LWB Luxemburger Wörterbuch
 
folteren bis fooschen (Bd. 1, Sp. 398b bis 400a)
 
folteren II trans. Verb.: «Gerstenkörner mit dem Getreidesieb reinigen».
 
Fomecht, Fomett (lok. Foumicht) F.: «Seitenstücke des Karrenbettes» (Wb. 06: «Wagenleiter») — cf. Fobam. [Bd. 1, S. 399]
 
Fomësch, neben Foamësch (Vianden) Folmësch, Fuelmësch F.: «Flugasche, Aschenstäubchen» (cf. frz. flammèche).
 
fomfachen, fumfachen trans. Verb.: «pfuschen, nachlässig und schnell arbeiten» — 't as gefumfaacht (A:çt — Echt.).
 
Fomfei (Ton: 2) F.: «schlechtes Geigenspiel» — dazu das Verbadj.: verfomfeit «verdorben, zugrundegerichtet» (cf. verfomfachen).
 
Fomm Nösl.: Fumm, I F.: «Scherzlüge».
 
Fomm Nösl.: Wumm, II F.: «dickes Weib».
 
Fomm III N.: «schwammiges, verfaultes Holz» (= Féng-, Fengholz — s. d.).
 
fommeg I Adj.: «aufgeblasen, dick» (von Menschen — zu Fomm II).
 
fommeg II Adj.: «schwammig» (von altem Holz — zu Fomm III).
 
fommen Nösl.: fummen, I intr. Verb.: «aufschneiden, im Scherze lügen» — Pätter, fommt nët (schneide nicht auf), heute dafür vielfach: Pätter, fëmmt nët (cf. fëmmen sub 2).
 
fommen II trans. Verb.: «prügeln».
 
foncé (wie frz.) Adj.: «von dunkler Farbe».
 
Fonctionnaire M.: «Staatsbeamter»; Fonctioun F.: «Amt, Berufsausübung».
 
fonctionnéieren intr. Verb.: «funktionieren».
 
Fond (fon:t) M.: «Fund» — wat gës de mer fir mäi F. (wenn man den Verlierer auf seinen Verlust aufmerksam macht) — en hat e gudde F. gemat.
 
Fond de Gras (gra:s) ON: Gem. Differdingen, Kant. Esch — 473.
 
Fondant (wie frz. aber Ton: 1) M.: «Art Süßigkeit» (häufig als Schokoladefüllung).
 
Fodatioun F.: «Stiftung Pescatore» (Altersheim in Stadtlx.).
 
Foderie F.: «Gießerei»; Fodeur M.: «Schmelzer».
 
Fong M.: 1) «Grund, Boden (eines Gefäßes, Wassers), Fundament» — 't gesäit een nët bis op de F. — mer si geschwënn um F. (etwa beim Graben) — en huet kee F. méi kritt (beim Baden, Schwimmen) — setz mer en neie Fong a méng Box (dafür auch: Aasch) — d'Haus huet e gudde F. — si fanne kee richtege F. — de F. as elauter Sand — spaßh.: deen huet kee F. (ißt, trinkt maßlos); 2) «Hintergrund, Horizont, hinterer, tiefster Teil» — ganz hannen am F. — am F. gët et schon däischter — sëtz dech an de Fong — kuck emol ganz ënnen am F. (vum Tirang); 3) «das Wesentliche, Quintessenz, Hauptpunkt einer Frage» — am F. (geholl) hues de Recht (im Grunde, letzten Endes) — e kennt säin Handwierk am F. (gründlich) — ried nët baussenerëmmer, géi der Saach op de F. — auch materiell: de F. vun der Loft as nach kal — 't muss een de Saachen nët ze vill op de F. goen — ech soën Iech emol de Fong vun der Saach; 4) «moralische, geistige, materielle Grundlage, Grundelemente» (dazu das Dim.: Féngchen) — Spw.: Elo hun ech emol e Féngchen, sot de Metz, du hat en e Su fond (Metz = der Name einer reichen Familie); Raa.: e Gléck, datt de Jong e gudde F. hat — e ka léiere, wéi e wëllt, 't as einfach kee F. do — wann déi nët dee gudde F. gehat hätten — et as e F. vun Éierlechkeet, en zolidde F. do — elo hu mer emol e F. (nach dem ersten Gang, beim Essen), auch: Fëllement; 5) «Geschäftsfonds» — de F. war ze deier — en huet d'Geschäft mam F. verkaf; 6) im Pl. Fongen: «Geldmittel, Kredit» — déi néideg F. sin do — wou kréie mer d'F. hier? — Jongen, suergt fir d'F. (beim Kegeln; Aufforderung der Sieger an die Besiegten zu zahlen); 7) in der Ra.: à fonds perdu (A fõ/pεrdy) «verlorenes Kapital, auf Leibrente angelegtes Kapital» — en huet säi Verméigen à fonds perdu gesat (oder gin).
 
Fonk (bisw., bes. Stadtlx.: Fonken — Dim.: Fénkelchen — weitgehend dafür Quonk — s. d.) M.: «Funken» — d'Fonke sin ewechgefuer (-geflunn) — d'Fonke sin em vrun d'Aë komm — 't as nach kee F. um Häerd — kee F. a kee Feier — wann s d'ee Fénkelche Verstand gehat häss — 't huet em kee F. a kee Fatz gedoën — en huet kee Fonke Schimt, kee F. Glawen am Leif — dazu früher Fonkebogdel M.: «Rauchfaß», Ösl. — heute: Roochfaass (Ösl.), gemeinlx. Raach-
 
fonkelen intr. Verb.: «funkeln» (auch: fénkelen) — ech haën der eng, datt d'Stären der virun den Aë f. — séng Aën hu gefonkelt vu Fräd, vu Roserei.
 
fonkelnei, fonkelnoolsnei, fonkelnotznei, fonkelnogelsnei Adj.: «funkelnagelneu» (dafür auch: fuschnei) — Kinderreim: Jhangeléi, de Jhangeléi, de Bichebei, De Schneider as nach fonkelnei (s. splënternei).
 
Fonni männl. Vorn.: Var. zu Alfons (s. d.).
 
Phonograph M.: «Grammophon», gelegentlich Phono. [Bd. 1, S. 400]
 
Fons I F.: «Gesicht, Fratze» (belegt bei Anton Meyer, E Schrek ob de Lezeburger Parnassus, S. 40).
 
Fons II F.: «Knabenspiel, mit dem Kreisel» (nur Ga.).
 
Fons III F. in der Ra.: an d'F. huelen (nur Ga.: «in die Enge treiben» — in der gemeinen Sprechart).
 
Fons(i), Fontes IV männl. Vorn.: Kurzform zu Alfons (s. d.).
 
Font F.: «Pistolentasche» (frz. fonte).
 
Fontaine (wie frz. aber Ton: 1) F.: «Wasserbehälter mit Zapfhahn», manchmal: «Springbrunnen».
 
Fontenell(chen) F.: 1) «weiche Stelle am Schädel kleiner Kinder» 2) «künstl. hervorgerufenes Geschwür»; 3) «Narbe» (frz. fontanelle).
 
Foosch M.: «Vorrat» in der Ra.: mir hun et op F. (Echt.: Foasch, Foarsch).
 
foosch Adj.: «unzuverlässig, falsch» — en Dill, e Buert as f. = et as em nët ze trauen — cf. falsch, fuelsch.
 
fooschen I trans. Verb.: 1) «den Zwirn anschlagen, provisorisch zusammennähen»; 2) übtr.: «schlecht arbeiten» — déi Mauer as nëmme gefooscht.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut