LWB Luxemburger Wörterbuch
 
folleglech bis à fonds perdu (Bd. 1, Sp. 398b bis 399b)
 
folleglech (bisw. auch folschlech) Adv.: «folglich».
 
follen I trans. Verb. = fëllen.
 
follen II, neben folken trans. Verb.: «walken» — den Tiertech gët gekloapt an gefollt an der Follmillen.
 
Foll- (Walk-) -äerd F.: «Walkerde, Füllererde, weißer Lehm» (verwendet zum Walken des Tuches, zu Scheunentennen, zum Abdichten ineinandergehender Rohre, zur Steingutfabrikation) — Päifen aus F.; -hummer M.: «Walkhammer»; -komp M.: «Walktrog»; - millen F.: «Walkmühle» — Follmillesch hire Familjeprabbeli (sehr großer Regenschirm).
 
Vollek (lok. phV. cf. Ltb. 39) N.: 1) «Volk» — spaßh.: dat klengt V. sollt scho laang am Bett leien — e wibbelegt V.; 2) «das gewöhnliche, niedere Volk» — e geet nët ënnert d'V. — esou gët am (beim) V. gesot — pejor.: esou e V. gehéiert op d'Rumm — wäre mer däers V. eemol lass — wat en affrontéiert V. — V. a Pak — cf. das Komp.: Hääschevollek; 3) «Heer, Kontingent» — e steet (en as) zu Iechternach beim V. (er ist bei den Soldaten in Echternach in Garnison — so bis 1867) — ënnert d'V. gon (Soldat werden); 4) «Bienenschwarm» — cf. das Komp.: Héngervollek sowie auch: gefliicht a kräiche V. (alles, was da fleucht und kreucht).
 
Vollekskichen F.: «Volksküche, Beköstigung der Mittellosen».
 
Folscht, Folschënt (lok. Westen Foulscht) ON.: «Folscheid, frz. Folschette» — Gem. Folscheid, Kant. Redingen — 209; Red.: si kéint do, wéi déi Al vu Foulscht.
 
Folter I F.: «Folter» — span mech nët esou op d'F. — hei an deem Haus as een ëmmer ewéi op der F. (anstrengende Arbeit).
 
Folter II F.: 1) «Getreidesieb» (durch das der Bart von den schon gedroschenen Körnern gesondert wird); 2) spaßh. im Komp.: Gääschtefolter, Geeschtefolter F.: «Gerste- od. Geistesfolter», im Aprilscherz: géi mer d'G. op d'Nopeschduerf sichen.
 
folteren I trans. Verb: 1) urspr.: «martern» (auch: martillechen) 2) abgeschwächt: «peinigen».
 
folteren II trans. Verb.: «Gerstenkörner mit dem Getreidesieb reinigen».
 
Fomecht, Fomett (lok. Foumicht) F.: «Seitenstücke des Karrenbettes» (Wb. 06: «Wagenleiter») — cf. Fobam. [Bd. 1, S. 399]
 
Fomësch, neben Foamësch (Vianden) Folmësch, Fuelmësch F.: «Flugasche, Aschenstäubchen» (cf. frz. flammèche).
 
fomfachen, fumfachen trans. Verb.: «pfuschen, nachlässig und schnell arbeiten» — 't as gefumfaacht (A:çt — Echt.).
 
Fomfei (Ton: 2) F.: «schlechtes Geigenspiel» — dazu das Verbadj.: verfomfeit «verdorben, zugrundegerichtet» (cf. verfomfachen).
 
Fomm Nösl.: Fumm, I F.: «Scherzlüge».
 
Fomm Nösl.: Wumm, II F.: «dickes Weib».
 
Fomm III N.: «schwammiges, verfaultes Holz» (= Féng-, Fengholz — s. d.).
 
fommeg I Adj.: «aufgeblasen, dick» (von Menschen — zu Fomm II).
 
fommeg II Adj.: «schwammig» (von altem Holz — zu Fomm III).
 
fommen Nösl.: fummen, I intr. Verb.: «aufschneiden, im Scherze lügen» — Pätter, fommt nët (schneide nicht auf), heute dafür vielfach: Pätter, fëmmt nët (cf. fëmmen sub 2).
 
fommen II trans. Verb.: «prügeln».
 
foncé (wie frz.) Adj.: «von dunkler Farbe».
 
Fonctionnaire M.: «Staatsbeamter»; Fonctioun F.: «Amt, Berufsausübung».
 
fonctionnéieren intr. Verb.: «funktionieren».
 
Fond (fon:t) M.: «Fund» — wat gës de mer fir mäi F. (wenn man den Verlierer auf seinen Verlust aufmerksam macht) — en hat e gudde F. gemat.
 
Fond de Gras (gra:s) ON: Gem. Differdingen, Kant. Esch — 473.
 
Fondant (wie frz. aber Ton: 1) M.: «Art Süßigkeit» (häufig als Schokoladefüllung).
 
Fodatioun F.: «Stiftung Pescatore» (Altersheim in Stadtlx.).
 
Foderie F.: «Gießerei»; Fodeur M.: «Schmelzer».
 
Fong M.: 1) «Grund, Boden (eines Gefäßes, Wassers), Fundament» — 't gesäit een nët bis op de F. — mer si geschwënn um F. (etwa beim Graben) — en huet kee F. méi kritt (beim Baden, Schwimmen) — setz mer en neie Fong a méng Box (dafür auch: Aasch) — d'Haus huet e gudde F. — si fanne kee richtege F. — de F. as elauter Sand — spaßh.: deen huet kee F. (ißt, trinkt maßlos); 2) «Hintergrund, Horizont, hinterer, tiefster Teil» — ganz hannen am F. — am F. gët et schon däischter — sëtz dech an de Fong — kuck emol ganz ënnen am F. (vum Tirang); 3) «das Wesentliche, Quintessenz, Hauptpunkt einer Frage» — am F. (geholl) hues de Recht (im Grunde, letzten Endes) — e kennt säin Handwierk am F. (gründlich) — ried nët baussenerëmmer, géi der Saach op de F. — auch materiell: de F. vun der Loft as nach kal — 't muss een de Saachen nët ze vill op de F. goen — ech soën Iech emol de Fong vun der Saach; 4) «moralische, geistige, materielle Grundlage, Grundelemente» (dazu das Dim.: Féngchen) — Spw.: Elo hun ech emol e Féngchen, sot de Metz, du hat en e Su fond (Metz = der Name einer reichen Familie); Raa.: e Gléck, datt de Jong e gudde F. hat — e ka léiere, wéi e wëllt, 't as einfach kee F. do — wann déi nët dee gudde F. gehat hätten — et as e F. vun Éierlechkeet, en zolidde F. do — elo hu mer emol e F. (nach dem ersten Gang, beim Essen), auch: Fëllement; 5) «Geschäftsfonds» — de F. war ze deier — en huet d'Geschäft mam F. verkaf; 6) im Pl. Fongen: «Geldmittel, Kredit» — déi néideg F. sin do — wou kréie mer d'F. hier? — Jongen, suergt fir d'F. (beim Kegeln; Aufforderung der Sieger an die Besiegten zu zahlen); 7) in der Ra.: à fonds perdu (A fõ/pεrdy) «verlorenes Kapital, auf Leibrente angelegtes Kapital» — en huet säi Verméigen à fonds perdu gesat (oder gin).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut