LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Mannsliewen bis Maartpräis (Bd. 3, Sp. 77a bis 79a)
 
-liewen N.: «Mannesleben, Menschenleben»; -mënsch M.: «Mann» — Pl. Maansleit (s. d.); -mutt M.: «Mannesmut»; -staark Adj.: «seinen Mann stehend»; -trëtt M.: 1) «schwerer Tritt»; 2) «Fußspur eines Mannes» — am Gaart konnt ä M. gesinn — M. soll ee këssen, sot d'Meedchen.
 
maanzeg, maansseg Adv.: «wacker, arbeitsam».
 
maanzen, maanssen Verb.: 1) intr.: «nach Männern riechen» — an deem Haus maanzt et mer zevill, sot d'Meedchen, 't sin zevill Männer do; 2) refl. «seine Kräfte zusammennehmen, sich wacker halten, zur Wehr setzen, alle Hindernisse beseitigen, tüchtiger werden» — du muss dech nach al m., éier s d'am Papp säi Schiet kënns — dafür auch: ermaanzen — ermaanz dech, mäi Jong!
 
Maarbel, Mierbel, Muurbel M. u. F.: «Klicker» — cf. Jhick I sub 1).
 
Maarbelstän, -steen M.: «Marmor».
 
Maardéier N. «Marder» — auch kurz Déier (s. d. sub 2 b.).
 
Ma(a)rgréit, Ma(a)rgréitchen, Ma(a)rgeritt(chen), Ma(a)rgritt(chen), Margrickt (Nösl.), Moargritt(chen) I weiblicher Vorname: «Margarete» — s. Gréit — erscheint weiter als: Gitt(i), Gréit, Gréido, Griddo, Gritt(i), Groudel, Gréidel, Maggi, Margi, Ditti — Kinderreim: M. wou (wuer) gees de? — Blumme plécken, da weess d'et — — Gretel (pej.), esou e preisescht Gretel.
 
Maargréit(chen), Maargritt(chen) II (Pl. Maargréidercher) (Ton 1 u. 2) F.: 1) «Margaretenblume» — man unterscheidet: a. déi grouss M. (Chrysanthemum leucanthemum) — s. Hondsblumm; b. déi kleng M.: «Maßliebchen» (Bellis perennis); 2) «Marienkäfer» — Kinderreim: M., M., réck dech un, zing déng lieder Béxchen un — M., M., vu Laséierchen (s. HUMMER, Kinderspiele Nr. 176).
 
Maargrittendag M.: «Margaretentag» (20. Juli) — Bauernregel: wann et op M. reent, da gin d'Nëss falsch.
 
Maark (Ost. Moak, Mos. Marrek) F.: 1) «Grenze» (Feld, Wald) — de Bam steet op der M. — s. Hol II; 2) «Markstein, Grenzstein» — de Fortschreiwer huet d'Maarke gesat — en Hond gät Maarke setzen (seinen Kot ablegen) — cf. Mierkel.
 
Maark- -bam, Mäerkbam M.: «Grenzbaum» — cf. Molert, Molbam; -scheider M. s. Maarkesetzer; -stän, -steen M.: «Markstein» — s. Maark sub 2). [Bd. 3, S. 78]
 
Maarke- -baach ON.: «Markenbach» (Häusergruppe bei Hoscheid) — Gemeinde Hoscheid, Kanton Diekirch; -récker M.: «Marksteinverrücker» — Folkl.: der Marksteinverrücker muß nach seinem Tode spuken; dabei ruft er: «Wuer soll ech d'Maark setzen»? — Durch den Zuruf: «Setz se duer, wou s de se geholl hues», wird er erlöst; -setzer, -versetzer (lok. Esch-Alz. Maarkscheider) M.: «Landmesser» — dafür auch Fortschreiwer (s. d.).
 
maarken trans. Verb: «abgrenzen» (mit Grenzsteinen) — d'Stéck war schéi gemaarkt (C).
 
Maarks (Echt. Moarks, Nösl. Maricks, Marécks) M.: 1) männlicher Vorname «Markus» — erscheint auch als Maarkes, Mortchen; 2) «grüner Wasserfrosch» — der Name stammt angeblich von seinem Ruf: Maarks, Maarks!
 
Maarks- -bierg (lok. Maartsbierg) ON.: «Marxberg» — Gemeinde Fouhren, Kant. Diekirch — 179 (Longsdorf — Marxberg). -dag M.: «Markustag» (25. April) — Bauern- (Winzer-)regeln: d'Grompre gin aacht Deeg virun odder aacht Deeg no M. gesat — M. soll een d'Wéngerte gréin gesinn (Mosel) — M. muss d'Fruucht so héich sin, datt een e Kueb nët méi dra gesäit; -prozëssioun F.: «Markusprozession» — op Maarksdag (erste Flurprozession im Jahr).
 
Maarnech ON.: «Marnach» — Gemeinde Munshausen — Kant. Clerf — 58.
 
Maart (Pl. Mäert, Määrt, Dim. Mäertchen, Määrtchen, Echternach: Moat, Moart) M.: «Markt» — im bes.: 1) «Handel, Absatz» — Raa. Fuerderen (Hääschen) a Bidde mécht de M. (Angebot und Nachfrage) — 't as nët fir nom M. ze kommen — 't as haut kä M. (kein Handel) — en aneren Dag, en anere M. — de M. war geschwë gemaacht (wir wurden bald handelseinig) — de M. as gebrach (ist aufgehoben) — sou war eise M. nët (so war es nicht verabredet) — engem de M. an d'Hand gin (jem. allein entscheiden lassen) — du muss viraus däi M. gemaacht hun (mußt vorher den Verkaufspreis festgelegt haben) — ech hun dee M. nët matgemaacht (war nicht als Verkäufer auf diesem Markt, auch: habe diesen Markt nicht besucht) — lo hale mer en anere M., sot de Mäerten, wéi wir et, wann eisen Néckel äert Mräch ditt huelen? (tollpatschiges Heiratsangebot) — cf. Dag, hääschen, Daler sub 1); 2) «Zusammentreffen von Käufern und Verkäufern (diese mit Verkaufsständen oder Buden) an bestimmten Tagen und Orten (auf öffentlichen Plätzen)» — man unterscheidet a. «Jahrmarkt» — Joërmaart (s. d. sub 2) ist Kram- und Viehmarkt, benannt nach dem Heiligen, an dessen Fest er sich anschließt, nach dem Handelsobjekt oder nach dem Ort, wo er stattfindet, z. B. Ännëresmaart, Ändrësmaart (Andreasmarkt in Ulflingen, früher auch Gesindemarkt), Baartelméismaart (s. d.), Gehaansmaart (s. d.), Lazeiëmaart (s. d.), Mäertesmaart, Niklosmaart (s. d.), Oktavmäertchen (s. d.); Bichermaart (s. d.), Bottermaart (s. d.), Fëschmaart (s. d.), Fléimaart, Fierkelsmaart (s. d.), Fruuchtmaart (s. d.), Geméismaart (s. d.), Grompremaart, Kreemches-, Krempelmaart (s. d.), Dangmaart (s. d.) auch Kënnerchesmaart (s. d.), Päerdsmaart (s. d.) Schwéngsmaart (s. d.), Véimaart (s. d.), Wäimaart (s. d.); Areler Neimaart, Bääsléckermaart, Heischtermaart (s. d.), Helpermaart (s. d.), Kliärrwermaart, Riedermaart (Roodt/Syr), Wandhaffermaart (Windhof), Wämpermaart (Weiswampach), Zolwermaart (Zolver) usw.; b. «Wochenmarkt» — Wochemaart (Butter-, Eier-Gemüse- und Blumenmarkt — z. B. in Luxemburg-Stadt mittwochs und samstags, auch Geflügelmarkt, früher: Krautmarkt, Krautmaart (s. d.)); 3) «Marktplatz» — se wunnen om M.; 4) «Markterlös» — si hat e schéine M. (die Verkäuferin hatte einen guten Markterlös); 5) «Marktbetrieb» — 't war e grousse (e schéine) M. (viele Ware, viel Vieh angefahren, viele Menschen) — e klenge M. (wenig Ware vorhanden, auch nur: Gemüsemarkt).
 
Maart-, maart- -dag M.: «Markttag»; -fra F.: «Marktfrau» — se schwätzt wei eng M. — sou babbeleg wéi eng M.; -geld N.: 1) «Standgeld» — s. Plazgeld; 2) «Erlös der Marktfrau»; -giedelech Adj.: «gangbar»; -krëscher M.: «Marktschreier, Ausrufer»; -kueref M.: «Marktkorb» (Henkelkorb zum Markteinkauf); -leit Plur. tant.: «Verkäufer»; -plaz F.: «Marktplatz» — oft bloß: Maart (s. d. sub 3); [Bd. 3, S. 79] -präis M.: «Marktpreis» — sou war de M. — ech gin der et zum M. — Zussetz. Weltmaartpräis M.: «Weltmarktpreis»;

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut