Intert, Ientert, UntertIntervallintimIntrigIntrigantintrigéierenintusInvalidInvalideversécherongInvalidecaisseInvaliderentInvasiounIvetaire, InventarinvestéierenIvitéIvitatiounivitéierenInzeltippIppelippegipsen, imsenirirenIr--tëm, -tom, -tumIrtëmlechIrweeIrwëschirdeschIrelIréng(en), Ir(i)genirgend-irgendänirgendeenirgendëmmëschtirgendeppesirgendwéiirgendwouirgendwouhinirgendwuerIrisis-Isa(a)kIschpelt, IischpeltIschtlékIsegrimIsiisoléierenIsoléierbanditItalienItaliener, Italiéineritalienisch, -éineschitaliqueitemitemenittibuitzenItzjongYvesYvonYvonneIw(w)eliw(w)elIwweldrunIwwel(e)sIw(w)el- / iw(w)el-Iw(w)eldrunIw(w)elstandiwwelzegIwwelzegkät, -keetiwwelzeniw(w)er(t)iw(w)eriw(w)er-Iw(w)er-iw(w)eraarbechteniw(w)eraarbechtiw(w)eralliw(w)erantiwwer-antdriwweriw(w)eraremiw(w)erausiw(w)era(u)wermariw(w)erän-eeniw(w)erän-eeniw(w)erän-eeniw(w)eräänt-eentiw(w)eräänz(eg)-änz(eg)Iw(w)erbauiw(w)erbaueniw(w)erbäniw(w)erbeeniw(w)erbät | Intert, Ientert, Untert M.: «Enterich» — andere Synonyma: im Ösl. überwiegt Intenhunn (mit den entspr. phV. — cf. Int, Hunn), vereinzelt Hänerech, Interech (u. phV.) und Erp.
Intervall (lok. -va:l) M., bes. in der Ra.: an deem I. «in der Zwischenzeit» — dafür einheimisch: Baant(s), Bannt(s) (cf. dies I/63).
intim (i-) Adj.: «vertraut, innig» — se waren zevill i., dat féiert zu näischt Gutts — e gët i. begruewen (in dieser Bed. eher: an der Itimitéit).
Intrig (Ton: 2) F.: «Ränkespiel».
Intrigant M.: «Ränkeschmied».
intrigéieren Verb.: 1) intr.: «Ränke schmieden, sich eindrängen»; 2) trans.: «neugierig machen, zu denken geben, beunruhigen» — ech war ganz intrigéiert — déi Saach intrigéiert mech.
intus Adv. in der Ra.: i. hun «gelernt, gegessen, getrunken haben» (wie im Hd.).
Invalid M.: «Invalide, Krüppel».
Invalideversécherong F., -caisse F., -rent F.: wie hochsprachlich.
Invasioun F.: «Invasion».
Ivetaire, Inventar, alt: Inventariom M. (N.): «Inventar» — si maachen den I. (Bestandsaufnahme).
investéieren trans. Verb.: «(Geld) anlegen» = Geld an eppes stiechen.
Ivité (Ton: 2 — Pl. Ivitéen) M.: «geladener Gast».
Ivitatioun F.: «Einladung» — waarts d'op eng I.? (sei flinker bei Hand!)
ivitéieren trans. Verb.: «einladen».
Inzelt M.: = lok. phV. zu Ënzelt, lok. auch Éinzelt, Éissel(t) (Ösl.), Ësselt (Consthum).
ipp Interjekt. — in der Ra.: ech hun ipp gesot, elo muss ech driwwer.
Ippel in der lok. Ra.: Dokter I. (cf. I/214).
ippeg (ans Hd. angelehnt: üppeg) Adj.: «übermütig, protzig» — du gës ze i., 't muss een Holz op dech leën — e lieft ze i. — du as en i. gin.
ipsen, imsen intr. Verb.: 1) «essen» (Ammenspr. — cf. aps I/S. 35); 2) = jipsen (s. d.).
ir Adj.: «irre, auf falschem Weg» — bes. adverbial: dir kënnt nët ir goën (euch verirren) — du hues mech irgeleet — do bas d'um ire Wee — wann een eppes ausléint, da geet et gären ir — 't as fir u séngem Verstand ir ze gin — dir sid ir (auf dem falschen Weg).
iren intr./refl. Verb.: «sich irren» — i. as mënschlech — dann ir dech alt nët (= wann et alt as — zweifelnder Einwurf, bes. zu einem erhofften Vorteil) — ir dech nët hanner deem! [Bd. 2, S. 209] — ech mengen, Dir iirt! — wann ech nët iren, et mech nët iirt (wenn ich recht im Bilde bin).
Ir- -tëm, -tom, -tum (Pl. -tëmer) M.: «Irrtum» — do bas d'am I., wann s de dat sees — dat war e fatalen I. — 't as en I. (mat) ënnerlaf — spaßh. altertümelnd: -tomp (cf. auch: Versinn); -tëmlech Adv.: «irrtümlich, durch Irrtum» — dat Duch war i. ënnert eis Wäsch geroden; -wee M.: «Irrweg» — do sid der al um I. (s. auch: Holzwee); -wësch M.: «närrischer Mensch» (nicht «Irrlicht» — s. Drauliicht).
irdesch (bisw. iirdesch) Adj.: «irdisch» (aus der Kirchensprache) — en as i. gesannt (er ist irdisch gesinnt) — en hänkt un den irdesche Gidder.
Irel (lok. phV. Erel, Eerdel, Ierdel, Äerdel) ON.: «Irrel», Eifelort an der Straße von Echternach nach Bitburg.
Iréng(en), Ir(i)gen F.: «vorgefaßte, irrige Meinung» — sénger I. no.
irgend- (lok. irend-) -än, -een: 1) Pron. indef.: «irgendjemand»; 2) Adj. indef.: «irgendein»; -ëmmëscht Pron. indef.: «irgendjemand»; -eppes Pron. indef.: «irgendetwas»; -wéi Adv.: «irgendwie»; -wou Adv.: «irgendwo» — dafür auch: anzwou, ënzwou, éierewou (s. d.); -wouhin, -wuer Adv.: «irgendwohin» — auch: anzwousch, anzwue(r)sch (s. d.).
Iris F.: «Art Schwertlilie, Gattung aus der Familie der Iridaceen, meist: Himmelslilie, Gilgen (I. germanica)».
is- lok. phV. des Ostens zum Pronominalstamm eis- (s. d. I/256). | |