haart-Haart-haartbäicheghaartfruuchthaartgeldhaarthaideghaarthaideghaarthäerzeghaarthäerzegkäthaartkeethaarthäreghaarthäthaartheethaarthéiereghaarthéieregkäthaartkeethaartholzhaartkäppeghaartkäppeghaartkopphaartkuebhaartknapphaartlieweghaartmounthaartnolhaartrutthaartschueleghaartstréchegHaarzHaarzflosshaarzeghaarzenhaaschHaaschtHaascht, (-st-)Haascht-HaaschtbamHaaschthéilHaaschtmantelHaaspelHaaspelenhaaspelenHaassHassel(t)Haasselstän, -steenhaassenHa(a)ster(t)Hab(b)habbelegHabbelHabbelaaschhabbelenGehabbelsHabech, -ichHaberdatzHabschaft, -schoft, Habséilegkät,- keethabhäfteghabilléiertHachhachéierenhach(el)en, -erenhäch(el)enGehachelsHachisHatschimatschiHackHackHackebunibei, -bäiHacke(r)bullibräihackeleghackelenGehackelsHackelerHackeleschhackerhaënHaër, HäërHafhafe(ner)weisHaffHaffer, HueferHaff-HaffhondHaffkannerHaffleitHaffmauerHafftockHaffertHaff, HoffhaffeghafteghaftenhaideghaidelenhaidenHaifchenhailenHais-chenHais-chesHais-ches- | haart- / Haart- -bäicheg Adj.: 1) «dickleibig, beleibt»; 2) «hartleibig, stuhlverstopft»; -fruucht F.: «Roggen, Weizen und Hafer»; -geld N.: «Hartgeld»; -haideg Adj.: «dickhäutig»; -hä N. = Haartnol; -häerzeg Adj.: «hartherzig»; Abl.: -häerzegkät, -keet F.; -häreg Adj.: «kratzbürstig»; -hät, -heet F.: «Zustand der Härte» — Echt.: 't as en H. am Bodem wi selen; -héiereg Adj.: «schwerhörig»; Abl.: -héieregkät, -keet F.: «Schwerhörigkeit»; -holz N.: 1) «Mehlbeerbaum»; 2) «Feldahorn»; -käppeg Adj.: «hartköpfig»; Abl.: -kät, keet F.; -kopp F.: «Waldkerbel»; -kueb, -knapp M.: «gemeine Flockenblume, Centaurea jacea»; -lieweg Adj.: «zählebig» — h. ewéi eng Kaz; [Bd. 2, S. 99] -mount M.: «Januar» — Sprw.: Wann ech kënnt wéi mäi Brudder H., seet d'Spierkelin (Februar — cf. Spierkel), dann déit ech d'Dëppe vir walen an hannen erkalen (auch: spalen) — Brudder H., wann ech déi Gewalt hätt ewéi s du, da misst d'Kallef erfréieren an der Kou; -nol M. (Wb. 06 F.): «punktiertes Johanniskraut, Hypericum perforatum» — altes Arzneimittel, gehört auch in den Krautwisch (cf. Wësch, Léiffrawëschdag); -rutt F.: «rotästiger Hartriegel»; -schueleg Adj.: «hartschalig» (eigtl. und übtr.); -strécheg Adj.: 1) «schwer zu melken» (von der Kuh); 2) übtr.: «geizig».
Haarz (gelegtl. Haax — lok. Hoarz) M. (N.): 1) «Harz»; 2) «Kolophonium» — s. Geienhaarz; Zuss.: Haarzfloss M.: «Harzfluß».
haarzeg Adj.: «harzig».
haarzen trans. Verb.: «mit Harz einreiben» — de Rimm vun der Dreschmaschin gët gehaarzt, fir datt e gräift an nët rëtscht.
haasch Interj., zum Aufscheuchen (etwa bei der Treibjagd) — Ra.: wann s de fäerts, da muss de h. soën — dazu das Verb. hä(ä)schen.
Haascht, Plur. Häscht (lok. phV. zu Aascht) M.: «Ast».
Haascht, (-st-) Plur. Haaschten (phV. Haarscht, Hoascht, alt Huescht) F. u. M.: «Rauchfang, Rauchbühne» (= nach unten breit geöffneter Schornstein, früher nur über dem Küchenherd, in neueren Häusern häufig in Keller und Speicher, in dessen weiter Öffnung das Fleisch zum Räuchern an Querhölzern aufgehängt wird) — schwaarz ewéi en H. — botz d'H. (spaßh. für die schmutzige Nase, bes. eines Kindes) emol! — en huet eng gutt H. (reicher Vorrat an getrocknetem Fleisch) — da klamm emol an d'H.! (trage uns etwas aus deinem Vorrat an Geräuchertem, bes. Schinken, auf) — fréier hun d'Borschten aus dem Duerf dem Noper alt emol d'H. gebotzt (stahlen dem Nachbar Räucherfleisch aus der Rauchbühne, wurde nicht als Diebstahl angesehen) — dat kanns d'an d'H. schreiwen (das wird dir nicht bezahlt werden).
Haascht- -bam M.: «Querbalken im Rauchfang» — d'Fleeschbengele (s. d. I/388) leien op den Haaschtbeem — dee klëmmt op keen H. méi (ist körperlich sehr schwach). -héil M.: «Kesselhaken im Rauchfang»; -mantel M.: «Holzeinfassung des Rauchfangs über dem Küchenherd» — dafür auch: Feiermantel (s. d.).
Haaspel I (Nordösl. Haspel) M. (Mosel F.): 1) «Garnwinde» — d'Gar gët vun der Spull op dem H. zum Strank gewonn, de Strank gët op d'(Gare)kroun (s. d.) gespaant an dann op Knäle gewonn; 2) «Preßvorrichtung für die Ladung des Erntewagens» (cf. auch Däiwel I/189, Guertstaf); 3) Nösl.: «Klatschweib».
Haaspelen II Pl. F.: «Spindeldürre Beine» (cf. d. folg. sub 4).
haaspelen (Nösl. haspelen, bisw. lok. häspelen) trans. Verb.: 1) «(Garn) winden»; 2) «hastig, ruckweise erledigen» (bes. ver- s. d.) — en huet d'ganz Affär verhaaspelt; 3) «schnell und viel reden» etwa: en hat séng Gebieder am Nu erofgehaaspelt — im bes.: «Übles nachreden»; dazu die Abl.: Gehaaspels, Gehäspels N.: «Gerede»; 4) «mit den Beinen baumeln, mit hastigen Schritten einherstelzen» — kuck, do kënnt e gehaaspelt (lok. gehäspelt).
Haass M.: «Haß» — 't soll ee kengem (en) H. nodroen — en hat en H. géint e bis iwwert d'Graf.
Hassel(t) ON.: 1) «Hassel» — Gem. Weiler-zum-Turm, Kant. Lux. — 515; Spottname für die Haasseler: déi Haasseler Téck; 2) lok. Var. für «Hagelsdorf» — Gem. Biwer, Kant. Grevenmacher — 376, dafür auch: Ha(a)stert, Ha(a)lsdërf, Haster, Haasselt.
Haasselstän, -steen (Nösl. einfach Hassel) M.: «Devonischer Quarzsandstein».
haassen trans. Verb.: 1) «hassen» (eigtl.) — gehaasst wéi d'Feier an d'grousst Waasser — dat h. ech wéi d'Geess d'Messer; 2) geschwächt: «Abneigung empfinden gegen» — de Judd haasst d'Gemëmmel, d'Gemëmpel, d'Gemierwel (Gerüchte haben meist einen wahren Kern) — ech h. näischt méi wéi wann . . . — ech h. déi Aarbecht — en haasst déi Plaze, wou keng Fraleit sin. | |