vergiessenvergiessenvergiesserlechvergiewesVergiewesVergiichtvergiddenverginVergissmeinnichtVerglachvergladdertVergläichvergläichenverglëtterenverglëttertverglottertverglousenvergoenvergonnenvergraatschenvergräën, vergreënvergräifenvergraffvergréisseren, -grisserenVergréisserongVergréisserongsglasvergrëtzelenvergrimmelenvergruechten, vergruedenvergruewenvergullen, verguldenverhaaspelen, verhäspelenverhaasstverhaënverhaftenverhalenverhalenVerhaltverhandelenverhandzääch(e)nenverhantéierenverhaselenverhaseltverhatz(el)enverhatztverhääschen, -heeschenverhäerdenVerhäerdongverhälen, verhelenverhällechenVerhällechongverhämel(ech)en, -hemel(ech)enverhämpelenverhämperenverhänkenVerhänk(e)nesverhäsp(el)enverhätschelenverheienVerhéierverhéierenverhéinenverhëllefenverhéngeren, verhongerenverhënnerenverher(re)chenverhessenverhëtzenverhetzenverhetztverhexenverhextverhiddenverhiewenverhimmelenVerhoalich(t)verhoamelenverhoffenverhoffentlichverhonzenVerhorverhorenverhotterenverhouerenverhouertverhoufertenverhud(d)elenverhud(d)eltverhuel(en)verhutzt, verhotztverhuw(w)elenverhypothéikenveridderzenveriergerenverierwenverirenveriw(w)elenveriw(w)erverjäerenVerjäerong | vergiessen (Ost.: -e:-, Nord.: -jε-) V.: 1) trans.: «vergessen» — vergiesst är Ried nët (höfliche Unterbrechung) — vergiess däin éierlechen Numm nët; 2) «in Vergessenheit geraten» — 't vergësst mer mäi Liewen nët; 3) refl.: «sich herabwürdigen» (durch Rede, Trunk, Tätlichkeiten usw.) — dee vergësst sech nët (a. er sorgt für sich, b. er setzt sich nicht herunter).
vergiessen Adj.: «vergeßlich» — ech sin an der leschter Zäit esou vergiesse gin.
vergiesserlech = vergësserlech.
vergiewes Adj./Adv.: «vergeblich» — 't as v. Méi (vergebliche Mühe) — 't war alles v. [Bd. 1, S. 334]
Vergiewes M. u. F. = Vergiefnes (s. d.).
Vergiicht (Osten) M.: «Meinung, Dafürhalten», in der Ra.: no meim V. (nach meiner Ansicht).
vergidden trans. Verb.: «vergüten», dafür gewöhnlich: zum Gudden din, halen.
vergin Verb.: A. trans.: 1) «vergeben» — d'Aarbecht, d'Plaz as v.; 2) «falsch verteilen» (die Spielkarten) — d'Kaart as v. — v. as (och) verspillt; 3) Mosel: «verzeihen»; B. intr.: «vergiften» — ech kënnt em v. (ich könnte ihn vergiften), oft iron. beigefügt: mat enger gliddeger Kniddel; C. refl.: «irrtümlich, falsch geben» — bes. neg.: dee vergët sech nët (er ist geizig) — du vergëss der näischt, wann s de mer hëllefs (du schadest deiner Ehre nicht).
Vergissmeinnicht F.: «Vergißmeinnicht, Myosotis odorata».
Verglach M.: «Ähnlichkeit» — 't as kee V. (das läßt sich nicht vergleichen) — en huet nach säi gudde (schéine) V. (er hat noch nach dem Tode seine Gesichtszüge behalten) — de V. kënnt erëm (das Gesicht des Toten gewinnt seine Züge wieder) — dat Kand ka säi V. nët leechnen — du kanns awer roueg de V. mat deem aushalen; dafür auch: Gläich.
vergladdert Verbadj.: «lüstern nach» (eigtl. u. übtr.).
Vergläich M.: «Vergleichung» — dat as emol kee V. (das kann man nicht einmal vergleichen).
vergläichen trans./refl. Verb.: «vergleichen» — vergläich dech nët mat dene Leiden.
verglëtteren trans. Verb.: «für Naschereien ausgeben»; dazu das Verbadj.: verglëttert 1) «naschhaft»; 2) «erpicht auf» (eigtl. u. übtr.) — s. verklëmperen.
verglottert Verbadj.: «gefräßig» — d'Geesse si v., si friessen alles, wat se fannen.
verglousen intr. Verb.: «verglimmen» — d'Feier as vergloust; auch übtr.: séng Roserei war séier vergloust — dat vergloust an e puer Wochen (s. vergauselen).
vergoen Verb.: 1) intr. «vergehen» — en as vergaang wéi de Gréif an der Pan, de Kouflapp am Reen, de Botter (de Schnéi) an der Sonn — iron. zu jem., der zusehends dickleibiger wird: du vergees bis op en Teimer voll — von einem ständig magerer werdenden Menschen: e vergeet bis op näischt, bis op d'Schanken, op e Fixspoun — dat do (dee Bobo) vergeet nach ier s de (un Alter) stierfs, bestued gës (Trostspruch zu Kindern) — déi Naupe (schlecht Dugende) vergin der nach — de(e) Geck, de(e)n Äfalt vergeet der nach — ech si bal vergaang(e) vun Äifer, Duuscht, Honger, Ierger, Laangweil, Péng, Roserei, Verlaangeren — wéi d'Zäit vergeet — Ra.: d'Zäit vergeet, d'Luucht verbrennt, an de Jann stierft nët — alles vergeet, ewéi d'Waasserzoppen nët, ewéi déi léif laang Éiwegkeet nët; 2) «sich versündigen» — en huet sech un deem Meedche vergaang — dat heescht sech un eiser Härgott v. (das schreit zum Himmel).
vergonnen (lok. auch vergënnen) trans. Verb.: «gönnen» — e kann engem d'Aën am Kapp, de Maufel Brout am Monn nët v. — du häss mer kënnen e Mond, e Wuert v. (mit mir darüber reden) — e ma(g) mer kä Mond v. — vergonn der dach nëmmen een Ament Rou! — vielfach dafür gonnen (s. d.).
vergraatschen trans. Verb.: «auseinandertreten» — en huet séng Schong vergraatscht — de Stull as vum ville Kluntschele vergraatscht.
vergräën, vergreën (Echt.: -greien, Part. Praet., Ost. -greicht) intr. Verb.: 1) «durch zu langes Braten verschmoren, trocken werden» — d'Kallefflääsch as ganz vergrät — ähnlich: vergruechten, vergrueden; 2) übtr.: «hinschwinden» — e vergrät ewéi de Gréif an der Pan (oft iron. beim Beleibtwerden).
vergräifen refl. Verb.: 1) «sich vergreifen, irren, einen Mißgriff tun» — vergräif dech nët (a. lasse die Finger davon, b. irre dich nicht, c. stiehl nicht) — en hat sech nëmme vergraff (euphemistisch) — ech hu mer d'Hand vergraff (durch falsche Handhabung) — iron.: en hat sech bal d'Zong vergraff fir sech z'entschëllegen; 2) «tätlich angreifen» — vergräif dech nët un him — auch übtr.: vergräif dech nët u ménger Éier!; 3) «sich vergehen an» — en huet sech un de Kanner vergraff; dazu das Verbadj.: vergraff «vergriffen» — d'Buch as v.
vergréisseren, -grisseren (Osten) V.: 1) trans. «vergrößern» — mer hun de Stot vergréissert (Kinderzuwachs) — mer loossen d'Foto v.; übtr.: «übertreiben» — vergréisser d'Saach nët!; 2) refl. «größere Räumlichkeiten beziehen, einen Anbau machen».
Vergréisserong F.: «Vergrößerung». [Bd. 1, S. 335]
Vergréisserongsglas N.: «Vergrößerungsglas, Lupe».
vergrëtzelen trans. Verb.: 1) «verkrümeln»; 2) übtr.: «verschwenden».
vergrimmelen trans. Verb.: «zerkrümeln, zerbröckeln» — e kënnt e v. (häufiger: zergrimmelen).
vergruechten, vergrueden intr. V.: 1) «eintrocknen» — solle mer hei v.? (im Wirtshaus, wenn die Bedienung auf sich warten läßt); 2) «zu lange kochen, braten» — dir sid ze spéit komm, d'Fleesch as ganz vergruet; 3) übtr.: «vor Langeweile vergehen» — elei vergruecht ee jo; 4) übtr.: «durch Eigenbrödelei verkümmern» — dat as där Vergruechtener, Vergruetener een (er versteht keinen guten Spaß).
vergruewen trans./refl. Verb. «vergraben» (bes. von Tierkadavern).
vergullen, vergulden trans. Verb.: = vergëllen.
verhaaspelen, verhäspelen trans. V.: 1) «verwirren» — kuck, wéi dee Vollert d'Bee verhaaspelt — elo hun ech mäi ganzt Spill verhäspelt (mein Spiel durch einen ungeschickten Wurf, Zug in Unordnung gebracht, gestört); 2) nur in der Form verhäspelen — s. d.
verhaasst (Süden: verhaascht) Verbadj.: «verhaßt» — en as mer v. wéi der Geess d'Messer, wéi Herodes, wéi der Doud — v. an zewidder wéi Onkeblutt.
verhaën Verb.: 1) trans. «durch Hauen zerkleinern» — de Metzler huet de Béischt v.; 2) refl. a. «falsch hauen»; b. «daneben hauen, sich irren» — en hat sech al v. (nicht belegt als «verhauen, prügeln» — so aber Wb. 06, dafür verbrigelen).
verhaften trans. Verb.: nur spaßh.: «zu sich nehmen» — looss mer nach ee v. (scil.: en Humpen, e Patt usw.) — dee Bonbon get direkt verhaft (von Süßigkeiten bei Kindern).
verhalen Verb.: 1) trans.: «im Gedächtnis behalten» — verhal dat (gutt) (nimm dich in acht) — verhal (dat gutt), wat ech der elo soen — ech wäerd dat scho (mäi Liewe laang) v. — dat do v. ech — e verhält nët gutt (schlechtes Gedächtnis) — den Hënner verhält besser wéi de Kapp (das geprügelte Kind erinnert sich an die Streiche); 2) intr.: «trächtig werden» (vom Vieh), dafür meist: behalen (s. d.); 3) refl.: a. «sich verhalten» — wéi verhält et sech mam Bezuelen?; b. Ösling: «sich verspäten, sich aufhalten» — ich ha mich e bëssche v., du kruch (-ç-) ich den Zuch (-ç) nët méi; dazu das Verbadj.: verhalen «verhalten» — e verhalenen Niewel (Staubregen) — eng verhale Gripp (eine Grippe, die nicht recht zum Ausbruch kommt).
Verhalt M.: «Gedächtnis» — ech hun e gudde (schlechte, kee) V. — e V. ewéi eng Seibecken (ein schlechtes Gedächtnis) — ech hu kee V. dorop(per) gestallt (ich habe das meinem Gedächtnis nicht eingeprägt) — wa mäi V. gutt as (wenn ich mich recht erinnere) — hätts de sou e gudde V. fir déng Scholden ze bezuelen!
verhandelen trans. Verb.: «im Handel verkaufen, abstoßen» — ech hun d'Kou verhandelt.
verhandzääch(e)nen (-ee-) trans. V.: «mit einem Handzeichen versehen, unterzeichnen».
verhantéieren trans. Verb.: «verarbeiten» — auch iron.: du hues mer dat gutt, schéi verhantéiert (= verakkommodéiert). | |