| Housch(en)t (lok. Huschent) ON.: «Hoscheid» — Gem. Hoscheid, Kant. Diekirch — 120; dazu: Houschter Déckt «Hoscheider Dickt» — ibidem — 111; cf. Déckt, Dickt ON. I/197; Houschter Haff verschiedene Höfe der Umgegend (Gem. Pütscheid, Bastendorf, Fouhren).
Houscht (-st) (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 69, -scht/-st, cf. Ltb. 24) M.: «Husten» — bloen H. «Keuchhusten», dafür auch: Coqueluche, Kockel-, Kockenhouscht — e stacksegen (lok. Echt. steekzigen) H. (kurzer, trockener Husten — auch: Stacksert) — Kamellenhouscht (vorgetäuschter Husten der Kinder mit dem Hintergedanken, Kamellen zu bekommen) — éiwegen H. und Mohouscht bezeichnen besonders hartnäckige Abarten (en Houscht aus dem Mo — cf. d. folg.).
houschten (lok. phV. ähnl. dem vor.) intr. Verb.: 1) «husten» — en houscht sech d'Häerz (Long a Liewer, d'Gedäerms, d'Séil, d'Träipen) aus dem Leif (cf. Mohouscht sub Houscht) — en houscht ewéi e gaarzegt Schof — en héiert d'Fléi h. (er will sehr gescheit sein); 2) «sich räuspern» — houscht emol, da kriss de d'Stëmm méi kloer (propper) dies gelegtl. auch zu jem., der andauernd redet und niemand zu Wort kommen läßt; 3) spaßh. Hüllwort für «furzen» — abweisend: ech h. der drop! 4) spaßh.: en houscht iwwert d'Zänn (sonst meist späizen) = katzen (s. d.).
houschtereg Adj.: «Hustenreiz verspürend».
Houscht(en)- -ka(r)mellen, -kramellen Pl. F.: «Hustenbonbons»; -téi M.: = meist Broschttéi; -zocker M.: «Kandiszucker» — dafür auch: Knuppenzocker — Arten: gielen, rouden H.
Houseker, Housiker (Bock), Echt. Husiger (Bock), Husiger Man (dafür Stadtlux. alt Kibo) M.: 1) «Kinderschreck: Begleiter des hl. Nikolaus» — den H. hëlt dech a séng Hatt, stécht dech a säi Sak, hëlt dech op d'Hechel (Drohung an unartige Kinder); 2) «unwirscher, heimtückischer Kerl» — Echt.: oan deem senen äich den Husiger (er ist ein heimtückischer Kerl, dem ich nicht über den Weg traue); 3) «dummer, tölpelhafter Mensch» — du H. hues eis nach gefeelt. [Bd. 2, S. 181]
Housemännchen M.: «Lebensgeist des Weidenbaumes» — Volksglaube: eng Weiderutt, déi de ganze Wanter ofgeschnidde war, dreift a schléit Wuerzele, wann ee s'an de Buedem stécht, dat Liewe stécht am H.
Houssecht F. = Hooss(echt) (s. d.).
Houzekouz M. = Ha(l)sebockel (s. d).
Howelek Ortsbez.: Name einer Straße in Echternach — ënnescht H., Howelécker Poart, an ewischt H.
hu Interj.: 1) Ausdruck der Furcht, des Grauens; 2) Schreck-, Scheuchruf; dazu die verbale Abl.: huën; 3) früher: Antwort auf einen Anruf — Néckel! Antwort: Hu! (gelegtl. als unfreundlich verpönt); 4) auch: hu hupp, ho hupp (Anruf, bei Dunkelheit — anfassend beim Arbeitsrhythmus, etwa Heben) — cf. Humännchen, Homännchen..
Hu, Houx (wie frz., aber h- hörbar) M.: «Stechpalme, Ilex aquifolium» — dafür auch Walddëschtel (welches eigtl. für Mahonia repens gilt).
Hü (ländl. hi) Interjekt.: antreibender Anruf an das Zugvieh, gelegtl. auch an Menschen statt virun «vorwärts, fort» — hü mam Jabel (voran mit dem Gefährt) — Kinderreim: Hü, hü Mier, Siwen Dosen Äer, Hätt dat Héngche méi geluegt, Dann hätt ech der méi matbruecht.
Hü (halblang) M.: «Pferd» (ammensprachlich — gelegtl. spaßh. in der Sprache der Erwachsenen) — iess ni an deem Haus, do gët et Hü (oft nur angedeutet, indem mit dem Fuß gescharrt wird) — ma hues de ieren Hü giess? (zu einem unruhig Strampelnden) — dazu die ammensprachl. Komp.: -koko M., -päerd N.: 1) «Pferd»; 2) «Schaukel-, Steckenpferd» — de Bopa hëlt de Jéngeli op den H. (auf die Knie — der dabei gesungene Reim sub hopp) — auch: -päerdchen N.
Hubbel M.: «Haufen, Bodenerhebung» — en hät än, datt än iwwer H. (an Haf) fällt (bonzelt).
Hub(b)el F.: = Hubbelgääss.
hu(b)belen (westlux. — Red.) intr. Verb.: = hoppelen, humpelen.
Hu(b)belgääss (westlux. — Red.) F.: «dicke Heuschrecke».
Hub(b)o, Hup(p) (lok. gelegtl. in dieser Bed. auch Hugo) M.: 1) «Uhu, Bubo»; 2) als Schimpfwort, übtr.: «Tölpel» — du groussen, dommen H. do; 3) das erste ist der lokale Name des wilden Jägers (Beringen).
Hubert (/hybε·ər) männl. Vorn.: «Hubert» — erscheint als: Haupert (s. d.), Hibbi, Hipp(i), Häip(chen), Häipi, Häipert, Häp, Heep, Hëppchen, Hoppert, Bäert, Bäert(em)es (dies auch für «Bartholomäus» — cf. Baartelméis I/64), Hubbes, Hupp(es), Huppert.
Hubertine (wie frz., oft Ton: 1 — h-Anlaut) F.: 1) weibl. Vorn. (selten); 2) «feine Sahnentorte» (mit Rhum getränkt, mit Schokolade verziert).
Hubertushaff Hofname: westl. von Ettelbrück (Gem. Feulen).
Hublang (Ton: 1) M./F.: «Kapuzenmantel mit Pelerine» (cf. frz. houppelande — von Kutschern und Schäfern getragen).
Huck I M.: 1) «Brütezeit»; 2) «das Ausgebrütete» — mat Huck a Bruck — dafür gelegtl. auch Huckecht (= Hickecht — s. d.).
Huck II M.: gelegtl. lok. phV. für Hick (s. d.).
huck(el)en Verb.: A. intr.: 1) «hocken»; 2) «gewohnheitsmäßig kränkelnd beim Ofen hocken» — en huet deeglaang an der Stuff gehuckelt, e wier am léifsten an den Uewe geschloff; 3) übtr.: «grübeln» — bes. in der Ra.: hucken a brucken; 4) nur in der Form huckelen: «greinen» (Wb. 06); B. trans.: 1) «einhüllen» (bes. in wärmende Decken); 2) «verweichlichen» (bes. bei Kindern).
huckeleg, huckereg (-lig, -rig) Adj.: «kälteempfindlich» (von Verweichlichten, Kranken, Stubenhockern).
Huckeler M., Huckelesch F.: 1) «Stuben-, Ofenhocker(in)»; 2) «Person, die hucken bleibt, bis sie eines Vorteils gewiß ist»; zur 2. Bed. die Abl.: Gehuckels N.
Hud(d)el F.: 1) «Fetzen, schmutziger Lappen» — bes. in neg. Raa.: du kriss nët der H. (gar nichts) — 't as nët der H. reschtbliwwen — wat huet en da gesot? nët der H. — 't as kän H. a kä Muddel un em (schwächlich, mißgestaltet) — 't hat nëmmen en(g) H. an eng Fatz un — in Verb. mit Fatz (s. d.) auch adjektivisch (prädikativ) und adverbial gebr.: en huet alles H. a Fatz gerass — de Kostüm as (än) H. a Fatz — ähnlich: H. a Fuddel (lok. än H. an eng Fuddel) — hudel a mudel (Echt.); 2) übtr.: «unordentliches Frauenzimmer»; 3) (in dieser Bed. meist M.) «Hader, Streit» — an där Familjen as elauter H. a Klapp — im besonderen: «Prozeßstreitigkeiten»; dafür in dieser Bed. auch: Gehuddels N.; 4) «Quälgeist» (bes. von Mädchen).
huddelen trans. (intr.) Verb.: 1) «durch lässige Behandlung beschädigen»; [Bd. 2, S. 182] 2) «plagen, schikanieren, prozessieren»; 3) «nachlässig arbeiten, ausführen»; 4) a. «ungerecht verfahren, falsch spielen, betrügen» (cf. fuddelen) — h. a fuddelen — beim Kartenspiel: bekannt as nët gehuddelt — d'Huddele gëlt, wann än et nët gesäit; b. Pennälerspr.: «die Schulresultate fälschen» (so etwa in Arlon) — dazu die Abl.: Gehuddels N., Huddel(er)ei F. — s. fud(d)elen.
hud(d)eleg Adj.: 1) «zerlumpt»; 2) «unordentlich»; 3) «schmähsüchtig» — 't as elauter sou huddelegt Geschir (kleinliche, schmähsüchtige Leute).
Huddeler M., | |