LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Festong bis Fiche (Bd. 1, Sp. 363b bis 365a)
 
Festong F.: «Festung» — dazu die Zussetz. (bes. in Stadtlx.): Festongsgruef, -mauer, -tuer, -zäit.
 
Fête F.: «Fest» — bes. in der Sprache der Intellektuellen: d'Schoul organiséiert eng grouss Fête.
 
Fetschenhaff M. ON.: «Fetschenhof» am Ostrand der Gemarkung von Groß-Luxemburg — daselbst auch: Fetschebour.
 
Fett N.: 1) eigtl.: «Fett» — e schwabbelt, glënnert vu F. (sehr fett) — e schäfft, en ësst, e frësst mer d'F. vun der Zopp ewech, erof (er übervorteilt mich, nimmt mir das Beste vorweg), auch: e schäfft d'F. vun der Britt, de Schmand vun der Mëllech of, ewech — wie wääss, wéini d'F. kënnt oder usetzt (Ausrede der Langschläfer) — e schwëmmt am F. ( a. sehr korpulent; b. sehr reich) — e schwätzt ewéi wann e F. fäl hätt (auch einfach: en huet Fett fäl — er prahlt ohne Berechtigung) — dat bësselche F. muss de mat dem More verquëssen (= dat Onpläiséierlecht mat dem Pläséierlechen an de Kaf huelen) — do hues de däi F. (gelegentl. Zusatz: du hat den Dëlpes eng Méck doutgeschloën — cf. Méckefett) — ech schmieren e mat séngem ägene F. (zynisch schmeicheln) — d'F. schwëmmt uewen (das Gute siegt) — F. mécht fett, sot de Mann, awer bei eisem Gréit schléit et apaart gutt un — Spaut as F., sot de Schoulléier (gelegentl. Zus.: dat soen ech ménger Mamm, sot drop den aarme Bouf, dann huet s'eppes fir op d'blann Gromperen) — en huet säi F. [Bd. 1, S. 364] heemlech ewéi d'Geessen — deen huet sech gutt an d'F. gesat (reiche Einheirat) — Vill Geschwätz a wéineg F. gët moer Zoppen — hie setzt kä F. un a wann en dra séiz — F. ausloossen, -gräen; 2) übtr.: a. «Verweis, Strafe, Prügel»; b. «Erschöpfung, Mattigkeit» — deen huet säi F. (er ist erledigt, niedergeschlagen, nach Strafe, Verweis, Anstrengung, übermäßigem Trinken).
 
Fett-: -drock M.: «Fettdruck»; -fleck M.: 1) «Fettfleck» (im eigtl. Sinn) — ech schloën dech, dass nach e F. iwwreg bleift; 2) «dickleibige Person»; -véi N.: «Schlachtvieh»; -klomp M.: «Fettklumpen»; -koup M.: in der Ra.: e géif nët fett, a wann e schon op engem F. (auch: Speckkoup) séiz.
 
fett Adj.: «fett» — déck a f. (wohlgenährt und gesund aussehend) — f. ewéi en Hammel, en Atter (Otter), eng Maus (Maischen), e Schwäin, eng Klëtsch Deeg, eng Paschtoueschkächen (sehr fett) — f. ewéi e (gemäschten) Aaxestill, e Gäisselstronk, en Zwieschfuedem, en Hunn vu fënnef Su (sehr mager) — en as esou f. et kënnt een e mat enger Bréim (Brombeerranke) zerräissen — en as speckfett (ganz fett) — du kanns f. schwätzen (du hast leicht reden) — schwätz nët esou f. (prahle nicht) — dovu gët kee f. (bei dieser Sache ist nicht viel zu gewinnen, zu verdienen) — du hues gutt f. schwätzen (du hast es leicht) — mir maachen d'Gäns, d'Kou, d'Schwäi f. (mästen) — dovu gët keng (nët emol eng) Maus f. — iron.: wie wääss, wat f. mécht (bei schlechtem Essen, bisw. mit dem Zus.: du war eng Méck an der Zopp ersoff) — an deem Haus gët f. gekacht — si maachen eng f. Kichen — fette Buedem, fett Land, eng fett Weed, Wis — déi f. Joëre mussen déi moër mat duerchhuelen — dee Saz gët f. gedréckt, fetten Drock (auch: Fettdrock) — eng f. Käche mécht e moërt Teschtement — d'Kéil musse f. stoen (die Kohlpflänzlinge müsen in fetter Erde stehen) — e géif nët f., a wann en och op engem Speckkoup séiz (auch: Fettkoup — s. d.) — e fette Maufel (auch übtr.: = e räicht Meedchen, eng gutt Pärtie) — en as heemlech f. wéi d'Geessen — hei ze sëtzen gët eng f. Kou moër.
 
fetteg (-ig) Adj.: «fettig» (eigtl. u. übtr.) — eng f. Laach (aufdringliches, breites Gelachter) — e fettege Col (verschmierter Kragen) — eng f. Hand (feuchte Hand).
 
Fettegkät, -keet F.: «Fettigkeit».
 
Fettendonneschteg M.: «der letzte Donnerstag vor Fastnacht» — s. auch: Brudder (dem fette säi Brudder) und Donneschteg (sub 1).
 
fetten trans. Verb.: 1) «einfetten, mit Fett schmieren» — Drohung: elo kanns de der d'Schong f., nu fett der awer séier d'Schong (mache, daß du verschwindest) — cf. auch: afetten; 2) «mit Fett zubereiten» — de Kabes muß dräimol gefett gin (Erklärung: wou e geséit gët, an der Brooch an am Dëppen).
 
Fetthät, -heet F.: «Körperfülle».
 
Feu Artefice (fə/Artəfis = frz. feu d'artifice) M.: «Feuerwerk», dafür Fredefeier, neuerdings auch Feierwierk.
 
Feuille (fo:il) F.: «Formular» — in vielen Zussetz., etwa Feuille de route (fo:ildə/rut) F.: 1) «Marschbrief des Handwerksburschen» (in früheren Zeiten); 2) «Marschanweisung des Soldaten»; 3) «Frachtbrief».
 
Feuilleté M. s. Fëltches-.
 
Feuilleton (/foiltoŋ — auch: /fəltõ, /fo:iljətõ) M.: «Feuilleton», meist auch dafür: de Roman, d'Geschicht, ënnert dem Stréch.
 
Feuillette (wie frz.) F.: «Burgunderfaß» (frz. Weinfaß von verschiedener Größe, hierzulande ca. 110—112 l = eng hallef Barrique).
 
Feutre (/fə:tər) M.: 1) «Filz»; 2) «Filzhut» (cf. Fëlz).
 
féx, fix Adj.: «fix, tüchtig, stets bereit, behende» — maach emol e bësselche f. (spute dich, greife zu) — en as nët f. am Kapp oder am Still (nicht ganz weise) — an deem Haus as et nët f. ( a. in jenem Hause wird man übers Ohr gehauen; b. in jenem Hause geht ein Spuk um) — beim Kartenspiel: eng f. Kaart (eine Karte, die gewinnt), Ausspruch: an de Rescht as f. (die restlichen Karten sind sicher) — den Diamant as nët f. (der Diamant schneidet nicht mehr) — hien as f. mam Monn (vorlaut, wahnwitzig) — iron.: ma du bas mer e Féxen (auch: e Propperen —Tadel) — f. a fäerdeg (fix und fertig — auch: féxfäerdeg) — en as f. a fäerdeg bis op d'Schwäerzen (er steht vor dem Konkurs) — en as f. do — cf. auch: kiddelféx.
 
Féx- s. Fix-.
 
féxfäerdeg, fixfäerdeg Adj.: «fix und fertig», häufig in Raa. etwa: f. fir an de Prisong, op Ettelbréck, op de Kiirfecht, fir geschwäerzt ze gin.
 
fi, fich (auch: féi, foi) Interj.: «pfui» — ablehnend: fich der la Monika (ach [Bd. 1, S. 365] was!) — fich ba oder Fich-Muppes! (pfui Teufel) — fich, fich, fich, wéi dat sténkt oder: sténkt dat Lach (so spricht die Goldammer, wenn im Frühling der Gemüsegärtner seine Kulturen jaucht) — fich Muppes, auch substantivisch gebr.: hief dee Fichmuppes do nët op (irgend etwas Schmutziges) — 't as mer ganz fich (es stimmt etwas nicht, es ist mir ein bischen unheimlich, Luxbg.-Stadt) — uewen hich an ënne fich = uewe Beglass, ënne Beschass.
 
Fiaker (Ton: 1) M.: 1) «Führer einer Droschke, Lohnkutsche» (in Frankreich in früheren Jahren); 2) «Lohnkutsche».
 
Fiançaillen (fiÃ/sA:ilən) F. Pl.: «Verlobung(sfeier)».
 
Fiancé(e) (Ton: 2) M. und F.: «Verlobte(r)».
 
fiancéieren trans. Verb.: «verloben» — fiancéiert gin «sich verloben».
 
Fiasko M.: «Fiasko, Reinfall».
 
Fibel F.: «das erste Buch in der Primärschule», dafür auch: ABC- oder Ibuch.
 
Fiber F.: «Füllstoff für Kissen und Steppdecken», dazu die Zussetz.: Fibermatrass F. - cf. auch: Flacken, Kapok, Kréng, Plauten.
 
Ficelle (Ton: 1) — sonst wie frz.) F. im Nösl.: /fisəl, /fizl, dafür auch im Osten (Echt.): Fissäl (/fiszε:l) N. (und F. — mit «Seil» in Verb. gebr.): 1) «Bindfaden» — hien zéit d'Ficellen (Drahtzieher); 2) «Günstling der Lehrperson» (dafür meist: Fiffi); 3) «Freund eines Päderasten, Homosexuellen» (s. fiselen II).
 
Ficelleholz (/fisεlhol:ts) N.: «kleine Holznadeln um mit Ficelle zu nähen» (bes. zum Anfertigen und Ausbessern von Fischernetzen).
 
fich Interj.: «pfui» — ä f., wéi dat sténkt (s. fi).
 
Fiche (wie frz.) F.: 1) «Merkzettel, Karteikarte»; 2) «Spielmarke»; 3) verschiedene mechanische Teile, etwa: a. «Fitsche, Fi(t)schband, Scharnierband»; b. «Stift zum Einschieben».

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut