| fuchtelen intr. Verb.: «fuchtelen» — en huet mat den Äerm (an der Luucht) gefuchtelt.
Fuddel (lok. Fudel) F.: 1) «Fetzen»; 2) «Vettel, unordentliches Frauenzimmer» (cf. Fatz); 3) «billige, dünne Kleidung» — et hat nëmmen esu eng F. aan (Nösl.).
fud(d)el Adj. in der Ra.: hu(d)del a fu(d)del (neben fatz).
fud(d)eleg I (zu dem vor.) Adj./ Adv.: 1) «zerfetzt, zerzaust, zerlumpt»; 2) «schmutzig»; 3) übtr.: «flatterhaft, zerfahren»; 4) «dünn, billig gekleidet» — fuddelig geklät (cf. Fuddel 3).
fud(d)eleg II (zu dem folg.) Adj.: «betrügerisch» (beim Spiel).
fud(d)elen intr. Verb.: 1) «unehrlich beim Spiel sein»; 2) Pennälerspr.: «die Schulresultate fälschen» — 't as gefuddelt gin, soss wäers de nët vru mech komm; 3) in der Ehe: «die Konzeption verhindern» (cf. fautelen, huddelen).
Fud(d)eler M., Fud(d)elesch F.: «Falschspieler(in)»; s. Huddeler.
Fud(d)el(er)ei F.: «Mogelei, Fälschung» — d'F. befënt sech (der Betrug kommt an den Tag) — s. Gehuddels.
Fudder I (lok. phV. cf. Ltb. 71) N.: «Fuder», und zwar: 1) «große Wagenladung, schwere Fuhre» (etwa 30 Zentner) — es heißt e F. Hä (Heu), aber eng Fouer Fruucht — e F. (auch Teimer) Mëscht — en as esou gutt ewech (fort) ewéi e F. Mëscht em Gehaansdag (ein Glück, daß er weg, gestorben ist) — mir brauchen zéng F. Steng fir déi Mauer (die Arbeitsberechnung erfolgte dagegen nach Tuesen — cf. Tues, frz. toise) — e F. am éischte Poul (oder: am ieweschte Sprass gebonnen «ein dickes Fuder Heu, das bis zur obersten Sprosse der Wagenleiter — s. Geck — reicht»); 2) «Hohlmaß» (heute durchwegs von 1000 Litern, früher 24 Hotten zu 40 Liter) — en huet e F. Wäin ageluegt; 3) «Traglast des Schiffes» (Moselschiffahrt) — d'Schëff hält siechzeg Fudder.
Fudderfaass N.: «Fuderfaß» — cf. auch fiddereg.
fudderweis Adv.: «fuderweise, in großen Mengen».
Fudderwon M.: «Heu-, Leiterwagen».
Fudder II (lok. phV. cf. Ltb. 71) N.: 1) «Futter», und zwar a) heute eigtl. «Nahrung der Tiere» (wofür auch Fudderaasch — s. d.) — d'Päerd si gutt am F. (gut genährt) — dat Stéck as zu F. ugeluegt (oder läit am F. «Feldwiese»); Arten: Hénger-, Kanéngerches-, Kéi-, Päerds-, Schwéngsfudder (in der letzten Zussetz. lieber -friessen), dréchent, gréngt, Feld-, Wisefudder; b) «Menschenkost» (eigtl. u. übtr.) — si halen e knapp am F. (nähren ihn schlecht) — en as ze deier am F. (tüchtiger Esser) — du kriss zevill staarkt F. (du wirst übermütig) — dat as sénges F. (das schmeckt ihm, paßt ihm); Zussetz.: Stodentefudder (s. d.); 2) «Ährenabfälle beim Dreschen» (bes. vom Hafer) — d'F. gouf fréier mat de [Bd. 1, S. 419] Rommele verfiddert — fréier hu mer op F. geschlof (cf. auch Kuef).
Fud(de)raasch M.: «Viehfutter» (im allgem. — Fudder + frz. fourrage).
Fudder-: -bettchen N.: «mit Spreu gefülltes Bettlager» (bes. für Kleinkinder); -briet N. «Futterbrett für die Vögel»; -gank M.: «Durchgang im Stall zwischen den Raufen und der Stallwand»; -haischen N.: «Futterhäuschen zur Fütterung der Vögel»; -joer N. in den Raa.: e gutt, moërt, en aremt F. (gutes, schlechtes Kleeund Grasjahr); -kallek M.: «Futterkalk»; -salz N.: «Salz zum Lecken» (für das Vieh); -stä, -stee F.: «Viehfutterversteigerung»; -stän M.: «Salzstein» — s. -salz.
Fudder III (lok. phV. cf. Ltb. 71) N.: «Futtertuch, Unterfutter» — de Stofft as d'F. nët wäert.
Fudderduch N.: 1) «Unterfutter»; 2) spaßh. übtr.: «innerc Gewebe des menschlichen Körpers» — verbrenn der d'F. nët (gib acht, das Essen ist heiß) — e krut en neit F. agesat — von starkem Branntwein heißt es: deen hëlt ee mam F.
fudderen (auch: futteren) intr. Verb.: = fidderen sub B.
Fudderlieder N.: «Unterleder».
fuebelen (Echt.: foabelen, Nösl.: fabelen) intr./trans. Verb.: 1) «faseln, ungereimtes Zeug reden» — en huet mer eppes virgefuebelt — a wat fuebels de mer do?; 2) «irre reden im Traum, Schlaf, Fieber» — e fuebelt am Schlof, am Féiwer; 3) «phantasieren, Fieber-, Wahnvorstellungen haben» — ma du fuebels (= du gesäis d'Männercher).
Fuebeler M.: «Mensch, der Unsinn redet, der nicht recht weiß, was er sagt, der viele Worte macht, um wenig zu sagen».
Fuedem (lok. phV. cf. Ltb. 7 — Knaphoscheid: Fodem — Dim. Fiedemchen) M.: 1) «Faden» — Spw.: Laange F., faul (dréideg) Néidesch (auch: faule Schneider) — Raa.: 't as een ewéi e F., en as dënn ewéi e F. (sehr mager) — en huet keen dréchene F. um Leif (er ist vollständig durchnäßt) — e léisst kee gudde F. (oder kee gutt Hoer) méi un em (er beurteilt ihn ausschließlich negativ) — d'Saach houng un engem F. (auch Zwiischfuedem) — en huet sech gestallt as héing d'Welt un engem F.; Folkl.: in Heischeliedern heißt es häufig e gëlde F. ëm äert Haus, oder wéckelt e F. ëm dat Haus (deelt déi Fuesentsäer aus); übtr.: e leet sich an de Foadem (Echt.: er pariert); 2) «Kleidung, Anzug» — hien huet haut de beschte, Houchzäits-, Kommiouns-, sondësse F. un; 3) «Faser (im Holz, Fleisch)» — d'Fleesch huet e graffe, laange, kuerze F. — d'Bauere schneiden d'Ham dem F. no — d'Holz däerf nët géint de F. gehuwelt gin — Holz géint de F. (Wb. 06: Holz mit gewundenen Fasern); 4) «planmäßige Abfolge (der Gedanken, der Rede)» — en huet de F. verluer; de Foadem as em entgaangen (Echt.: er hat in seiner Rede den Faden verloren).
fuedemeg, fiedemeg Adj.: 1) «leicht fasernd»; 2) Wb. 06: «fadenartig».
fuedemen intr. Verb. = bisw. fiedemen sub 2 (s. d.).
Fuedems- / fuedems- : -déck Adj.: «fadendünn» — wann s d'em f. no gichs, zich en derno dich oam Säl (Echt); -déckt F.: «Dicke eines Fadens»; -no, -riicht Adj./Adv.: «schnurgerade, dem Faden nach» — den Dill as f. geschnidden.
Vueder (lok. phV. cf. Ltb. 7) M.: 1) «Vater, der Alte» (meist verächtl., in Stadtlux. auch spaßh. u. iron.), aber: Gott (der) Vatter (unter Anlehnung an die hochdeutsche Kirchenspr.) — V. a Mouder hu schon näischt gedaagt, an hien as hinnen nogeschloën — 't as grad e Kueder wéi säi V. (Schürzenjäger); 2) «Erzeugertier».
Fuel (lok. phV. cf. Ltb. 37) M.: «Fohlen» — wéi e F. op der frëscher Weed — e Fillen (s. d.) as e Päerd an den éischte Méint, duerno as et e F., bis et ufänkt ze briechen (s. d. sub 3) — dem Geschlecht nach unterscheidet man: Hengscht-, Mierfuel — Dim.: Fielchen.
Fuel, Foul F.: «Wamme der Kuh». | |