LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Litanei bis Lodemantel (Bd. 3, Sp. 55b bis 57a)
 
Litanei, Littnei, Lët(e)nei, Lat(e)nei F.: 1) «katholische Litanei» — d'L. vun allen Hellegen; 2) «eintöniges Gerede, ermüdende Aufzählung, Wiederholung» — so riichteraus, wat s de gären hätts a maach keng L. draus — en hat eng ganz L. opgesot, éier en op dat koum, wat e wollt — da's nees déi al L. — lo kommen se rëm mat hiren ale Litaneien (z. B. Parteien in Wahlzeiten); 3) «Gejammer» — hal mol op mat där L. — déi L. hätts de missen héieren! — dazu die Zussetz. Gelit(e)neis N.: «wiederholtes Klagen».
 
Liter (litər) M.: «Liter» — e L. huet zwou Schappen (s. d.) a véier Miiss-cher (s. Miiss-chen), an aacht Kareliën, all Kareli (s. d.) aacht Dröppen (s. Drëpp) — mir hun et am L. kaaft — Folkl.: früher kam in den Wirtsstuben an der Mosel und auch sonst im Land der Wein zum gemeinsamen Trunk in einem hohen Glasgefäß von einem Liter Inhalt (s. Lanter sub 2) oder einem weißen Tonkrug auf den Tisch mit so und soviel Gläsern für die Kunden; beim Schnapstrinken nur ein Glas zum Kareli (s. d.), [Bd. 3, S. 56] das von Zeit zu Zeit die Runde machte.
 
Liter- -fläsch F.: «Literflasche» — s. Liteschfläsch; -mooss F.: «Litermaß».
 
Litesch- -fläsch F. s. Literfläsch; -krou M.: «Krug aus Steingut, einen Liter fassend»; -wäin M.: «Wein, der in offenen Litern verzapft wird — auch: offener Wein überhaupt».
 
Literatur F.: 1) «Literatur»; 2) «ein für den Setzer nur schwer verständliches Manuskript» (Druckerspr.) — dat as L. (auch: großspuriges Gerede).
 
Literie (wie frz.) F.: 1) «Bettzeug»; 2) «Geschäft, in dem Bettzeug verkauft wird».
 
Litloun M.: «Tagelohn» (veraltet).
 
Litschëff Bergname südwestlich Zolver (über die Entstehung des Berges s. GREDT Sagenschatz II. Auflage, Nr. 996).
 
Li(i)tväilchen M. (lok. Düdelingen) s. Léierchen.
 
Litti M.: 1) «Zieraffe» — cf. Liri; 2) «Name eines luxemburgischen Variétésängers, um 1915-1920 (Lutty?), der bei der Kirmes und an sonstigen Festen selbstverfaßte Lieder, auch Chansons anderer Autoren vortrug» — e stellt sech wéi de L.
 
Littkollef M. s. Léitkollef.
 
Litz F.: «Litze» — im bes. a. «Besatzschnur» — b. «biegsames Kabel der elektrischen Leitung».
 
Livrée (wie frz., doch Ton 1), Liwri (Ton 1), Liwréi (Ton 2), Liwrei (Ton 2) F.: 1) «Livree» (Uniform, Diensttracht); 2) (abschätzig) «einförmig-altmodische Kleidung» — dat Framënsch as ëmmer an enger L.
 
Livret (wie frz., doch Ton 1), Liwréi (Ton 1), Liwri (Ton 1) M.: «Büchlein» — im bes. a. «Arbeitsbuch»; b. «Sparkassenbuch»; c. «Verzeichnis der Telefonabonnenten» — früher amtlich: livret téléphonique; d. «Studienbuch».
 
Liw(w)erant, Liwrant M.: «Lieferant».
 
liw(w)ereg Adj.: 1) «lieferbar» — sou eng Wuer as nët (méi) l.; 2) (häufig in negativ. Wendungen) — «in Ordnung, tadellos» — as dat Päerd klor a l.? (ist das Pferd hellsichtig, und hat es keinen redhibitorischen Fehler?) — do as eppes nët l. (da klappt, stimmt was nicht) — bei deem as scho laang eppes nët méi l. (es stimmt etwas nicht mit ihm, z. B. finanziell) — hien as nët l. (hat eine Schraube los) — d'Zopp (d'Fleesch) as nët méi l. (scheint verdorben).
 
liw(w)eren I trans. Verb.: 1) «liefern» — wéini liwwert en séng Wuer? — maach, dass de mer dat Messer erëm liwwers (wiederbringst); 2) «zugrunde richten, zerstören» — déi Taass as geliwwert (ist zerbrochen) — en huet dat Päerd geliwert (zugrunde gerichtet) — hien as geliwwert (er ist verloren); 3) «verraten» — en huet si (un d'Messer) geliwert; 4) in der Ra.: (engem) eng l. — a. «einen Schaden anrichten» — lo hues du déng geliwwert; b. «einen tollen Streich spielen» — se hun em eng gutt geliwwert; 5) refl. (zu 4 a und b) — wat huet deen sech nees eng (gutt) geliwwert.
 
liw(w)eren II intr. Verb.: 1) «Ertrag geben» — d'Grompere liw(w)eren nët (geben keinen Ertrag) — d'Fruucht liwwert gutt dët Joër (gibt einen guten Ertrag) — d'Bire liweren nët dëst Jor, se gin nët vill Saaft.
 
liw(w)eren III intr. Verb.: 1) «gerinnen» — d'Blutt as geliwwert (geronnen) — d'Fett op der Zopp as scho geliwert (erstarrt) — Schoofsfleesch (Schoofsfett) liwwert gär (das Hammelfett erstarrt leicht und wird dadurch schwerer verdaulich) — übtr. d'Blutt as em an den Odere geliwwert (vor Schreck erstarrte ihm das Blut in den Adern) — häufig Part. als Adj. gebraucht: geliw(w)ert — g. Blutt, Fett, Zooss (geronnene[s] Blut, Fett, Sauce); 2) «leicht frieren» (Nösl.) — et wor de Muaien dobausse geliwwert.
 
Liw(w)erong, Liw(w)eronk, (Nösl. Liwwrung — lok. Echt., alt Liwerjen) F.: «Lieferung» — 't gët bei der L. bezuelt — L. bei L. (Ware gegen bares Geld).
 
Lizenz F.: «Lizenz» (Genehmigung zur Ausübung eines Gewerbes, eines Patentes, eines Sportes; weiter: zur Ein- u. Ausfuhr von Waren, Produkten) — et gi keng Lizenze méi fir Gromperen anzeféieren (keine Einfuhrgenehmigungen mehr) — dazu: Lizenzamt, Lizenzbüro N. — Zussetz. etwa: Fousball., Sportl.
 
lo s. elo — lo éinescht (vor kurzem) — lo neilech (neulich, vorher) — lo grad (jetzt eben, auch: zum Trotz) — lo geet et duer! (jetzt langt es!) — lo son ech der dat hei — lo säs de nët nän — lo häls de de Mond — lo hu mer et (jetzt haben wir die Bescherung) — lo hänkt e mat der Sonndësser [Bd. 3, S. 57] (scil. Box — es ist um ihn geschehen, er verliert sein Spiel) — lo erforter s. erfort(er) — deen lo kenns de nach nët (du schätzest [den] ihn nicht richtig ein) — dat lote (loter, auch da'lo, dalo) léisst sech kä Mënsch gefalen — cf. hei, do, elei.
 
Lo I (Nösl. la·ç, auch sonst meist la·γ)F.: 1) «Einlage»; 2) «Lage» — dat Stéck huet eng gutt L. (das Ackerstück liegt auf der Sonnenseite) — dafür auch Lag (s. d.); 3) (Nösl. lo·ç, Pl. Lojen) «Schicht» — eng L. Stréi — eng L. Gaarwen — fir d'éischt kënnt eng gutt L. Bier, dann eng L. Zocker, dann eng L. Kréischelen — 't gët kee ganze Wol voll mi, nëmme mi e paar gouder Lojen op d'Léideren (es langt nicht mehr zu einer ganzen Wagenladung, es werden nur einige Lagen über die Seitenleitern des Leiterwagens (Erntewagen)) — eng L. Schockela.
 
Lo II (lok.) F.: «Laune» — en as gudder L. — 't as eng gutt L. un em, 't muss än dovunner profitéieren (er ist gut gelaunt, man muß das ausnutzen) — dafür auch Laun (s. d.).
 
Locataire (wie frz.) M.: «Mieter».
 
locatif, locative (wie frz.) Adj.: «die Mietwohnung betreffend» — Risque l. M.: «Mieterrisiko» (muß durch Versicherung gedeckt sein) — Valeur l. F.: «Mietwert».
 
Lochau Stadtname: in der spaßh. Ra.: këss mech zu Krakau, dat läit nët wäit vu L. — s. Krakau.
 
lochen, locher s. lucher.
 
lockeg Adj.: «lockig» — lockegt Har — dafür meist krauseleg (s. d.).
 
locker s. lacker.
 
lockter s. lauter.
 
Locktem, Luchtsem, Lucktem, Lucksem, Lucktom (Ehnen, Echt.), Lut(t)em (Lenningen), Luttem(e)s M.: 1) «Freude, Trost, Genuß» — et as kä Luktem un em (keine Freundlichkeit) — d'Päifchen as säi L. (Pfeifenrauchen ist sein Vergnügen) — da komm, mäi L., setz dech bei bei äs an drénk e Glas mat; 2) «Pflege, Geborgenheit» — déi zwä Leit hun hire L. beienän — 't huet än nët vill L. vun de Kanner — en huet néierens kä L. — cf. Gehäignes; 3) «Geschlechtsverkehr» (Echt.) — en huet säi L. bei deem Framënsch.
 
Lod M.: «Hebel, mit dem der Weber die Querfäden fest aneinanderschlägt».
 
Lodemantel M.: «Lodenmantel».

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut