LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Granat bis Grasséissel (Bd. 2, Sp. 73b bis 75a)
 
Granat (lok. Grënat) F.: 1) «Granate» — si hun em eng G. gezunn (haben ihm einen Streich gespielt, ihn hinters Licht geführt) — sou voll wéi [Bd. 2, S. 74] Granaten (auch: sou voll wéi eng G.) — benewelt wi honnertdausend Grënaten — cf. auch d. folg.; 2) «Granatapfelblüte»: Zussetz.: Granatebam M., wofür auch Grenadier (wie frz., Ton: 2) — wann d'Granatebeem bléien, as et e gutt Joer bäi äis (ironisch).
 
granatevoll, grënatevoll (auch einfach granaten) Adj.: «völlig betrunken» — cf. kanoune(voll).
 
Grand M.: 1) «Kopfgrind»; 2) «Schorfbildung, allgemein als Hautund Pflanzenkrankheit, jeder borkige, chronische Ausschlag der Kopfhaut» (Ekzeme, Syndermien); 3) «Mürrischkeit, schlechte Laune»; 4) «mürrischer Mensch».
 
Grand- -fra F.: «Frau, die in früheren Zeiten den Grind meist durch Anbringen eines Pechpflasters heilte»; -holz N.: «Faulbaum»; -kapp M.: 1) «mit Grind behafteter Mensch»; 2) «mürrischer Mensch» — in dieser Bed. auch: -aasch, -digel, -kessel, -klos, -kueder, -plättel, -sak M., -schierbel F.; -kraut N.: «Taubenskabiose»; -kueder M.: «mit Grind behafteter Kater» (auch übtr.);
 
grandeg Adj. = granzeg (s. d.).
 
granedéitesch Adj.: «gravitätisch» — si as geklät ewéi eng G. a si kënnt och esou.
 
Grandik (Ton: 1) — dafür heute meist Grand-Duc, wie frz. (dazu das Fem.: Grande-Duchesse) M.: «Großherzog».
 
Grandsen (Grëndsen) ON.: «Grindhausen» — Gem. Heinerscheid, Kant. Clerf — 52.
 
Granduschi (Ton: 2 — dafür heute meist Grand-Duché wie frz. aber meist Ton: 2) M.: «Großherzogtum» — triet nët op méng Féiss, triet op de G. — spaßh. bisw.: Granduschement N.
 
Grang I (Pl. Grangen, bisw. Gräng) M.: «grand jeu beim Kartenspiel» — e G. mat véier aus der Hand mat Schneider a Schwaarz, an ugesot.
 
Grang II F.: «Nörglerin» — dafür auch Grangelesch, Granz(esch), Krëgéil(esch).
 
grang(el)en, gréng(el)en (lok. gring-, grein- letzteres Osten) intr. Verb.: 1) «greinen»; 2) «nörgeln»; 3) «zwinkern» (cf. auch: ausgréng(el)en).
 
Granit M.: «Granit».
 
Granité (Ton: 1) M.: «grobgewebter Stoff» (bes. zum Sticken).
 
granzeg (grandseg, grandeg, lok. -ig) Adj.: 1) alt: «sandig, kiesig, körnig» — eng g. Porettenzopp (wenn das Gemüse nicht genügend gewaschen wurde); 2) «mit Grind behaftet»; 3) «mürrisch, grantig»; Abl.: Granzegkät, -keet F.
 
granzen intr. Verb.: 1) «mürrisch weinen, andauernd zum Weinen geneigt sein» (letzteres bes. von Kindern); 2) «nörgeln» — Abl.: Gegranz N.; Granzert M.: «mürrischer Mensch», dazu das F. Granz(esch), Granzschësselchen, -schierbel (von einem weinerlichen Kind) — s. Grand sub 3, 4.
 
Grapp M. (Pl. Gräpp, lok. Greep) (lok. F., bes. Mosel): 1) «die hohle, zum Greifen gekrümmte Hand» — en hält ëmmer de G. op (er ist immer am Betteln) — ech hu fir fënnef Fanger(en) an de G. kritt (nichts) — dann huel den Hënner (d'Been) an de G. a laf! (mache dich aus dem Staube) — maach, datt ech dech nët ënnert d'Gräpp kréien! (drohend) — wann s de deem an d'Gräpp (an de G.) leefs, da gët et keng dräi Längten — huel d'Aën an de G. (paß auf, sieh dich um!) — dat hun ech am G. wéi de Biedelmann d'Laus (das besitze ich sicher) — hien huet et am G. (eher: Grëff) (er versteht es) — hien huet säi Geschäft ferm am G. (er hat sein Geschäft in der Gewalt, fest unter Aufsicht) — en as de Jhandaarme riicht an d'Gräpp, (d'Grëpp) gelaf — da kommt Kanner, haalt de G. op (beim Austeilen); 2) «Handvoll» (als Maß) — e G. voll, aber auch einfach: e G. Salz usw. — si stielen et mat de Gräpp(en) — d'Hoer gi mer mat de Gräpp aus — 't geet (kënnt) em nët op e G. (voll) un (er nimmt es nicht genau, er ist sehr freigebig, auch pej.: er spricht nicht immer die lautere Wahrheit); 3) «Flachsbündel» (cf. Bëttchen, I/135) — dazu auch das Dim.: Gräppchen (lok. Grëppchen) M. (F.) — e G. hei, e G. do, am Enn huet ä fir eng Gääss z'erhalen (hier und dort stehlen) — im Nösl. in all diesen Bed. dafür meist Graff.
 
grapsen (lok. Ostrand groopsen) intr. Verb.: «hastig nach etw. greifen».
 
Gras (weitgehend unterschieden: casus rectus graas, casus obl. gra·s) N.: «Gras» — dee léisst sech d'G. ënnert de Féiss ewech schneiden (weiß seinen Vorteil nicht zu wahren) — e muss an d'G. bäissen (sterben)[Bd. 2, S. 75] looss emol G. iwwert déi Affär wuessen (lasse die Angelegenheit in Vergessenheit geraten) — deen héiert d'G. wuessen an d'Fléi (Mécken) houschten (néitschen) (ein Superkluger) — et wiisst hir kä G. ënnert de Féiss(en), sou fläisseg as se — wou deen hintrëtt, do wiisst kee G. méi — wou G. wiisst, (do) wuessen och soss Saachen (von einem vom Unkraut überwucherten Garten) — den Hond frësst G. 't gët Reen — d'G. gët em giel ënnert de Féiss(en) (er ist zu langsam) — d'Kéi (betont) friesse G. (tadelnd, gegen Grünkost) — géi G. friessen (abweisend) — dazu das Dim.: Grieschen (s. d.).
 
Gras ON.: 1) «Fond de Gras» — Gem. Differdingen, Kant. Esch — 473.; 2) in dieser Bed. auch Grass: «Gras» — Gem. Steinfort, Kant. Capellen — 386 — de Graasser Haff — déi Al vu Grass — de Grénge vu G.
 
Gras- / gras- -af M.: «Grasaffe» (als Schimpfwort); -aarmenee F.: «Federnelke»; -blumm F.: «Kartäusernelke» dann: «jede Art Nelke» — s. Hunneblumm; -deiwelchen M.: «Grasteufelchen» — beim Viehhüten rufen die Kinder einem Gespielen so nach und werfen ihn mit Rasenstücken (Erinnerung an den «wilden Mann», der in alten Volksbräuchen, mit Gras umhüllt, auftritt und den Winter darstellt); -fréisser M. in der lok. Ra.: ich säin noach kä Grasfrisser (als Protest gegen vegetarische Kost — so bes. Echt.); -gréng Adj.: «grasgrün»; -hallem M.: «Grashalm»; -hau (lok. Ostrand) F.: «kurze Sense» — sonst dafür -séissel F.;

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut