Kolombofill, ColobophileKolonieKolonnColonneKolonnKolonnadKolonnenuewenKolossKolpechKolportaaschkolportéierenColporteurKolporterColporteuse, KolporteschKolraf, KolrabKolsaKolsa-KolsakuchKolsauelechKolterKolterschlassKolterGekoltersKolter-MolterkoltereggekoltertKolwent, KoulwentCombinaisonCombinekombinéierenComble, KobelKomediantKomediantekoméidéiKoméidi, KoméidéiKoméidiskréimerKoméitKoméitewäinKomerodKomeskomeschKomfortKomikerComitéKommaKommaskréimerKommandant, KommedantCommandekommandéieren, kommedéierenKommandéiers, Kommedéiers, GekommedéiersKommandéierchenCommanditeKommandoKommärschaaftkomm-bréng-mer-näischtkomm-leck-mer-(am-Aasch)kommenausderdurechdervundohierdohinnerdriw(w)erdurecheranerla(a)nscht, erlaaschtgéintzoukommentéierenKommerKommerCommèreCommérageKommäraaschCommerceKommersKommersbuchKommersleitKommersmillenKommersmillerKommerssantkommersséierenKommi, CommisCommis voyageurKommiswutschkommi(l)fo, comme-il-fautKommiounKommiouns-KommiounsbänkKommiounsbildKommiounsblummKommiounsdagKommiounsexamenKommiounsfeierKommiounsgeschenkKommiounsgezeiKommiounscadeauKommiounskandKommiounskannerléierKommiounskäerzKommiounskläd | Kolombofill, Colobophile (wie frz.) M.: «Besitzer u. Züchter von Brieftauben» — frz. colombophile.
Kolonie F.: 1) «auswärtige Besitzung eines Staates»; 2) «Siedlung» a. «Arbeitersiedlung, Ortsviertelname» — d'italiéinesch K. zu Dideleng (italienisches Arbeiterviertel in Düdelingen) — auch deren Einwohner: d'ganz italiéinesch K. huet sech bedälegt; b) «größere Anzahl von Tieren, bes. Vögeln, die sich stets am selben Ort versammeln oder brüten»;
Kolonn I, Colonne (wie frz.) F.: 1) «Säule»; 2) «Spalte einer Zeitung, eines Buches» — 't stät an der éischter K. (in der ersten Spalte); 3) «Militärzug» — d'Kamioe fuere K.; 4) «Arbeitsgruppe» — eng K. Aarbechter — d'fënneft K. (Verrätergruppe vor dem letzten Weltkrieg; in der Rundstedtoffensive besonderer deutscher Abwehrdienst).
Kolonn II für frz. Cologne in o·tkO/lon (eau de Cologne) und /o:tεl tkO/lon (Hôtel de Cologne, früher Kölnischer Hof in Luxemburg-Stadt), auch kurz Kolonn genannt — en as am K. (ist dort abgestiegen).
Kolonnad (Ton 3) F.: «Kolonnade, Säulengang».
Kolonnenuewen M.: «Säulenofen aus Gußeisen» — früher auch im Luxemburgischen hergestellt, z. B. in Eich und Colmar. [Bd. 2, S. 422]
Koloss M.: «großer Mensch» — 't as e K. vun engem Mënsch (vun engem Framënsch).
Kolpech (lok. Koulbech) ON.: «Colpach» — Gem. Ell, Kant. Redingen — man unterscheidet Uewer- und Ënnerkolpech — 202/203 — d'Kolpecher Schlass (heute Erholungsheim).
Kolportaasch (Ton 3) M.: 1) «Hausierhandel» — frz. colportage; 2) «Verbreitung von Neuigkeiten und (meist falschen) Gerüchten».
kolportéieren trans. V.: 1) «Hausierhandel treiben»; 2) «Neuigkeiten, (falsche) Gerüchte verbreiten» — cf. hauséieren.
Colporteur (wie frz., doch oft Ton 2), Kolporter M.: 1) «Hausierer» — s. Gäng(e)ler, Hauséier(rer) — F.: Colporteuse, Kolportesch; 2) «Neuigkeitskrämer, Herumträger von (falschen) Gerüchten» — s. Mallendréier, Rapportendréier — cf. Clabaude.
Kolraf, Kolrab (Pl. Kolrawen, Kolraben — Südw. Koulraf, Westen Kollrab, Osten Kullrab, Nösl. Kullraf) F.: 1) «Kohlrübe» (Unterkohlrabi) — dafür auch Äärdkolraf (s. d.) oder mit dem Zus. an (ënner) dem Buedem — es handelt sich um Brassica Napus L., forma Napo - Brassica/Rutabaga — dient zum Viehfutter, oft gemischt mit Runkelrüben (Rommelen s. d.) — im Krieg 1914/18 diente die Kohlrübe auch als Nahrungsmittel für die Bevölkerung; 2) «Kohlrabi» (Oberkohlrabi, Gartenkohl) — Brassica oleracea gongylodes — dafür auch Knuppekoul (s. d.) oder mit dem Zus. op dem Buedem — cf. Koul.
Kolsa M.: «Ölraps» (Brassica napus L. oleifera — gelb blühende Ölfrucht) — frz. colza — cf. Ribsom.
Kolsa- -kuch M.: «Futtermittel, hergestellt aus den bei der Gewinnung von Rapsöl abfallenden Preßrückständen» — dafür auch Uelechkuch s. d.; wird auch als Lockmittel beim Fischen verwendet; -uelech M.: «Rapsöl» (muß gereinigt werden und diente früher armen Leuten zum Backen von Fastnachtsbrocken s. Mais) — dafür meistens Rapuelech s. d.
Kolter I M. u. F.: «Pflugmesser» — lat. culter — esou brät gedréckt wéi eng K. (Bettborn).
Kolterschlass N.: «Halteschloß des Sechs am Grindel des Pfluges».
Kolter II (lok. Echt. Golter) F.: «rauhe Wolldecke» — dazu die Abl.: Gekolters N.: «unordentliche Kleidung».
Kolter-Molter M.: «Durcheinander».
koltereg Adj.: 1) «uneben»; 2) «unordentlich» — k. gekläd — dafür auch das Vadj.: gekoltert — wat as deen haut erëm g.
Kolwent, Koulwent ON.: «Colbette» — Gem. Consdorf, Kant. Echternach — 268.
Combinaison (wie frz., doch Ton 3) F.: 1) «gedankliche Herstellung eines Zusammenhangs, Mutmaßung»; 2) «Verknüpfung und Realisierung mehrerer Gedankengänge, um eine Sache in Gang zu bringen»; 3) «Schwindelmanöver» — eng louche C. — dafür meistens Combine s. d.; 4) «Damenunterkleid, -unterrock» (veraltet: «Damenhemdhose»); 5) «Arbeitskleidung aus einem Stück» (meist für Männer, z. B. Mechaniker) — eng Mécanicies C.
Combine (wie frz.) F.: «Verbindung von (meist unredlichen) Kniffen, um einen bestimmten Zweck zu erreichen» — dat as esou eng vu senge Cobinen.
kombinéieren trans. V.: 1) «verschiedene Elemente methodisch einordnen zur Erreichung eines bestimmten Zweckes» — si haten dat gutt kombinéiert; 2) «richtig berechnen, planvoll (zusammen-)spielen» (z. B. im Schach, Bridge, Sport); 3) «vermuten» — ech kombinéieren, datt mer geschwënn eppes Neis gewuer gin (ich vermute, daß wir bald etwas Neues hören — etwa eine Verlobung u. ä.).
Comble, Kobel (wie frz.) M.: «Höhe, Übermaß» — häufig in Raa. u. Rätselfragen — 't as de K., fir mat der Nues op de Réck ze falen (das ist die Höhe) — 't as e K. (das hat noch gerade gefehlt) — wat as de K. vun der Frechhät, vum Gäiz, vun der Zersträthät?
Komediant M.: «Heuchler» (nur in dieser Bedeutung — für «Schauspieler» gilt Acteur (wie frz., doch Ton 1)).
Komediantekoméidéi M.: «Vorspiegelung falscher Tatsachen, Verstellerei».
Koméidi, Koméidéi u. Zussetz. — s. Kaméidi.
Koméidiskréimer M.: «jemand, der es liebt, lästige Szenen zu machen» — s. Kaméidismécher sub 3.
Koméit M.: «Komet» — wann e K. kënnt, da geschitt eppes Uerges (sein Erscheinen ist von übler Vorbedeutung) — dazu die Zussetz. Koméitewäin [Bd. 2, S. 423] M.: «Kometenwein» (Wein des Jahrgangs 1811).
Komerod s. Kamerod — dazu: léif Komeroden a Frënn (Anrede in kleinem Kreis) — se si gutt K. zesummen (= se si Frère Jacques zesummen s. sub Frère) — dat gät ënner Komeroden, mee soss nët.
Komes M.: «Pfahleisen zum Eindrücken der Rebpfähle» — das Gerät soll seinen Namen von dem Erfinder erhalten haben, dem Landmesser Comes, der in den vierziger Jahren des 19. Jahrhunderts von der Saar nach der Luxemburger Mosel kam.
komesch (lok. Osten, Südwesten, Norden komisch) Adj./Adv.: 1) «befremdend, eigentümlich» — eng k. Saach, 't gët än nët klug draus — e komesche Kärel (ein Kauz) — 't gët mer esou k. (wenn man z. B. schwindlig wird oder in Ohnmacht gerät) — e kuckt esou k. dran (e gesäit esou k. eraus), soll e krank sin? — s. droleg, gelungen sub 1; 2) «verdächtig» — e komesche Goût (vom Essen gesagt) s. gelungen sub 3.
Komfort s. Confort. | |