KouerKouer-KouerbraddelerKouerjongKouerkapKouermantelKouersängerKouerséngerKouerschësserKouerstullKouerwäinkouerden, kouertenKouertKouerte(n)-KouertenaaxKouertebëschKouertenhäerKouertenhärKouertenholzKouertelounKouertestéckKoufKoulKoul- / koul-koulgréngKoulsomKoulstronkkouluelechKoun, Kounert, Kounes, KouniKoupkoupenkouzenCovercoatCowboyCowboysboxCowboysfilmCowboyshuttCowboyskostümCowperKozKozKozKozefréisser, KozefrësserKozejhangkozegkozenKozertKraachDonnerkraachkraachenGekraachsKraachblummKraachkrautKraachmandelKraachertKraaftKraaftstéckkraanzegKrabaatsch, krabaatschelegKrabazkrabazegkrabezegKrabbaaschkrabbelegKrabbelschasskrabbelenGekrabbelsKrabbelerKrabezKrabullkrabullegKrachKrackkrackkrackelenKrackelchesKrackel(s)nosskrack(e)ligkracksdegKragKragéil, Kregéilkragéileg, kregéilegkragéilen, kregéilenkragillenkrekillenGekragéilsKragéiler, KregéilerKragéileschKragéilerei, KregéilereiKragfléiefänkertKraggänsKragmärelkraidereg, kredderegkraiden, kredderenGekraidersKraiselchenKraitchen, KrettchenKrécktchenKraitche-réier-mech-nët-unKrak | Kouer (Ost. Kuer) M.: 1) «Altarraum», im bes. «Hauptaltarraum» — si sangen haut am K. (die Sänger sind im Chorraum aufgestellt); 2) «Chorgesang» — en dräi-, e véierstëmmege K. — se hun e schwéiere K. gesongen — dat Lidd gët am K. gesongen (von sämtlichen Stimmgattungen); 3) «Schar der Sänger, Sängergruppe» — en as am K. (ist Mitglied der Chorgruppe) — e féiert de K. (vom Dirigenten oder Stimmführer gesagt, auch übertr.) — e gemëschte K. (aus Männer- und Frauenstimmen) — Zussetz.: Kannerkouer, Kiirchekouer, Männerkouer; 4) «Empore» (Ösling und Osten) — eng Plaz op dem K. — s. Duxall sub 1); 5) in verschiedenen Verbalverbindungen: A. zu K. goen: a. «ins Gewissen reden, die Leviten lesen», auch: «anhaltende, oft demütigende Schritte unternehmen» — ech si laang mat em zu K. gaang; b. reflex.: mat sech zu K. goen (überlegen, lange über etwas hin- und herbrüten, häufig ohne zu einem endgültigen Schluß zu gelangen); B. zu K. kommen (zurecht kommen, sich verständigen) — ech sin nët mat där Aarbecht zu K. komm (bin nicht mit der Arbeit zurecht gekommen) — mat deem kënnt än zu K. (mit dem Menschen kann man sich verständigen) — mer si mat him (bei him) schwéier zu K. komm (hatten Schwierigkeiten, uns mit ihm zu verständigen).
Kouer- -braddeler M.: Schimpfname für Kouersänger s. d.; -jong M.: «Chorknabe, Meßdiener» du häls mech fir e K. (du hälst mich für naiv, unschuldig) — s. Mass(en)- dénger; -kap F.: «Chormantel der Geistlichen» — afrz. cape («manteau de chœur des ecclésiastiques»: v. WARTBURG: seit 11. Jh.) — s. Kouermantel; -mantel M.: wie das vor. — de K. huelen (als presbyter assistens am Altar figurieren); -sänger, -sénger M.: «Chorsänger» — 't daarf ä mir kä K. fir en Evangelium duersetzen (ich lasse mir nichts vormachen, gehe nicht auf den groben Leim) — en huet d'Oueren esou rout wéi e K. — dafür spaßh. Kouertesänger. -schësser M.: verächtl. für Kouerjong s. d.; -stull M.: «Chorstuhl»; -wäin M.: «Chorwein» (den der Pfarrer einmal jährlich spendet).
kouerden, kouerten (Echt. kuerden, Nösl. kuarrden) trans .V.: «aufklaftern» — dafür auch opkouerden s. d.
Kouert (Echt. Kuet, Südw. Koort, Nösl. Kuarrt) F.: «zwei Festmeter [Bd. 2, S. 449] Holz, Klafter» — dat do as eng gutt K. (gut gemessen, auch: von guter Qualität) — e Bauer räisst léiwer eng K. Holz, ass wéi e Bréif zu schreiwen — märr sen elo réit (fertig) mat de Kuarrden, muarre fare mer se séichen (Nösl.) — 't misst än eng K. Holz op dech leën (sagt man zu einem Kind, dessen Erziehung besonders schwierig ist) — man unterscheidet Klëppelkouert (s. d.) u. Schädkouert (Schädderkouert) (s. d.) — dazu der Ruf des Ausrufers bei einer Versteigerung: eng Klëppel! — eng Schäd! — frz. corde.
Kouerte(n)- -aax F.: «Axt des Holzfällers»; -bësch M.: 1) «Waldteil zur Zeit des jährlichen Holzschlages»; 2) «der Holzschlag selbst»; -häer (-hauer) M.: «Holzfäller»; -här M.: «Versteiglasser, Eigentümer des Waldes»; -holz N.: «gefälltes (und geschichtetes) Klafterholz»; -loun M.: «Hauerlohn» — de K. as méi deier wéi d'Holz selwer. -stéck N.: 1) «einzelnes Stück Holz einer Kouert» — en huet e mat engem K. laanscht d'Panz geschloen; 2) «Viertel eines Baumstammes» (Wb 06).
Kouf (Vianden) F.: «Bottich, Kufe».
Koul (Pl. Kéil, Echt. Kull, Pl. Kill) M.: 1) Kollektivname, der verschiedenen Arten u. Varianten der Gattung «Kohl» (Brassica) bezeichnet, u. zwar A) Brassica oleracea L. — dazu die Varietäten: a. Schlappmous s. d., Var.: Wanterkabes s. d.; b. Kolraf s. d. sub 2; c. Brockelcher s. d.; d. Zawuerjer(kil) s. d.; e. Kabes s. d.; f. Chou-fleur s. d.; B) Brassica Rapa L.: Ripp s. d.; C) Brassica Napus L. a. s. Kolraf sub 1; b. s. Kolsa, Var.: Wanterkoul, Summerkoul s. d.; D) Brassica nigra: s. Moschtert; 2) «Kohlsetzling» — s. Kéil — Echt.: gréin wi Kull, dafür auch kullgréin — aus Kill gët Kabes, aus Kanner Leit.
Koul- / koul- -gréng Adj.: «grün wie Kohl»; -som M.: «Samen des Winterraps»; -stronk M.: «entblätterter Kohlstengel»; -uelech s. Kolsa-uelech.
Koun, Kounert, Kounes, Kouni s. Konrod.
Koup (Pl. Kéip, Dim. Kéipchen s. d., Osten u. Nösl. Kupp, Pl. Kipp, Dim. Kippchen) M.: 1) «Haufen nebenund übereinander liegender Dinge» — e K. Steng, Sand, Gromperen — spaßh. zu Kindern in einer Erzählung: an du koum laang näischt méi, an du koum e K. Steng . . . — d'Mauer as an e K. getrollt (ist eingestürzt) — übertr. hien as op ämol an e K. getrollt (in Ohnmacht) — seng Kanner schaffen nëmmen op de K. (sie arbeiten und sparen, vergrößern ihr Kapital und geben kaum etwas vom Gewinn aus) — hie plot sech vill an d'gët näischt op de K. (trotz seiner vielen Arbeit bringt er es zu nichts) — op de K.! (Aufforderung des Ausrufers bei einer Versteigerung, um ein höheres Angebot zu erzielen) — mengs de mer hätten et op de Kéip leien? (scil. Geld) — elo as näs alles iwer de K. gaangen (ist nicht geglückt) — 't leit alles um K. (ist vereitelt worden) — dazu die Zussetz.: Fruuchtkoup, Gromperekoup, Häkoup, Säjomëssekoup, Stréikoup, Mauleskoup — im besond. a. «Getreide- oder Heustapel in der Scheune» — ech gin op de K. (beim Abladen, im Gegensatz zum Platz auf dem Wagen) — 't as schon e gutt Lach am K. (der Heustapel hat schon stark abgenommen); b. «Strohstapel auf dem Felde» — d'Stréi op de K. féieren; c. bei Holzversteigerungen: «Los kleineren Holzes, das größtenteils zu Faschinen verarbeitet wurde» — dafür auch Raf, Schla s. d.; d. «Komposthaufen im Garten»; 2) in der Bed. «viel, sehr viel» — dat kascht e ganze K. Suen (viel Geld) — e K. Geld — ech hun e K. Aarbecht, ech gesinn nët driwer ewech — si hun e K. Kanner — das senger Éier kä grousse K. — e K. (eine Summe von tausend Franken — Wb 06 — veraltet); 3) «Schar lebender Wesen» — si stoungen op engem K. zesummen (auf einem Haufen) — in der Militärspr.: «Truppe» — bréng mer de K. mol un d'Wibbelen (gib das Marschkommando, so daß die angetretene Truppe den Schritt aufnimmt); 4) «Garbenstand auf dem Felde» — se setzen d'Fruucht op Kéip — d'Fruucht stät schon op Kéip — s. Kaascht; 5) «Menschenkot» — en huet em en décke K. vrun d'Hausdir gedréit — da maach schéin e (klenge) K. (Ammenspr. s. Kéipchen) — der Däiwel mecht ni op e klenge K. (s. sub Däiwel) — dazu lok. Wiltz: koupen intr. V.: «kacken» (Kinderspr.) — ech gi k. (schamhaft für: ech gin e K. maachen).
kouzen intr. V.: «nach der Kuh riechen» — d'Mëllech kouzt — säi Gezei huet gekouzt, 't war bal nët méi ze häärden (nicht zum Aushalten). [Bd. 2, S. 450]
Covercoat (wie engl.) M.: 1) «glatter Wollstoff»; 2) «Mantel aus diesem Stoff».
Cowboy (wie engl.) M.: 1) «amerikanischer Rinderhirt» — mer hu C. gespillt (sagen die Kinder) — dazu die Zussetz.: Cowboysbox F.: «Hose, ähnlich der, die die Cowboys tragen» — Cowboysfilm M.: «Film, in dem die Cowboys die Hauptrolle spielen» — Cowboyshutt M.: «breitkrämpiger Hut» — Cowboyskostüm M.: «Anzug des Cowboy»; 2) «Kinderanzug, ähnlich dem der Cowboys» — Mama, ech hät gären e C. vum Niklees-chen.
Cowper (wie engl.) M.: «Winderhitzer» (beim Hochofen).
Koz I M.: 1) «Rotz, verhärteter Nasenschleim» — s. Kauz II; 2) «verkohlte Kruste am Kerzen- und Lampendocht» — de K. ofpëtzen — verbrenn der d'Fangeren nët un dem gliddege K. (an der glühenden Dochtkruste) — dafür auch Kuel s. d. sub 2, lok. Simmern: Batz — auch Käerzekoz; 3) «fadenförmige Verfärbung in der Kartoffel» (wird bei sorgfältigem Schälen mit dem Messer herausgebohrt).
Koz II (lok. Kus, Kutz) M.: 1) s. Kauz I sub 2; 2) (lok. Eischen) s. Kauz I sub 3.
Koz III M.: «Hummel» (Heffingen, Mersch). | |