LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Grad bis Grandik (Bd. 2, Sp. 72b bis 74a)
 
Grad M.: «Grad» (mit denselben Bed. wie das hd. Wort) — en huet d'Auszierong am héckste G. — en huet nëmmen en nidrege G. — e G. [Bd. 2, S. 73] méi héich (etwas höher, bes. im Rang); Mosel (spaßh.): sein Dommhät weist 30 G. Oechsle am Schiet (bisw. dafür: Degré, Digri) — en as am drëtte G. Famill — dazu die Zussetz.: Gradenexamen M.: «Luxemburger staatliches Examen zur Verleihung der für die Ausübung des Ärzte-, Rechtsanwalts- und Mittelschullehrerberufs vorgeschriebenen, die akademischen Grade des Auslandes ersetzenden Titel»; Abl.: graduéiert Verbadj.: «mit einem akademischen Grad versehen».
 
Gradin (wie frz., aber Ton: 1, Pl.: Gradien) M.: «Sitzstufe» (bes. auf Sportplätzen).
 
Graf (Pl. Griewer, nördl. Gutl. Grewer, Nösl. Grawer, Gräwer, Griäwer) N.: «Grab» — dee steet scho mat engem Fouss am G. — dat dréis de nët mat an d'G. (das soll dir noch in dieser Welt vergolten werden) — d'Noper maachen d'G. (in ländl. Ortschaften, wo kein Totengräber ist) — hien hëlt et mat an d'G. (ein Geheimnis) — du dreifs (bréngs) mech nach an d'G. — e géing sech am G. emdréien, wann en dat wéisst — mer gin op d'Griewer (zur Gräbersegnung am Allerseelen- oder Allerheiligentag) — d'Griewer gi geseent — en huet sech selwer säi G. gegruewen — iwwer d'G. soll ee kengem eppes nosoën — e gesäit aus ewéi wann e schon dräi Deeg am G. geleën hätt; d'Hellegt G. N.: 1) «das hl. Grab Jesu»; 2) «Altarvorbau am Gründonnerstag»; 3) «bildliche Darstellung der Grablegung».
 
Graf- -recht N.: früher hatte in vielen Gemeinden auch der Fremde ein Recht auf ein Grab auf dem Kirchhof; -schrëft F.: «Grabschrift»; -stän, -steen M.: «Grabstein».
 
Graff M.: lok. phV. zu Grëff (s. d.) — im Nösl. Syn. zu Grapp (s. d.).
 
graff (lok. Ostrand groof, Vi. gruef) Adj.: 1) «grob geformt» — bei deem geet alles duurch de graffe Beidel (er ist ungeschlacht, nimmt es nicht so genau) — e grafft Framënsch (s. Braatsch) — déi jonk Fra fängt ewell un g. ze gin (sie geht schwanger) — en huet g. Schanken — groof wi Saubunnestri, wi en Gouerdendir (Echt); 2) «unfein, roh» — e féiert ëmmer esou g. Rieden — da's eng g. (scil. Geschicht) — vun de graffe Speisen hun ech d'Fleesch am léifsten (sot de Jong, du huet e sech nach zwou Flaatschen erofgeholl) — e graffe Buschtaf (leichte Arbeit, elementares Können) — géi nët esou g. mat deem Meedchen ëm! 3) von der Arbeit: wann een alt nëmmen een hätt fir déi graffsten Aarbecht — cf. dagegen auch den Neol.: grobb; Abl.: Graffheet F.
 
grailech (lok. gelegtl. gräilech und ergrailech) Adj.: 1) «fruchtbar, greulich» — e graileche Stuurm huet de ganzen Haff ofgedeckt — en huet g. Kreesch gedon; adverbial: sech g. hannert engem ieren (sich sehr irren) — sech g. d'Patte verbrennen — 't as nët g. vill, wats du Suë mat ereem bréngs; 2) superlativisch: «bedeutend» — Wéi as et da mam Véi? Ma si hu siwen Hénger an e grailechen Hunn (von einem Prahler) — en as kee graileche Kiirchemann (er geht nicht viel zur Kirche).
 
grailen lok. phV. zu graulen (s. d.).
 
Graléi M.: «Schmutznickel» (Schimpfwort).
 
Grall (Nösl.) M.: «Groll» — en huet e G. op mech.
 
gramer (lok.) Adj.: «lebendig, üppig wachsend» — d'Kand as ganz g. (cf. auch gamer).
 
Gramm, Grëmm I M.: «Grimm, Zorn» — a seim G. (= verbasse Roserei — Echt.) — dazu das Adj.: grammig — s. ergrammt.
 
Gramm II M.: «Gramm» (Gewichtseinheit) — bei Gramms no (genau abgewogen) — eng ganz Woch gefaascht an nach kee G. ofgeholl.
 
Grammaire (wie frz. Ton: 1), Grammatik F.: «Grammatik» (als wissenschaftl. Disziplin, als Unterrichtsfach und als Lehrbuch) — haut hu mer grammaire (in der Pennälerspr. bes. frz. Grammatikstunde) — ech hu méng G. nët geléiert — Här Professer, ech hu méng G. vergiess usw. — 't steet esou a ménger G.
 
Grammel, Gram(m)echt, Grammesch(ter) M.: «Holzahn» (Pflanze) — auch: de wäisse G. — meist Plur.: Grammesche siche goen — s. Bramecht.
 
Grammophon (Ton: 1 und 3) M.: «Grammophon» lok. dafür gelegtl. Schwätzmaschin.
 
Gran/ Grunn F.: «Barthaar der Kornund Gerstenähre».
 
Granat (lok. Grënat) F.: 1) «Granate» — si hun em eng G. gezunn (haben ihm einen Streich gespielt, ihn hinters Licht geführt) — sou voll wéi [Bd. 2, S. 74] Granaten (auch: sou voll wéi eng G.) — benewelt wi honnertdausend Grënaten — cf. auch d. folg.; 2) «Granatapfelblüte»: Zussetz.: Granatebam M., wofür auch Grenadier (wie frz., Ton: 2) — wann d'Granatebeem bléien, as et e gutt Joer bäi äis (ironisch).
 
granatevoll, grënatevoll (auch einfach granaten) Adj.: «völlig betrunken» — cf. kanoune(voll).
 
Grand M.: 1) «Kopfgrind»; 2) «Schorfbildung, allgemein als Hautund Pflanzenkrankheit, jeder borkige, chronische Ausschlag der Kopfhaut» (Ekzeme, Syndermien); 3) «Mürrischkeit, schlechte Laune»; 4) «mürrischer Mensch».
 
Grand- -fra F.: «Frau, die in früheren Zeiten den Grind meist durch Anbringen eines Pechpflasters heilte»; -holz N.: «Faulbaum»; -kapp M.: 1) «mit Grind behafteter Mensch»; 2) «mürrischer Mensch» — in dieser Bed. auch: -aasch, -digel, -kessel, -klos, -kueder, -plättel, -sak M., -schierbel F.; -kraut N.: «Taubenskabiose»; -kueder M.: «mit Grind behafteter Kater» (auch übtr.);
 
grandeg Adj. = granzeg (s. d.).
 
granedéitesch Adj.: «gravitätisch» — si as geklät ewéi eng G. a si kënnt och esou.
 
Grandik (Ton: 1) — dafür heute meist Grand-Duc, wie frz. (dazu das Fem.: Grande-Duchesse) M.: «Großherzog».

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut