Luxemburger Wörterbuch

gläichens Präp.: «auf gleicher Höhe mit» — g. dem Buedem, dem Wee, der Äerd — en huet d'Hoer g. der Schwaart geschnidden (ewech) — d'Dëppen war g. dem Rand voll.

gläicher- -hand Adv.: «gleichmäßig, ebenmäßig» — d'Fruucht steet g. schéin; -moossen Adv.: «gleichermaßen»; -weis Adv.: «gleicherweise».

Gläichnes N.: «Gleichnis» — dafür lok. auch: Vergläichnes — si hun a (Ver)Gläichnësser geschwat.

Gläicht F. Var. zu Glécht (s. d.).

glänzen intr. Verb.: wie hd. — Echt.: glënzen.

gläweg, gleweg Adj.: 1) «gläubig»; 2) «vertrauensvoll» — en huet mech esou g. ugekuckt; 3) «glaubhaft» — dafür Wb. 06: glääflech, gleeflech — dat as jo bal nët gleweg (beinahe nicht zu glauben); 4) «fruchtbar» — glewege Buedem (gutes Erdreich, in dem alles gedeiht).

gläwen, glewen (Nordösl. gléiwen — Part. Prät.: gemeinlux.: gegleeft, nordlux. gegléift, bisw. geglouft, -gloft) trans. Verb.: «glauben» (nie in der Bed. «meinen») — dat gleefs de selwer nët — dat gleeft de Papp (beteuernd, bestätigend) — wann s d'et nët wëlls g., da muss de kucke goën (da looss et stoen) — gleefs dou nach un den Nikleeschen? (bist du aber naïv!) — du kanns jiderengem g., mä trau kengem — gleef mer ës! (beteuernd und drohend) — dat kanns de g. wann s de wëlls (dat ka g. wie wëllt) — du kanns et fräi g. — ech g. et léiwer wéi dass ech kucke gin — e gleeft u keen Himmel a keng Häll — übtr.: en huet missen dru g. (er kam nicht daran vorbei; er ging daran zugrunde; er mußte sterben) — dat as ze g. (das ist glaubhaft — neg.: dat as nët ze g. — cf. gläweg sub 3) — ech gleef wuel (es dürfte möglich sein).

Glécht, Gläicht F.: «Ebene» — wa mer emol op der G. sin, da geet et méi liicht — häufig als Flurbezeichnung.

Gléck N.: «Glück» — Spww.: Dee G. huet, (dee) féiert d'Braut an d'Kiirch (wie méi G. huet, dee geet mat er schlofen — dee féiert se heem) — G. mat de Päerden an Ongléck mat de Fraën (Fraleit) mécht dack e räiche Mann — G. am Spill, Ongléck an der Léift — D'G. läit am Geschéck — umgekehrt: D'G. kënnt nit ëmmer vum Geschéck (westlux.) - Du. (Echt).: Ween an der Welt säi G. wëllt maachen, dee muss mat de Leide kräischen a laachen (= de Mantel nom Wand hänken) — D'G. geet dem Soff no (anders: wat méi versoffen, wat méi G.) — E Pond, Léitche G. bréngt dack méi an (as méi wäert), wéi e Pond Verstand — Deem d'G. gutt wëllt, dee kann de Fanger am Botter (Aasch, an der Nues, an der Jhillistäsch) briechen; — Ra.: 't soll der kee G. bréngen (Verwünschung) — vill G. am neie Joer! (Neujahrsglückwunschformel) — 't wor der däi G., dass ech driwwer komm sin — deen hat méi G. ewéi Recht (Verstand) — d'G. as em an de Schouss gefall — deen huet G.: deem kaalwen d'Ochsen (um Späicher) oder: wann et Gold reent, dann huet en den Hutt verkéiert op — du kanns vu G. schwätzen — 't war nach e G. beim Ongléck — deen hat ewell allerhand G. (auch Unglück) am Liewen — elo kanns de däi G. maachen (benutze die günstige Gelegenheit) — probéier däi G.! (etwa bei der Lotterie) — op gutt G. — zum G. hat ech nach e puer Su an der Täsch — wat e G.! — e G. datt en dat nët wosst! [Bd. 2, S. 63] — d'G. huet kän Alter — cf. auch Chance.

glécken intr. Verb.: «glücken» — 't as em déi Kéier nët gegléckt — ech hun eppes am Schna, wann dat mer gléckt — dafür sonst lieber: an d'Rei goën, duerschloën u. ä.

gléck(e)lech Adj.: «glücklich» — deen huet eng g. Hand — du kënns nach e Meedche g. maachen (oft iron.) — dat wore g. Zäiten — ech hat e gléckleche Moment geroden (getraff) — géif Gott em eng g. Stonn, dass en erléist wier!

glécklecherweis Adv.: «glücklicherweise».

Glécks- -fra, frächen F.: «gütige Fee» (im Märchen); -vull M.: «Glückspilz»; -hand F.: «glückliche Hand»; -hauf F.: «Schafhaut, Helm des neugeborenen Kindes» — en as mat enger G. op d'Welt komm (frz.: il est né coiffé); -kand N.: «Sonntagskind» (cf. Gëlleguetskand); -kap F.: «Glückskappe» in der Ra.: eng G. op hun (etwa beim Spiel auffällig viel Glück haben); -rad N.: «Glücksrad» (einer Lotterie); -zeechen N.: «glückliche Vorbedeutung».

gléckséileg Adj.: 1) «glückselig» — gängige Wunschformel: ech wënschen iech vill Gléck am neie Joer, laang ze liewen a g. ze stierwen; 2) «überglücklich» — e war g. wéi en déi Nouvelle krut; 3) spaßh. übtr.: «betrunken»; dazu die Abl.: Gléckséilegkät,- keet F.

Gleder (lok.) F.: «Eisbahn».

gled(er)en, Osten auch gläden intr. Verb.: «gleiten» (und zwar allg. nur im Osten, etwa in Vianden belegt — sonst im bes.: «auf der Eisbahn gleiten» — wie glëtschen, s. d.) — cf. im allg. rëtschen.

gleden (lok. Osten) trans. Verb.: «glätten».

Gléis, Gleis s. sub Ge-.

Gleis(er) (nördl. Gutland) F.: «Eisbahn» — op der G. goën (auf der Eisbahn gleiten) — s. Glëtsch.

gleis(er)en intr. Verb.: «auf der Eisbahn ohne Schlittschuhe gleiten».

glënneren (Echt.: gleeneren) intr. Verb.: 1) «glänzen» — e glënnert vu Fräd, vu Fett iwwer d'ganz Gesiicht; 2) übtr.: «betrunken sein» — dazu das Adj.: glënnereg «glänzend» — Glënner M. — d'ganz Gewan war ä G. (Glanz der im Schnee von der Sonne bestrahlten Flur) — eng Glënnernues (Trinkernase).

Glëtsch F.: «Gleit-, Eisbahn» — dafür lok. Rosport: Gluutsch.

glëtsch(er)eg Adj.: 1) «glatt, schlüpfrig» — lok. auch: glatscheg, glätscheg; 2) bisw. übtr.: «anstößig».

glëtschen intr. Verb.: 1) «gleiten» — et kënnt ee liicht un d'G. — en as op dem glate Buedem ausgeglëtscht; 2) lok.: «auf der Eisbahn ohne Schlittschuhe gleiten» — dafür lok. auch: glitschen, Rosport gluutschen.

Glëtz M.: «Glatteis, Eisregen» — 't fällt G. (es regnet und gefriert sofort) — auch: Glëtzäis.