LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Jonktem bis jub(b)elen (Bd. 2, Sp. 247a bis 248a)
 
Jonktem (älter -tom) M.: «Jugend» — vu J. un (von Jugend auf) — Spww.: Wat de J. gräift, dat hält e stäif (fest) — De J. dee muss lëschteg sin — De J. as mutwëlleg (geckeg), sot d'Fra, du as d'Kand er aus der Hatt gefall (d'Kallef er aus der Hatt gesprong) — De J. as geck, an den Alter as kënterlech — De J. as kannerzeg, den Alter as granzereg — Liddereg am J., onzefridden am Alter — o, wat J.! (Ausruf beim Anblick von vielen niedlichen Kleintieren, etwa einem Wurf Katzen, Ferkel).
 
jongléieren (ʒõŋgleiərən) trans./intr. Verb.: 1) «jonglieren» (in der urspr. Bed. «werfen und wieder auffangen») — dazu das M.: Jongleur (wie frz. aber Ton: 1) «Gaukler»; 2) übtr.: «unsicher hantieren» — du jongléiers mat deene Glieser, bis s'um Buedem leien — en huet mat (de) Wierder jongléiert (leeres Wortgeklingel); 3) «unsicher auf den Beinen sein» — en as doerëmmer jongléiert, e blouf bal nët méi op de Been.
 
Jonquille (/ʒOŋ:kil) F.: «Narzisse».
 
joonzerhand (Nbf. jonerhand), mit Velarisierung jong(z)erhand (zu Jon, Joun, Jaun — s. d.) Adv.: 1) «durchgängig, im allgemeinen, im Durchschnitt» — d'Gras an d'Fruucht sti jongerhand schéin an de Wisen an op der Gewan (Rhein. Wb. III/1139 kennt aus der Trierer, Hunsrücker Nachbarschaft die adverbialen Wendungen: ze Jon, ze Gon (eweg) «total, gänzlich, der Reihe nach»); 2) mit jong «jung» in Verb. gebr. und daher lok. als «neulich, neuerdings, vor kurzem» (= nach nët laang hier) verstanden.
 
Joox F.: «Plappermaul».
 
jooxen intr. Verb.: «schwatzen».
 
Jopp F., Joppen M. (dazu das Dim. Jëppchen): «Männerjacke von sportlichem Schnitt, Gebrauchsjacke» — op der Juegd, beim Fëschen, wann een (um) Velo, op der Motocyclett fiert ... dréit een e(ng) J.
 
Josaphat (ʒ-/j-) ON. in der Ra.: am Dall J. (beim letzten Gericht) etwa als Antwort auf die Frage: wéini gesi mer eis erëm? — cf. Jousep.
 
Joseph (/ʒozεf) M.: «Josef» — als feiner, gebildeter empfunden als Jhoss (s. d. — daselbst auch andere Var.) — lok. jüdischer Hausn.: a Joseph(s).
 
Jot(t) M.: Name des Buchstaben J/j — dafür weitgehend auch Jhi (dem Frz. entsprechend) — in negativen Raa. auch Jota: e wousst kee J. — nët ee J. dervu war wouer.
 
Joujou (Ton: 1) früher häufiger Name für kleine Hunde, namentlich Schoßhündchen (gespr. wie frz.).
 
Jour (wie frz.) M.: 1) «Empfangstage der Dame» — ech hun haut mäi J.; 2) «Hohlstickerei» — dazu: Jourëstrëmp F., Jourësam M.
 
Journal (Ton: 1) M.: 1) «Tageszeitung», erweitert: «periodische Veröffentlichung» (verschiedener Art, bes. von Vereinigungen, Interessengruppen); 2) «Modezeitung»; 3) «Geschäftstagebuch» (in das die täglichen Ein- und Ausgänge eingetragen werden).
 
Journalier (wie frz. aber Ton: 2) M.: «auf den Tag bezahlter Arbeiter, ohne festes Angestelltenverhältnis» — d'Eisebunn huet erëm Journalieën agestallt —dafür sonst: Doléiner.
 
Journalissem M.: «Journalismus» (oft mit abfälligem Unterton).
 
Journalist M. wie hochsprachl.
 
Journée (Ton: 1) F.: «ganztägige Zusammenkunft» (einer Interessengruppe).
 
jovial (ʒ-/j-) Adje.: «heiter, leutselig, herablassend» — dazu: Jovialitéit F.
 
Jouscht F.: «Hast, Aufregung».
 
Jouscht (lok. Ostrand Just) M.: 1) männl. Vorn.: «Jodokus, Jost» — dazu der Hausn.: a Jouschten (cf. die [Bd. 2, S. 248] Ra.: bekannt ewéi Jouschten Hond) — 't as een ewéi Jouschten Hond, wann s de n e vir erausgeheis, kënnt en hannen nees eran; 2) übtr.: «Gefräßiger, Nimmersatt, Dickwanst» — (auch von Frauen) — séng Fra as esou e J. (cf. auch: Drulles — I/S. 232).
 
Jouschtepuert F.: «St. Jost-Pforte» in Stadtlux. (an der ehemaligen Thionviller- d. h. Südfront der Festung Luxemburg gelegen).
 
Jousep (Ostrand Jusep) männl. Vorname: «Josef» — Var. zu Jhoss, Joseph (s. d.). — zu Jousebett entstellt in der Interj.: Jëses Maria Jousebett (cf. aber auch Josaphat).
 
Jouseps- -blumm F.: 1) «Lilie» (lok. in Steinsel gehört z. B.); 2) «Clivia»; 3) «Kalla» (s. -stack); -dag M.: «Josefstag» — Bauernregeln: As et op J. schéin, da gët et e gutt Joer — J. soll een d'Kéil séien — J. halen d'Vullen (lok. auch nur: d'Kueben) Houchzäit (anderswo: as Vullen-, Kuebenhouchzäit) — J. dierfen d'Handwierker nët méi bei der Luucht schaffen (nëmme méi bei Doliicht); -hand F.: «lange, feine Hand» (soll für Schräiner oder Ebenister prädestinieren) — cf. auch: Hiewaansfangeren (II/S. 158). -stack M.: «Kalla»;
 
joz(el)en intr. Verb.2: «flehentlich bitten» — en huet ëmmer un engem ze j. (= bardatschen — zur Arbeit antreiben — I/. 72 nachzutragen).
 
Ju I (Wb. 06) = Jon, Joun (s. d.).
 
Ju II M.: «Begeisterung» in der Ra.: e war am Ju (begeistert, angeheitert, betrunken) — cf. vor allem: Jhumm.
 
Jub(b)el I M.: «Jubel» — am J. — an engem J. — ee J. an een Trubbel.
 
Jubbel II F.: «Schaukel» (lok.) — s. Juppel.
 
jub(b)elen I intr. Verb.: 1) «jubelen» (vor allem: der Siegesfreude Ausdruck verleihen); 2) spaßh.: «ein Fest (im bes.: ein Jubiläum) feiern» — dafür auch: jub(b)eléieren.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut