|  Véier- / véier-: -auer M., -auerbrout N.: «Vieruhr- oder Vesperbrot» — mir hu V. mat Kaffi a Kuch gemaach — dafür auch: Ombrout; -bliedereg Adj.: «vierblättrig» — v. Kléiblieder fënt ee bei ale Seemillen (vierblättrige Kleeblätter findet man bei alten Sägemühlen); -däleg, -deleg Adj.: «vierteilig»; -duebel Adj.: «vierfach» — du véierduebelen Eefalt! — v. gefaalt (viermal gefaltet); -eck M.: «Viereck» — cf. Karo; -eckeg Adj.: «viereckig» — Ga.: véiereckege Kierel (vierschrötiger, untersetzter Mensch) —véiereckege Geck (ein vollendeter Narr); -(er)lä/ lee 1) Num.: «-viererlei» — op enger richteger Bauerekiirmes gouf et v. z'iessen: Gehäcks, Randfleesch, Schwéngskoteletten an Ham; 2) N.: «Vierfruchtmarmelade» — s. Quatre-fruits; -fach Adj./Adv.: «vierfach», bisw. dafür: véierduebel; -féisseg Adj.: «vierfüßig»; -féisser M.: «Vierfüßer»; -hänneg Adj.: «vierhändig» — si hu v. Piano matenee gespillt; -hareg Adj.: «mit vier Zinken» (eigtl.: Hörnern) — e véierharege Greef, Heel; -häreg Adj.: «vier Eigentümern gehörig» — en v. Wis; -kant M. u. F.: 1) «Vierkant» — de Bam gët op V. geschnidden — en huet e Gesiicht, e Kapp op V. gehaën; 2) «eckige Klammer»; 3) «Stelle des Gebäudes, wo das Dachwerk aufliegt»; -kanteg, -känteg Adj.: «vierkantig»; -mol Adv.: «viermal» — s. dräimol; -pënneg Adj.: «vierpfündig»; -pënner M.: «Vierpfünder» (z. B. Brotlaib, Fisch); -riedereg Adj.: «vierrädrig» — eng v. Kar (übtr.: komplizierter Organismus, Ausschuß); -spänneg Adj.: 1) «vierspännig» — se si mat der véierspänneger Kutsch (véierspänneg) an d'Kiirch gefuer — fréier as e v. gefuer, an haut huet en nëmme méi en Iesel, an dat as hie selwer (früher wohlhabender Mensch, der sein ganzes Vermögen auf törichte Weise vergeudet hat); 2) «vierfaches, großes Glas Schnaps» — si hun eng v. (scil.: [Bd. 1, S. 318] Drëpp) geholl, dafür auch: Fouermanns-, Steemetzeschdrëpp (s. dräispänneg) — ee schëtt s'eraus, een drénkt se, an zwee paken en u wann e sech schuddert; 3) «von vier Geistlichen zelebriert» — eng v. Mass, Läich (Begräbnis); -spänner M.: «vierspänniges Gefährt»; -stëmmeg Adj.: «vierstimmig»; -zeg Num.: «vierzig» — 't as e Mann staark an de véierzeger (-zecher) — an de véierzege(r) Jore war den Aarmutt grouss (die 40er Jahre des 19. Jahrhunderts waren Hungerjahre); -zegstënnegt Gebiet N.: «dreitägige Anbetung» (bes. zu Fastnacht); -zéng Num.: «vierzehn» — a v. Deeg (in vierzehn Tagen) — déi v. Nouthellefer (die vierzehn Nothelfer, Heilige, von denen man in besonderen Nöten Hilfe erwartet: Acatius, Blasius, Christophorus, Cyriacus, Dionysius Areopagita, Egidius, Erasmus, Eustachius, Georg der Märtyrer, Pantaleon, Vitus, Barbara, Katharina u. Margarete, von denen jeder bei bestimmten Übeln Hilfe leistet; besonders verehrt in Bauler, Bondorf, Budler, Dahl, Heispelt, Weicherdingen, Wolwelingen) — hei kënnen déi v. Nouthellefer (oder: hirer véierzéng) nët méi läschen — v. Engelen (s. Engel) — am Krich v., am véierzéng(t)er Krich (Weltkrieg 1914—1918) — dat as nach vu viru v. (vor 1914).
Véierel (Nord. u. Ost. 'fe:rəl 'fe:rdəl) N.: «Viertel» — ech hätt gär e V. Kéis (ein Viertelpfund) — e liicht V. (annähernd ein Viertel) — e viischt, en hënnescht V. (Fleischstück, Metzgerspr.) — d'Liicht as, steet am éischte, leschte V. (Mondphasen) — (e) V. op eng (Viertel nach eins) — (e) V. bis zwou (Viertel vor zwei) — spaßh.: (e) V. op kal Ierbëssen, déck Mëllech.
véierel(s) Adj.: 1) «viertel» — eng v. Fläsch Wäin; 2) «etwas, nicht viel, leicht» — e wor v. verdross, dass mer nët matgoungen (es war ihm auch so lieb).
Véierel- : -joer (-sjoer) N.: «Vierteljahr»; -pond N.: «Viertelpfund», dafür auch das Simplex Véierel (s. d.); -stonn F.: «Viertelstunde» — eng kleng V.
Véierlek M.: «Vierling» = der vierte Teil des Véierzel (s. d.), etwa 6 Liter (Hohlmaß).
véiert Num.: «viert» — en as de véierte gin — dat steet op der véierter Säit — haut as de véierten (der vierte Tag des Monats).
Véiertchen F.: «Vier» (im Kartenspiel).
véiertens Adv.: «viertens».
Véierter M.: 1) «Ziffer vier»; 2) «Note vier, ungenügende Note» (Schulsprache) — s. Véier(t); 3) «Straßenbahn(linie) Nummer vier» — ech fuere mam V. op de Lampertsbierg; 4) in verbalen Raa.: de V. dreschen «im Viertakt, d. h. zu vieren dreschen» — de V. schloen, klappen «schnell laufen».
Véierzel N.: «Vierzel» = altes Hohlmaß, ungefähr ¼ Hektoliter (das Malter enthält 8 Vierzel).
féieren (Part. Prät.: geféiert, gefouert, bisw.: gefuer, das eigtl. zu fueren gehört) trans. Verb.: «führen» — hie féiert Buch iwwer all Klengegkeet — wie féiert d'Lee? (beim Kegelspiel: die Notierungen an der Wandtafel) — d'Lëscht as schlecht gefouert gin — de Bauer féiert Mëscht (fährt Mist auf die Felder) — d'Fra féiert d'Rudder am Haus — de Papp féiert d'Braut an d'Kiirch, de Bräitchemann féiert s'un den Altor (s. Braut) — dat do féiert zu näischt — wou (wuer) féiert dat elo hin? — e féiert eng gutt, kéng schlecht Fieder, eng gutt Forschett — en huet mech hannert d'Liicht geféiert — ech loosse mech nët op d'Äis f. — hien huet d'grousst Wuert gefouert — hie féiert ëmmer grouss, schlecht Wierder (Rieden) am Monn — en huet sech d'Ham zu Gemitt geféiert (mit Wohlbehagen gegessen) — zu Lëtzebuurg hun ech de Rousekranz geféiert (R. IV/61 — Vorbeter sein) — si f. en décke Prozess mateneen — en huet em d'Hand (beim Schreiben) gefouert. | |