LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Haarhauf bis Haaspelen (Bd. 2, Sp. 98a bis 99b)
 
Haarhauf N.: «Nacken» — in der Ra.: ech haën der eng an d'H. — Echt.: 't gët Haarhauwen (Ohrfeigen).
 
Ha(ar)derbaach ON.: «Harderbach» — ländl. Anwesen in der Gem. Gœsdorf, auch Bachname.
 
Haart (lok. phV. cf. Ltb. 2, Echt. hO·Art) F.: «waldiger Höhenzug» — häufiger Flurn.: op der H. — Echt.: as e wëlle Man an der Hoart? (was bedeutet diese Aufregung?).
 
Haarthaff ON.: «Harthof» in der Gem. Waldbillig.
 
haart (lok. phV. cf. Ltb. 2, Echt. hOArt) Adj.: 1) «hart, widerstandsfest» im Gegs. zu «weich» (cf. mëll) — Vergl.: h. wéi Gapp, Goss, Stän, Stol an Eisen (stolen Eisen), en Nikloskickes; Spww.: Zwéin haarder Steng muele sele reng — Raa.: du kriss en haarden Daler (s. d.) derfir — dat war eng h. Noss (übtr.: ein schwieriges Problem) — en h. gekacht Ä (gesottenes Ei) — h. Waasser (allzu kalkhaltiges Wasser); 2) «zäh, widerstandsfähig, hartnäckig» — da's en Haarden (er hält viel aus) — ma du hues en haarde Kapp (bist eigensinnig, störrisch) — 't geet h. op h. (es wird hart gekämpft) — en h. Liewen ewéi eng Kaz; 3) «laut» — Spw.: Déi h. rieden, déi triede lues, an déi lues rieden, déi trieden h. — Raa.: en deet en haarde Kreesch — du hun ech emol en h. Wuert geschwat (ein energisches Wort) — ech hätt em nach dat éischt h. Wuert ze gin — 't goung h. erof (laute Diskussion) — gesteigert: laut an h., laudenhaart, h. wéi d'Laude vun de Klacken (Echt.: leinenhoart), häderhaart; 4) «mühsam, schmerzlich, schwierig» — 't wor h. fer déi Leit — en haarde Fall, Schlag — 't huet h. gehalen, dafür Echt.: 't hat sein hoart Nutt (es hielt schwer) — et huet h. gehale bis ech en iwwerzeegt hat; 5) nur adverbial: «fast» — se kenne mäi Mann h. all — et as h. bäigaang — ech hun d'Holz h. all aus dem Bësch eraus (nahezu) — mir hoan d'Epel su hoart all verkaaft (fast alle in Echt.).
 
haart- / Haart- -bäicheg Adj.: 1) «dickleibig, beleibt»; 2) «hartleibig, stuhlverstopft»; -fruucht F.: «Roggen, Weizen und Hafer»; -geld N.: «Hartgeld»; -haideg Adj.: «dickhäutig»; -hä N. = Haartnol; -häerzeg Adj.: «hartherzig»; Abl.: -häerzegkät, -keet F.; -häreg Adj.: «kratzbürstig»; -hät, -heet F.: «Zustand der Härte» — Echt.: 't as en H. am Bodem wi selen; -héiereg Adj.: «schwerhörig»; Abl.: -héieregkät, -keet F.: «Schwerhörigkeit»; -holz N.: 1) «Mehlbeerbaum»; 2) «Feldahorn»; -käppeg Adj.: «hartköpfig»; Abl.: -kät, keet F.; -kopp F.: «Waldkerbel»; -kueb, -knapp M.: «gemeine Flockenblume, Centaurea jacea»; -lieweg Adj.: «zählebig» — h. ewéi eng Kaz; [Bd. 2, S. 99] -mount M.: «Januar» — Sprw.: Wann ech kënnt wéi mäi Brudder H., seet d'Spierkelin (Februar — cf. Spierkel), dann déit ech d'Dëppe vir walen an hannen erkalen (auch: spalen) — Brudder H., wann ech déi Gewalt hätt ewéi s du, da misst d'Kallef erfréieren an der Kou; -nol M. (Wb. 06 F.): «punktiertes Johanniskraut, Hypericum perforatum» — altes Arzneimittel, gehört auch in den Krautwisch (cf. Wësch, Léiffrawëschdag); -rutt F.: «rotästiger Hartriegel»; -schueleg Adj.: «hartschalig» (eigtl. und übtr.); -strécheg Adj.: 1) «schwer zu melken» (von der Kuh); 2) übtr.: «geizig».
 
Haarz (gelegtl. Haax — lok. Hoarz) M. (N.): 1) «Harz»; 2) «Kolophonium» — s. Geienhaarz; Zuss.: Haarzfloss M.: «Harzfluß».
 
haarzeg Adj.: «harzig».
 
haarzen trans. Verb.: «mit Harz einreiben» — de Rimm vun der Dreschmaschin gët gehaarzt, fir datt e gräift an nët rëtscht.
 
haasch Interj., zum Aufscheuchen (etwa bei der Treibjagd) — Ra.: wann s de fäerts, da muss de h. soën — dazu das Verb. hä(ä)schen.
 
Haascht, Plur. Häscht (lok. phV. zu Aascht) M.: «Ast».
 
Haascht, (-st-) Plur. Haaschten (phV. Haarscht, Hoascht, alt Huescht) F. u. M.: «Rauchfang, Rauchbühne» (= nach unten breit geöffneter Schornstein, früher nur über dem Küchenherd, in neueren Häusern häufig in Keller und Speicher, in dessen weiter Öffnung das Fleisch zum Räuchern an Querhölzern aufgehängt wird) — schwaarz ewéi en H. — botz d'H. (spaßh. für die schmutzige Nase, bes. eines Kindes) emol! — en huet eng gutt H. (reicher Vorrat an getrocknetem Fleisch) — da klamm emol an d'H.! (trage uns etwas aus deinem Vorrat an Geräuchertem, bes. Schinken, auf) — fréier hun d'Borschten aus dem Duerf dem Noper alt emol d'H. gebotzt (stahlen dem Nachbar Räucherfleisch aus der Rauchbühne, wurde nicht als Diebstahl angesehen) — dat kanns d'an d'H. schreiwen (das wird dir nicht bezahlt werden).
 
Haascht- -bam M.: «Querbalken im Rauchfang» — d'Fleeschbengele (s. d. I/388) leien op den Haaschtbeem — dee klëmmt op keen H. méi (ist körperlich sehr schwach). -héil M.: «Kesselhaken im Rauchfang»; -mantel M.: «Holzeinfassung des Rauchfangs über dem Küchenherd» — dafür auch: Feiermantel (s. d.).
 
Haaspel I (Nordösl. Haspel) M. (Mosel F.): 1) «Garnwinde» — d'Gar gët vun der Spull op dem H. zum Strank gewonn, de Strank gët op d'(Gare)kroun (s. d.) gespaant an dann op Knäle gewonn; 2) «Preßvorrichtung für die Ladung des Erntewagens» (cf. auch Däiwel I/189, Guertstaf); 3) Nösl.: «Klatschweib».
 
Haaspelen II Pl. F.: «Spindeldürre Beine» (cf. d. folg. sub 4).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut