JickJhicks, JhicksertjhiipsJhickJhickJhicki, Jhitzkij(h)ickenGej(h)icksjhickenJhickemreiJhickepittchenJhickertJhicktubakJhidd(es), Jhittes, Jhill(es)JhiffJhig, GigueJhilliJhilliJhin(a), Jhinijhiss(eg), jhessegJhipp(es), JhippiJhippchen, SchippchenJhipsJhipsSchipsjhips, jhiipsjhipsen, jhiipsenschipsenGejhipsJhipsertJhir(end)Jierend, JherrJhira, JhirraJhiraffJhiriën, JhireënJhirimiri, Jhiremiri, Jhiresmires, JheremiriJhiréngenGejhirimirisjhirp(s)enJhissJhittJhittJhittechtjhittenauenjhitzJhitzjhitzegjhitzenJhitzertJhitz(ki), -ko, JhickiJhok, Jhok(el)iJhor(r)i, Jhouri, JhuriJhorschJhossJhousJhulljhummJhummJhummJhummdeckelJhummdeckel(s)schléierJhummdeckelbakenjhummenj(h)uppj(h)upp(s)- dechJhuppjhupp(s)enGej(h)uppsGejhupp(s)Gejhuppels, GejhubbelJ(h)upp(s)ertJhur(r)ijiddweränjhurrenJhustJhustjhustjhustament, jhustemangJhustinJ(h)uwaxjiJiJipäerdJitataJickeljickelenJickijidd, jidder, jiddwerigdescherleejidderän, jiddwerän, jiddwid(e)rän, -eenJiddermannsgréidel, -meedchenJiddchenjiddeschjiddzenJiebchenjiedenJier(s)chenJijatschJimjimmerlech | Jick meist M. (um Stadtlux. F.), dafür auch Jhicks, Jhicksert (lok.) M. (im Ösl. anlautend in allen Var. auch Sch-; meist im Pl. gebr.: Jhicken, Jhicksen, Jhickserten, Jhicker, Schicker): 1) «Knicker» — in dieser Bed. dafür auch Bueter (I/S. 164), Mierbel, Wak — die Kinder unterscheiden beim Spiel: décke J. (cf. [Bd. 2, S. 234]/ jhiips auch Aga, Bomm, Kätzchen, Gallacker) und klenge J. (diese meist aus Ton; neuerdings auch aus Glas); 2) «Hode»; 3) «kleine Kartoffel» — d'Grompere sin näischt hauer, 't sin nëmme Jhicken; 4) «Samenkapsel der Kartoffel».
Jhick II F.: 1) «Priem, Kautabak» — deen as keng J. Tubak wäert — du kriss eng op de Bak, dass de mengs, den Himmel wier eng J. an déi zwielef Apostelen eng Raiberband — iron.: eng J. um A (blau unterlaufenes Auge, Brillenhämatom); 2) Weiswampach: «Lutschbonbon» (aus Belgien in dieser Bed. übernommen: des chiques); 3) «geschwollene Backe» — en huet d'Zänn wéi an dobäi eng J., e gesäit nët driwwer.
Jhick III, Jhicki, Jhitzki M.: «Tölpel» — bisw. auch Jhiggo (cf. auch Gigot II/S. 56) — in Flüchen: non déi Jhicki!
j(h)icken I intr. Verb.: 1) «mit den Knickern spielen»; 2) Ösl. spaßh.: «kegeln» — auch trans.: märr gin éng j. — zu den beiden Bedeutungen die Abl.: Gej(h)icks N.
jhicken II intr. Verb.: 1) «Tabak kauen» — jhickt déng Bomi? — (a wat) jhickt de Pätter? — Pätter, jhickt nët! — jhicks de nët? (alles abweisende Redewendungen als Antwort auf dumme, allzu neugierige Fragen, übertriebene Ansprüche); 2) «(tüchtig) essen, kauen» — heivu jhicks de näischt (du brauchst dir nichts davon zu erwarten) — kuck wéi se j., 't as emol keen, deen e Wuert seet! (cf. zu dieser Bed.: wall. chiker, bei HAUST, Dict. Liég., S. 146); 3) iron., in der Ra.: dann hätt en et awer gejhickt (da wäre er richtig angekommen).
Jhickemrei spaßh. weibl. Vorn. in der abweisenden Ra.: J. och! (cf. jhicken II sub 1).
Jhickepittchen M.: «überstürzter, nervöser Mensch» — cf. Broseler I/S. 158.
Jhickert M.: 1) «Mensch, der gewohnheitsmäßig Tabak kaut»; 2) «tüchtiger Esser».
Jhicktubak M.: «Kautabak» — dafür auch: Strollentubak, Strolles.
Jhidd(es), Jhittes, Jhill(es) (lok. auch mit J- anlautend) männl. Vorn.: häufige Var. zu «Ägidius» (s. d. I/54, sowie Egidi, Ejhidi I/251 und Gitt II/59).
Jhiff † F.: «Ohrfeige, Backenstreich» (= frz. gifle — bei MEYER-GLODEN S. XIII) — dafür heute: Ouerfei, eng op de Bak.
Jhig, Gigue (wie frz.) F.: «Schulterstück» (bes. vom Rehbraten).
Jhilli I = Gilet (s. d. II/ 57 — daselbst auch das Komp. Jhillistäsch) — dazu nachzutragen: gräif an de J., an d'Jhillistäsch (bezahle!).
Jhilli II M.: «Chilisalpeter» (als chem. Dünger) — statt Chili (S-); in Fremdwörtern tritt gerne Jh- an die Stelle von anlautendem Sch- (cf. etwa jhäken), auch sonst ist der Wechsel jh-/sch- im Anlaut geläufig (cf. etwa jhipsen).
Jhin(a), Jhini weibl. Vorn.: Kurzform zu verschiedenen mit -gin(i)e auslautenden Namen, etwa: Virginie, Georgine.
jhiss(eg), jhesseg Adj.: 1) «fein, zierlich» (in Kleidung, Gebärden, Benehmen) — wéi et esou j. do kënnt!; 2) «stutzerhaft» (cf. etwa Hechtchen, Jénkerchen) — das Wort entspricht wenigstens in seiner Bedeutung dem afrz. «gent» und dem dazugehörigen Verbum «agencer» (= noch im XVI. Jh. «verschönern, schmücken»), dies ergibt in wall. Aussprache «adjincer» (HAUST, Dict. Liégeois, S. 11); schon bei Wb. 06 vermerkt, daher offenbar älter als das pejor. deutsche «Gent» (feiner Herr, Kavalier), eine im 19. Jh. in England aufgekommene Kurzform zu «gentleman»; Unabhängigkeit davon bezeugt auch die lux. Aussprache: ʒ·s /ʒ·seç; Anklänge fehlen in allen deutschen Mundartwörterbüchern der Nachbarschaft.
Jhipp(es), Jhippi (neben der lok. Aussprache Jipp-) M.: 1) (spaßh.) Kurzform zu «Josef» (cf. etwa Jheff); 2) «Dummer Mensch, Tölpel» — du aarme Jhippi, Jhippchen (zu dieser Bed. cf. auch Jabb, Jabbo und Japp).
Jhippchen, Schippchen N. (Plur. -ercher): «Kücken».
Jhips I M.: «Melasse» (bei der Zuckerbereitung aus Zuckerrüben gewonnener zähflüssiger Brotaufstrich) — dafür häufiger: Melaass, Rommels (Rommele)-gebääss, lok. im Wiltzer Raum: Daggi (= wall. daguet «goudron végétal» bei HAUST, Dict. Liégeois, S. 193).
Jhips II, auch Schips (zum Anlaut cf. Jhilli II) F.: «Spielmarke aus Bein» (cf. auch Jeton).
jhips, jhiips Interj.: das Schilpen der Vögel (Küken) nachahmend — vor allem in der Ra.: wann all Vulle päifen, da maach du j. (abweisend, zurechtweisend: «jetzt hast du zu schweigen»).
jhipsen, jhiipsen, auch schipsen (zum Anlaut cf. Jhilli II) intr. Verb.: 1) «piepen, schilpen» (von Vögeln, Küken); 2) «leise, mit heiserer, heller Stimme, kaum geöffnetem Munde sprechen» — daher heißt es gelegtl.: e war esou séier gelaf, e konnt nët méi j. (er kann vor Anstrengung nicht mehr atmen — cf. aber auch: géipsen, gipsen II/48), dazu die Abl.: Gejhips N. (s. Djipen).
Jhipsert M.: 1) «Vogel-, Kückenschrei»; 2) «leiser, heller Ton» — all Kéier, wann en um Stull gefréckelt huet, da gouf et e J. — bei Wiederholung, längerer Dauer: Gejhips N. (s. Djiipsert); 3) «junger (piepsender) Vogel, der noch nicht flügge ist»; 4) auf Menschen übertragen: «Grünschnabel, Hosenmatz, Schwächling» — ech wäerd dech J. nach fäerten (cf. auch die sub jhips, jhiips vermerkte Ra.).
Jhir(end), lok. auch Jierend, Jherr männl. Vorn.: «Gerhard».
Jhira, Jhirra M.: «gutes Essen» (cf. djêrå, djêre, djêri bei HAUST, Dict. Liégeois S. 225) — das veraltete Wort ist nur belegt bei MOSELLANUS 87.
Jhiraff (Ton: 1 i lang oder kurz) F.: 1) «Giraffe» — bes. im Vergleich: en Hals ewéi eng J.; 2) daher die übtr. Bed.: «hochaufgeschossenes, hageres Weib»; 3) «kleiner Schuttwagen» (Bergbau).
Jhiriën, Jhireën N. Pl., wofür auch Jhirimiri, Jhiremiri, Jhiresmires, Jheremiri N./M. (lok. Mosel: Jhiréngen F. Pl.): 1) zunächst wohl «Jeremiade» — daher: «unnützes Geklage, Gejammer» etwa in Echt.: 't as erem seines Jiresmires (= onnëtz Gekloochs); 2) erweitert: «unnützes Getue, Umstände, Ausreden» — maach nët esou vill J. (cf. frz. girie); 3) daraus abgezweigt «Seitensprünge, Faxen» — Echt.: dat säi Jhiriën, di ä vill Suë koasten; 4) in dinglicher Übtr.: «überflüssiger Zierat, Flitterwerk» — déi Fassad geféil mer besser ouni dee sëlleche J. — dazu die Abl.: Gejhirimiris N. — dies in weitester Bed. möglich, etwa: do wunne Lompekréimer, Dëppegéisser an nach esou G. — e simmelt Käppercher, Fixfeieschkëschten, Zigarebännercher an anert G. — hier nähert sich die Bed. offenbar dem Sammelbegriff «Kram».
jhirp(s)en, dafür lok. auch kirpen, schi(i)rp(s)en (Nösl. daneben: schurrepsen) intr. Verb.: «ächzen» (von der Türangel, ungeschmierten Maschinenteilen).
Jhiss männl. Vorn.: Var. zu «Josef» (cf. Jheff und Konsorten).
Jhitt I, lok. Gitt und Jitt F.: «kleiner Balken, als Unterlage etwa eines Fußbodens» — in Echt. erklärt: Schwoërden fer e falsche Bodem (cf. Schwaart). | |