfte: Estrich) M.: 1) «der oberste Speicher»; 2) «im alten Bauernhaus der Raum über den Schlafzimmern, wo das Futter lag» (altes lateinisches Lehnwort, dessen Bedeutung wechselt — s. Äserech). [Bd. 1, S. 288]
Eschweiler, Escheler ON.: 1) «Eschweiler», Gem. Eschweiler, Kant. Wiltz — 77; 2) daneben: Ieschwëller «Eschweiler», Gem. Rodenburg, Kant. Grevenmacher — 350.
Esdang ON.: «Sedan» (Frankreich).
Esdanger M.: «Einwohner von Sedan» — Esdanger Hief (Hefe) — Esdanger Stëffter (Stoffe).
Esebur s. Äsber.
Eskario(u)l F.: «breitblättrige Endivie» — frz. endive scorale (Wb. 06) — Cichorium Endivia — auch: brät Andéiven.
esou (lok. Ostrand und in schneller Rede: esu) Adv.: «so» — wéi gät et? Antwort: alt esou (nicht zum besten) — 't as e. (laang) gaangen, bis et nët méi gaangen as — e. bäätscht de (Burer) Mëller seng Kanner — komm mer nët méi e. erëm! (bessere dich) — e. gesäi! (Anerkennung, auch iron.) — 't as alt e. eng Saach (unsicher) — 't as e. an e. (zweifelhaft, bei einem Kranken) — sou gutt as en och géint s'as, 't as hinnen nach nët genuch (so gut er auch gegen sie ist, sie sind noch nicht zufrieden) — wi as et dann? Antwort: esu an esu, Gegenrede des Ersten: mä dat säin zwi Su (Echt.).
esou än, e. eng, e. äänt (Pl. esouër) e. eppes Dem. Pron.: «so einer, so eine, so eines, von einer bestimmten Gattung» — esou en Äfalt! (solch eine Dummheit!) — esou engem gät ä besser aus der Wee — esou ä soll ä baussen der Dir loossen — esouer fënd än iwerall — 't soll än esouer eng Kuuscht Brout virun d'Maul halen an se dann erëm ewech zéien — esou eppes Dommes — esou eppes lieft nët méi — esou eng faul héiert än ämol all honnert Joer.
Esp, Esper F.: «Zitterpappel».
Espe(n)- : -blat N.: «Blatt der Zitterpappel» — en huet geziddert ewéi en Espeblat, wéi Espelaf (Espenlaub); -holz N.: «Espenholz»; -laf N.: «Espenlaub».
Ëspen F. Pl.: «die beim zweiten Durchhecheln gewonnenen Fasern des Flachses» (II. Qualität) — cf. Reischenduch, Oseken.
Esper F.: «Felsenmispel» — cf. wëll Hondsääsch, Aaspel — frz. l'amélanchier.
Esplanad F.: «großer, freier Platz, Anlage» — frz. esplanade — Straßenbezeichnung in Diekirch.
Ess (Osten: e:s) F.: 1) «Schmiedefeuer»; 2) «gemauerte Schmiedestelle des Feuerherdes» (mit drei Querfächern: Feuerstelle, Kühltrog, Löschtrog) dazu: Ess-kléng F.: «Essenklinge» (zum Schüren des Feuers).
Esseg (Osten: 'e:siç) M.: «Essig» — das sauer ewéi E. — 't as alles E. (die Sache ist verdorben); Zussetz.: | |