LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Kréimer bis Gekrempels (Bd. 2, Sp. 465a bis 466a)
 
Kréimer (lok. Osten Krimmer) M.: «Krämer» — jidfer K. lueft seng Wuer — s. Kand sub 2 — cf. Epicier, Krom — dazu die Zussetz.: Fixfeieschkréimer (lok. Echt.: «Neuigkeitskrämer»), Hierderches-, Klengegkäts-Lompe-, Schäisskréimer s. d.
 
Krein, Grein (lok. Luxbg.-Stadt), dazu Nösl. Krinnes als Vor- und Hausname: «Quirinus» — in Luxemburg-Stadt ist der hl. Quirinus Patron gegen Hellech(t)smaangel (s. d.), Gräinsbloderen (s. d.) und Augenübel. Zur Therapie gehört das Wasser des Gräinsbur (s. d.), das alljährlich am vierten Sonntag nach Ostern gesegnet wird (Ann. Sect. Linguist. 1952, S. 198). Als Schutzpatron der Stadt wurde der hl. Quirinus im 17. Jh. durch die Mutter Gottes ersetzt, doch wallfahrteten noch bis zum letzten Weltkrieg Lothringer Pilger, die zur Muttergottesoktave kamen, zuerst zur Gräinskapell (s. d.), bevor sie den Weg zur Kathedrale antraten — s. Gräin.
 
Kréinchen (Dim. zu Kroun s. d.) F.: 1) «kleine Krone»; 2) «Tonsur, Haarkranz der Geistlichen» — en huet d'K. geschuer — wann se bis d'K. geschuer hun . . .; 3) «Wipfel eines Baumes»; 4) s. Garkroun.
 
kréinen I trans. V.: «krönen».
 
kréinen II Nform zu kréien II s. d.
 
Kréinonk F.: «Krönung».
 
kréinselen trans. V.: «schwingen» (von der Futterschwinge — Wb 06).
 
Kréinseler M.: «Futterschwinge» — s. Wann.
 
Kréischel (Osten u. Norden Krischel, Grischel, Diekirch Krinjhel, Grundhof Grëschel, Stadtbredimus Krieschel, Hœsdorf Kruschel; Dim. Kréischelchen, Pl. Kréischelcher) F.: 1) «Stachel- und Johannisbeere» — cf. frz. groseillea. déck K., gréng K., pickeg K., gehoereg K. (lok. Itzig), Härekréischel (lok. Eischen) — «Stachelbeere» (Ribes grossularia L.) — Heckekréischel (s. d.) — (Kahlbeere, eine Spielart der Stachelbeere mit unbehaarten Früchten (Ribes uva crispa L)). — e geseit eraus wéi eng gebauchte Kréischel (kränklich); b. kleng K., Kréischelchen, Gehaanskréischel dafür (Pl.) auch Draiwercher (lok. Vianden) (Garten-Johannisbeere und verwandte Arten) — rout K. (rote Johannisbeere Ribes rubrum L.) — wäiss K. (weiße Johannisbeere, weißfrüchtige Gartenform der vorhergehenden) — schwaarz K. (auch Cassis, schwarze Johannisbeere Ribes nigrum L.) — wëll K. (Alpen-Johannisbeere, Ribes alpinum L.) — Goldkréischel (Goldtraube, Ribes aureum Pursh); c. Äärdkréischel (Steinbeere, Felsenbrombeere, Rubus saxatilis L.), auch Heckebier (s. d.), Huesebier (s. d.), Hunnebier; d. Wiisekréischel (Moosbeere, Oxycoccus quadripetalus Gilib); 2) (verächtlich) a) «alte Frau»; b) «abgegriffenes junges Mädchen»; c) eng gréng K. «unfertiger, unreifer Mensch» — de bleift all sei Liewen eng gréng K.
 
Kréischelbock M.: «Blattwanze» (Pentatoma) — Arten: grénge K. (Beerenwanze) — roude K. (Baumwanze) — dafür auch Kréischeldéier N.
 
Kréischels-/Kréischelches- -gebääss N.: 1) «Gelee aus Johannisbeeren»; 2) «Marmelade aus Stachelbeeren»; -heck F.: «Johannis- oder Stachelbeerstaude» — e gät do wéi wann en eng K. tëschen de Bän hätt — übtr. lok. Budlerbach: en hat e Batz om Kapp wéi eng K. (ein mächtiges Geweih); -jhelli M.: «Johannisbeergelee»; -stack M. s. Kréischelheck; -taart (lok. Düdelingen: Kréischlékstaart) F.: «Johannisbeer-» auch «Stachelbeertorte»; -wäin M.: «Johannisbeerwein».
 
Crémaillère (wie frz., doch Ton 1) F.: 1) s. Héil; 2) «Zahnleiste für verstellbare Regale»; 3) «Messing- oder Bleilinie mit vertikaler Schraffur» (Druckerspr.).
 
Krëmateng s. sub kër.
 
Crème (wie frz.), Kräm F.: 1) «Schlagsahne» — meist in Zussetz. z. B. Krämeflütt, Krämekichelchen, Krämentaart; 2) «Schaumspeise» (Nachtisch aus Milch, Eiern, Zucker und sonstigen Zutaten) — 't gët eng C. fir Dëssär — Zussetz. z. B. Schokelaskräm, Vanillekräm; 3) «Haut-, [Bd. 2, S. 466] Rasiersalbe» — dazu das refl. V.: akrämen: «sich mit Hautsalbe einreiben»; 4) «das Auserlesenste, Beste, Feinste» — d'C. vun der Gesellschaft (auch iron. für das Gegenteil) — en huet d'C. ofgeschäfft (hat sich das Beste angeeignet); 5) «Schuhpaste».
 
crème, kräm Adj.: «kremfarben».
 
krëmenalesch, krommenalesch, krëmenaleschzeg Adj.: 1) «unbequem, gefährlich» — eng k. Trap (eine Trepe, die schwer begehbar ist); 2) «wunderlich» — dazu der Kinderreim: Mätt/ widewett/ widewittches Kadett/ krëmenalesche Mätt (Var.: Jhang/ widewang/ widewittches Kadang/ krëmenalesche Jhang (und für andere Namen gleicherweise)).
 
Crèmerie (wie frz.) F.: «Geschäft, wo Milchprodukte verkauft werden».
 
Krëmmchen, Krëmpchen (Dim. zu Kromm s. d.) F.: «Gartenhippe» — dafür auch Krëmmes — cf. Gaardemesser.
 
krëmmen (Echt. krëmpen, krompen) refl. V.: «sich krümmen, winden» — en huet sech gekrëmmt vu Péng (wéi e Wurem) — en huet sech gekrëmmt vu Laachen.
 
Krëmmt, Krëmpt F.: 1) «Krümmung» (z. B. an einem Stab) — pak de Bengel mat der K. un; 2) «Biegung, Kurve» — d'Baach huet vill Krëmmten — lo kënnt eng geféierlech K. (vun der Strooss).
 
Krëmtches N.: bezeichnet die Bewegung, welche die Spielerin vor dem Auffangen des im Béckelspiel (s. Béckel II) hoch geschleuderten Knochens an die Brust ausführt oder nach vorne hin gleich einer schnappenden Katzenpfote — dafür auch Brëschtches N.
 
Krempel M.: «Krempel, Trödel, Kram».
 
Krempel- -jud M.: «Trödeljude»; -maart M.: «Trödlermarkt».
 
krempeleg Adj.: «zum Feilschen geneigt».
 
krempelen intr. V.: «feilschen» — Abl.: Gekrempels N.: «andauerndes Feilschen».

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut