LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Land bis lanen (Bd. 3, Sp. 11a bis 12b)
 
Land N.: 1) a. «Stück Feld, Ackerland, Länderei» — en huet e puer Këppe L. — du hues däi Stéck L. ze bëlleg iw(w)ergoë looss(t) — en huet L. a Sand (ist begütert) Ggs. en huet kä L. a kä Sand (hat gar keinen Grundbesitz) — si hu méi L. wéi Sotfruucht (es fehlt nicht an Ackerland, jedoch am Saatgut, am Beackern) — en huet d'L. zum haalwen iw(w)erholl (s. hal(l)ef sub 1)) — en huet dat L. schon zënter Joëre méisseg do leien — en huet e Gesiicht wéi e Muerge L. (so breit) — Zussetz. Aker-, Grompre-, Häd-, Nei-, Schwemm-, Wiseland (s. d.); b. «elterliches Erbteil an Ländereien» — de Monni aus der Stad huet nach all säi L. — en huet näischt vu séngem L. verkaaft; 2) «Festland» (im Ggs. zum Wasser) — e léisst Gottes Waasser iw(w)er Gottes L. lafen — zéi den Aachen u L. (an Land) — en as um dréche L. (ist schuldenfrei) — ech hun en u L. gehalen (habe ihm Einhalt geboten - Ga); 3) «Bodenart» — suppegt L. — rout Schwemmland; 4) «dörfliche Gegend» (im Gegensatz zur Stadt) — e wunnt um L. — se sin op d'L. geplënnert — mer goungen iw(w)er L. — e Jong vum L.; 5) «Staat, abgegrenztes Gebiet, Heimat» (Pl. Länner, Dim. Län(d)chen (s. d.)) — en huet d'L. verlooss — sou Kärele sollten des Landes (des Lanns) verwise gin — wat as Neies zou L.? — en as erëm zu L. — all L. säi Véi (gegen Einwanderungstendenzen) — dee soll sech e L. voll schummen — en as d'ganz L. ausgelaf, fir zou séngem ze kommen (um ein günstiges Geschäft abschließen zu können, auch: um ein Mädchen zum Heiraten ausfindig zu machen) — d'L. as kleng (um zu betonen, daß hier jeder jeden kennt) — lo as et gedoën an alle Länner (das ist das Ende) — Spw. eng éierlech Hand (s. d. sub 1) geet duurch d'Land — d'hellegt L. (Palästina) — Zussetz. Aus-, Dapp- (s. d.), Eng(e)- (s. d.), Flapp-, Gutt- (s. d.), Hämechts- (s. d.), Nidder- (s. d.), Peffer-, Pommer-, Preise-, Wald-, Welschland (s. d.), Nopeschlänner — cf. Lännereien.
 
Land- / land- -äer Plur. tant.: «Landeier» (Ggs. Eier aus einer Hühnerzuchtanstalt); -botter M. u. N.: «Landbutter»; -verloossen Adj. in der Ra.: landa gottverloossen (jeder Hilfe bar); -fräsch M.: «brauner Grasfrosch» (Rana esculenta). -fridden M.: «Landfrieden» — ëm Landfridds Wëll (um des lieben Friedens willen) — 't as dem L. nët ze trauen (die Sache ist bedroht und unsicher); -gebrauch M.: «Landessitte»; -geschrä N. — s. d. f.; [Bd. 3, S. 12] -gespréich, -gespriech N.: «Landesgespräch» — séng Opfouer as L.; -gutt N.: «Landgut»; -haus N.: «Landhaus»; -kaart (Ton 2) F.: «Landkarte» — hie mécht all séng Rese mam Fanger op der L.; -kutsch F.: «Postkutsche»; -läfeg Adj.: «landläufig»; -läfer M.: 1) «öffentlicher Landbote» (veraltet); 2) a. «verlotterter Mensch»; b. «Landstreicher» (Mosel) — d'L. si Fatzbeidelen a Klentschendrécker(ten); -leit Plur. tant.: «Leute vom Lande»; -liewen N.: «Landleben»; -loft F.: «Landluft»; -miesser M.: «Landmesser» — dafür auch Fortschreiwer, Geometer (s. d.); -plo F.: «Landplage» — esou e Mënsch as eng richteg L.; -puecht F.: «Landpacht» — Mäertesdag gët d'L. bezuelt; -rass F.: «Landrasse» (einheimische Viehrasse); -recht N.: 1) «Ausbeutungsrecht» (z. B. in Steingruben — im Ösling dauerte das L. in den Lohhecken noch einige Jahre nach der Abrindung); 2) «Rente für das Ausbeutungsrecht» — ech muss d'L. nach bezuelen — hie brécht Steng, e freet emol nët nom L.; 3) «Vorderteil des Pfluges»; -reen, -reenchen (Ton 2) M.: «Dauerregen»; -scha(a)ft (Ton 1) F.: «Landschaft» — du méchs gutt an der L. (iron. du passest nicht in diese Gesellschaft); -schlécher (Ton 1) M.: «Blindschleiche» — dafür auch Blannschlécher (s. d.); -schwäin (Ton 1) N.: «im Inland gezüchtetes Schwein»; -spektakel M. s. Landgeschrä; -stänn Plur. tant.: «Landstände» (ehemalige Volksvertretung); -sträicher M.: «Landstreicher, Vagabund»; -strooss (Ton 2) F.: «Landstraße»; -sturem M.: «Landsturm» — 't wor dämools, wi de Landsturrem hei luç (Nösl. zur Zeit, als der Landsturm hier lag, im Krieg 1914-1918) — du wiers nach gutt fir an de L. (spaßh. Bezeichnung für ältere Leute); -wäin M.: «im Inland gewachsener Wein»; -wiréngen Plur. tant. FN. zwischen Greiveldingen und Bous; -wuel N.: «Landwohl» (ehemalige Vereinigung zur Verhinderung der Landflucht).
 
Landauer M.: «Landauer» (viersitziger Wagen mit zusammenlegbarem Verdeck).
 
landen intr. Verb.: 1) «landen» (Flugzeug) — se sin ëm elef Auer um Findel gelant; 2) «heimkommen» — a wéini sid dir da gelant? (um wieviel Uhr seid ihr nach Hause gekommen?) — a wéini solls du da wuel vun deem Tur do l. (wann wirst du wohl von diesem Ausflug nach Hause kommen?) — wéi solle mer dann elo l.? (wie sollen wir wohl zu Hause ankommen); 3) «hinkommen, ankommen» — ech hat mech am Bësch veriirt a wéi ech eraus wor (koum), sin ech zu Déngens gelant (hatte mich im Wald verirrt und als ich herauskam, befand ich mich in X.) — wou l. mer dann elo? (wo kommen wir denn hin, auf diesem unbekannten Weg? — übtr.: wohin mag das führen?).
 
Ladru (lok. Hosingen, Ton 1) M.: «Taugenichts» (Mensch mit guten Anlagen, der jedoch zu allem fähig ist, Vgl. mit dem Frauenmörder in Paris vor etwa 40 Jahren).
 
Landsmann M.: «Landsmann» — s. Päï (pays).
 
lanen s. lännen.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut