Kastoud, KaschtoudKastuttenauerCache-toutCasuelKat(i)KatakombenKatalogKataplangKataplassemKatastrophKatchëssemKategoriekategoreschkaterenKatettercherKatischCatoganKatto-, KattegangKatholikKatouli(er)katouleschKaträin, Katréng, Katrin, KatringKatréngendagKaträinenuelechkatrakatt, quatre-à-quatreKatterwang, Quatre-VentsKattubel, Kaddubbel, Kadubel, KaduppelKatzkatzenGekatzkatzegKatzejammerkatzeregKatzertKatzertKatzhafkatzgrocau-kauderenKauderwelschKaulUkaulKaulcheskaulegkaulenKauleseecherkaumKaunerefKaunitzKaupKaupaaschkaupegkaupenkauperKaupertenkauscher, ko(o)scherKautKaute-KautebaachKautewier(e)kKautkautenKauterer, KaudererKautschKautsche-KautschebuedemKautschefënsterKautschegrondKautscheplanzKautschCouchKautschuKautschongKautschusmännchenKauzkauzegKauzegkät,- keetKauzekappKauzertKauzKautiounCavalierCavalièreKavallerieKavaléierKavalkad, KalvakadKawäächel(chen), Kawäächer(chen)CavenKawentCaveauKazkazegKazegkät, -keetkazenGekazKazereiKaze(n)-KazenaKazebänkKazebiren | Kastoud, Kaschtoud (Ton: 2 — Ost.: Kastud) F.: 1) «Schutzhülle, -hülse aus Stoff, Holz, Metall» — etwa: a) «Schutzetui einer Taschenuhr»; b) «(Schränkchen im) Gehäuse einer Standuhr» — dat klengst Bëtschelche war an d'K. geklommen (das jüngste der sieben Geißlein); dazu ostlux. Kastuttenauer F.: «große Standuhr»; 2) spaßh.: «der Hintere» — ech huelen dech mat der K. — schéck dech, soss gët et der bei d'K.; das Wort wird gelegtl. volksetymologisch als ein frz. Cache-tout verstanden und gesprochen, wiewohl es zu lat. custodia zu stellen ist: im Uhrenschrank wurden oft Gegenstände, etwa der Spazierstock, abgestellt.
Casuel M.: «Kasualien, Vergütungen für gelegtl. geistliche Amtshandlungen».
Kat(i) weibl. Vorn.: «Katharina» — gängigere Var. sub Katräin.
Katakomben Pl. F.: 1) wie hochsprachlich; 2) übtr.: wie Kasematt sub 2.
Katalog (-/lo:x -/lo:k) M.: «Katalog».
Kataplang (Ton: 3) M.: «Kataplasma» — daneben: Kataplassem.
Katastroph (-/stro:f) F.: «Katastrophe»; dazu das Adj. katastrophal.
Katchëssem M.: s. Kartchëssem.
Kategorie (kAtego·/ri·, kAtə-) F.: «Kategorie, Art» — da's déi nämmelecht K. Leit. [Bd. 2, S. 301]
kategoresch Adj.: «kategorisch».
kateren (lok. belg. Lux. u. lux. Westgrenze) intr. Verb.: «zanken» (= kazen).
Katettercher (Ösl.) Pl. F.: «Fischbeinstangen im Korsett».
Katisch (Ton: 1 od. 2) weibl. Vorn.: «Katharina» — Wb. 06 (gängigere Var. sub Katräin).
Catogan (wie frz.), Katto-, Kattegang (alle Ton: 1) M.: «aufgeschürzter Zopf» — schon Ga. berichtet: de C. as nët méi op de Moud; dafür bisw. Cadoga, Kartegang.
Katholik M.: wie hochspr. — iron. oder abschätzig: Katouli(er) M.: «Klerikaler» (politischer Ausdr.).
katoulesch Adj.: 1) «katholisch» — eng k. Familjen — auch adverbial: si hun hir Kanner (streng) k. erzunn; 2) «ehrlich, streng dem Gesetz, der Vorschrift entsprechend» (außerhalb des eigtl. Katholizismus) — nou bleift k. (beim Kartenspiel: fuddelt nët, bleift éierlech a brav) — méi k. wéi de Poopst (übertrieben orthodox, im Hinblick auf irgendeine Doktrin) — Wortspiel: bas de gedeeft? Neen, ech si k. (cf. däfen, defen I/187); 3) spaßh. vom Weinpanschen: e katoulesche Wiirt (en deeft de Wäin) — dee Wéngchen as k. (Wb. 06: dieser leichte Wein ist gut; heute aber auch: ist getauft — cf. däfen, defen I/187 sub 2); 4) spaßh.: gutt k. «reich».
Katräin, Katréng, Katrin, Katring (Ton: 1 oder 2) weibl. Vorn.: «Katharina» — cf. auch: Kat(i), Katisch, Kätt(i), Trin u. Var. — Spottvers (Mosel): Katrinchen mäin Hinchen, Katreinchen mäi Schweinchen — Echt: all Katrinnen hoa Kazestofft a säich, sot de Man, wi d'Fraleit iwerhaapt, hoat d'Fra geäntwert.
Katréngendag M.: «Fest der hl. Katharina» — Volkslied: Owes op K., huet de Kueder der Kaz säi Geld vermaach — das Fest der «catherinettes» (unverheirateten Mädchen über 25 Jahre) in Verb. mit dem Innungsfest der Putzmacherinnen ist neuerdings aus Frankreich übernommen worden.
Katräinenuelech M.: «spanisches Fliegenöl» (Wb. 06).
katrakatt, quatre-à-quatre Adv.: «eiligst» — en as k. d'Trap erofkomm.
Katterwang, Quatre-Vents ON.: 1) belg. Weiler unweit Arlon (an der Straße nach Bastogne); 2) alleinstehendes (Wirts)Haus an einer Straßenkreuzung zwischen Kehlen und Keispelt; 3) Häusergruppe u. Flurbezeichnung südwestl. von Mersch.
Kattubel, Kaddubbel, Kadubel, Kaduppel M.: = Kartubel (s. d.).
Katz F. u. M.: 1) «Erbrochenes» — ech sin am (an der) K. ausgerëtscht; 2) übtr.: «Ärger, Zornesausbruch, Protest» — ech hun de ganze K. op mech kritt.
katzen (lok. phV. des Tonvokals cf. Ltb. 33) intr. Verb.: 1) «sich erbrechen» — et hieft mer, ech muss k. (cf. hiewen II/159 sub C) — 't as mer fir ze k. (ich empfinde Brechreiz) — übtr.: 't as fir ze k. (Ausruf des Unwillens) — gelegtl. trans.: e katzt sech d'Häerz, d'Träipen aus dem Leif; 2) übtr.: «von sich geben» — ah, déi Kéier muss d'awer k. (Geld gezwungen ausgeben) — auch trans.: katz alles eraus (erëm), da gës de méi liicht (sprich dich aus, das wird dich erleichtern) — en huet mer alles duer gekatzt (unwillig gesagt) — auch absolut: «streiten, zanken» — si k. de ganzen Dag mateneen — cf. auch erëmkatzen I/284 und auskatzen I/41; 3) «husten, mit Neigung zum Auswerfen» — ech hun ewell de ganzen Dag gekatzt; dazu die Abl.: Gekatz N. — wat as dat e G. an deem Haus — e G. a keen Enn; 4) «aufsprühen, brodeln» (im Hochofen) — Esch/Alz.: de Goss katscht.
katzeg (Echt. katzig, neben koazig) Adj.: 1) «ekelhaft, unangenehm» (meist übtr.) — da's eng k. Geschicht — Ga.: déi Fra as nët esou k. (die Frau ist so häßlich nicht); 2) «ungemütlich, sehr schlecht gelaunt, zanksüchtig» (meist dafür granzeg — s. d.) — Wb. 06: e katzege Mënsch; 3) katzeg oder fatzeg Dänn «die gewöhnliche Kiefer, Föhre»; 4) bisw. wie fatzeg sub 3 (I/S. 306).
Katzejammer (Wb. 06) M.: «Katzenjammer» (offenbar aus der Hochspr. — möglicherweise mit katzen in Verbindung gebracht) — dafür meist: ech hun en décke Kapp, (d)e Kueder.
katzereg (lok. phon. Var. wie katzen) Adj.: «zum Erbrechen neigend, elend» — 't as mer k. — ech si k. — 't gët mer k.
Katzert I M.: 1) «Mensch, der viel spuckt und hustet» — d'Katzerten aus dem Spidol; 2) «Husten mit Neigung zum Auswerfen oder mit Brechreiz» — ech gin dee K. einfach nët lass — en huet de K.; auch: Kätzer.
Katzert II (Echt.) M.: «Karzer» (früher ein Gemach im Schulhaus, wo die Schulkinder zur Strafe eingesperrt wurden). [Bd. 2, S. 302]
Katzhaf (bisw. Kaz-) M.: 1) «Gelichter, Pöbel»; 2) allgem.: «Menschenauflauf, ungeordnetes Getriebe».
katzgro Adj.: «schimmelig» (bes. von Fässern) — cf. auch: kazgro.
cau- gespr. ko- ko:- in frz. Lehnwörtern: alphabetisch sub Ko- eingeordnet.
kauderen intr. Verb.: «kleinlich zanken, murren, andauernd auszusetzen haben».
Kauderwelsch M. (N.): wie hd. — cf. auch Kauterer.
Kaul, dafür Koll in ländlichen Mundarten — s. Ltb. 76 — (Dim. Kailchen, Këllchen —s. d.) F.: «Vertiefung» im allgem. — und zwar: 1) «Grube von geringer Tiefe im Boden» — 't si vill Kaulen am Wee, d'Kar as hin an hier getierkelt — d'Hénger leien an de Kaulen (die Hühner liegen in den von ihnen gescharrten Gruben) — d'Kanner triede sech Kaule mam Talong, fir mat de Wäck ze spillen (die Kinder treten sich Gruben mit dem Absatz, um mit den Knickern zu spielen), das Spiel heißt dann: an der K., an de Kaulen oder auch Kail(er)ches, der Spielverlauf: Wann dräi Kaule getruede sin (op aner Plaze geet et duer mat enger), gët ofgezielt, fir erauszefanne wien ufänkt. Vun der Mol aus geet et dann op déi éischt K. lass, wien drageréit, rifft «Méng éischt». Da schéisst en op déi zweet K. Wien nët an d'K. kënnt, muss leie bleiwen, déi aner kënnen en elo knällen oder diksen (s. d. I/209). Wie séng Wäck fir d'éischt an de Kaulen (oder an der K., wann nëmmen eng do as) huet, deen huet gewonn. Déi éischt Kaul heescht dacks | |