LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Mantel bis Maréisdéierchen (Bd. 3, Sp. 90a bis 91a)
 
Mantel (Westen: Mauntel — Pl. Mäntel, Echt.: Mëntel — Dim. Mäntelchen — s. d.) M.: 1) «Mantel, Übergewand» — e stoffte M. (Tuchmantel) — e pelze M. (Pelzmantel) — e geet de ganze Wanter unni M. — dou de M. un — Raa.: de M. nom Wand hänken, dréien, kéieren — en hänkt sech gären de M. ëm (täuscht gerne etwas vor) — en huet e schéine M. drëmgehaangen (einer unehrlichen Sache den guten Anschein gegeben) — Zussetz.: Damme-, Häre-, Kanner-, Kouer-, Kautschus-, Muttergottes-, Pelz-, Popelins-, Reen-, Summer-, Teddys-, Trauer-, Wantermantel (s. d.); 2) «Reifen» (heute meist das frz.: Pneu vorgezogen) — en neie M. op de Velo opzéien, opleën — e M. fir e Velo, eng Motocyclette, en Auto — Zussetz.: Drot-, Wulstem. (s. d.); 3) «Umhang bei Schornsteinen» — cf.: Feiermantel; 4) «Hülle von Hohlkörpern».
 
Mantel- -blumm F.: «Klatschmohn» — auch (lok. etwa: Fingig) das Dim.: Mäntelchen M. — auch: Karblumm, Millerchersblumm (s. d.); -briet N.: «Kleiderrechen» — d'Kläder hänken um M. — d'Kläder hänken un him wéi un engem M. (er ist sehr mager); -fudder N.: «Mantelunterfutter»; -gestell N.: «Kleiderständer»; -krop M.: «Kleiderhaken»; -sak M.: «großer Tuchkoffer»; -staf M.: «das obere Ende des Bienenkorbes, Stab im Bienenkorb» (Ga).
 
Manternach (lok.: Manternooch) ON.: «Manternach» — Dorf und Gemeinde Manternach, Kanton Grevenmacher — 371 — Spottname: déi Manternacher Stäfiiss (Steinfüchse) — lok. Spottreim: duurch M. ouni Näid, duurch Wecker ouni Sträit, duurch Berbuurg ouni geschlon, dee ka vun dräi Wonner son.
 
Manual (Pl. Manualer oder Manualen) M. — wie hd.
 
Manuel (wie frz., Ton: 1) M.: «Handbuch».
 
Manufacture (wie frz.) F.: 1) «Handarbeit, Handerzeugtes»; 2) «Fabrik».
 
Manuskript wie hd., aber meist M.
 
Manz, Mënz, Monz, Munz M.: «Minze» (Mentha — zu Teeaufgüssen in der Volksmedizin vielfach gebraucht) — Zussetz.: Aker-, Gaarde-, Peffermanz — für letzteres auch: Fléikraut, Motéi (s. d.).
 
Mapp (Pl. Mappen, Dim. Mäppchen) F.: «Mappe, Aktentasche» — dafür früher (lok.) stets: Tabel (s. d.) — en huet eng M. fir séng Schmiren dran ze maachen — Zussetz.: Affekote-, Lieder-, Schoulmapp.
 
mar I, muer (LSA Karte Nr 69 — cf. Ltb. 38) — Adv.: «morgen, am morgigen Tag» — m. gët et gutt (scil.: Wieder) — m. as et ze spéit — m. gi mer an de Bësch — kënns de nët haut, da kënns de m. (von einem Saumseligen) — awuer bis muer — awar bis mar — äddi bis m. — mar de Muergen, m. ze muergen, moar ze marrgen (Ehnen), muarremueien (Nösl. — morgen früh) m. de (ze) Mëtteg — m. den (zen) Owend — m. des Dos (am morgigen Tag) — abweisend: m. och — komm m. erëm — m. kënns d'erëm, da bake mer, auch kurz: m. bake mer — Zusatz: da kriss d'e Stéck Flued oder: da kriss du d'Schéiss ze lecken — ähnlich: m. bauche mer — Zusatz: da kriss d'en Hiem op d'Bidden — m. as och nach en Dag (Ton auf: och — fehlt dies, auf: nach — morgen ist auch noch Zeit) — 't as nët fir haut a m. (nicht für sofort, die nahe Zukunft) — (als, op) m. gët et e Jor (morgen bejährt es sich) — Kinderreim (lok.): so(n) emol: mar — tut das andere Kind dies, wird anschließend gesagt: du bas dem Dabo säi Schwar — substantiv.: op de M. as kee Verlooss — Zussetz.: auwer-, iw(w)er-, iw(w)erauwermar.
 
mar II Adj.: «mürbe, überreif» (sehr selten und veraltet) — übtr.: hien as m. (er hat alle Klicker verloren).
 
Mar (wie frz.: marc — Mosel: Ma) M.: 1) «Kaffeesatz, Kafferückstand» — elo gees de de M. opkachen — elo [Bd. 3, S. 91] si mer hei an drénken de M. (RUDEN, Kanddaf — aus dem Kaffeesatz wieder aufgekochter Kaffee) — aus dem M. profezeien — vum M. (Kaffismar) gët ee schéin — spaßh.: de M. as dat, wat Geld kascht — dafür im Nösl.: Mott (s. d.); 2) «Tresterbranntwein».
 
Maragol (alt: Märgoll): «Bachname u. Stellenbezeichnung zwischen Rodingen und Rollingen».
 
marauzen intr. Verb. — s. miauen.
 
Marbel I (lok.) F.: «Knicker» — cf. Mierbel, Jhick I.
 
Marbel II, Morbel, Murbel, Marber, Marmer, Marmor M.: 1) «Marmor» — belsche M. (Bez. für belgischen, geschliffenen Granit); 2) «Schließplatte» (früher aus Marmor oder Granit, heute Eisen).
 
Marbel(s)-/ Marber(s)-/ Marmer(s)- -deckel (lok.) M.: «Marmorplatte» (auf Nachttisch); -fabrek F.: «Alabastergrube» (ausgebeutet vor 80 Jahren in Erpeldingen und Bous bei Remich); -stän, -steen M.: «Marmorstein».
 
marber, muerbel, marmer Adj.: «marmorn» — eng marme(r) Plack (Marmorplatte).
 
marbréieren, marméieren trans. Verb.: «marmorieren» — dazu das Verbadj.: marbréiert «marmoriert» — e marbréierte Kuch (Marmorkuchen — Konditorei) — dafür auch: Marmorkuch (lok., Ton: 1) M.
 
Marbritt M.: 1) «geschliffener Kalkstein, der wie Marmor aussieht»; 2) «Art Schwarzglas».
 
Marcel (wie frz., Ton: 1) männlicher Vorname: «Marzellus» — erscheint als: Mars, Muerzel (s. d.).
 
Marcelle (wie frz., Ton: 1) weiblicher Vorname: «Marzella» — erscheint als: Marssëli (Ton: 1), Marceline (Ton: 1), Marcelinette (Ton: 4).
 
Marei weiblicher Vorname zu: Maria (s. d.). — cf. Léin sub II.
 
Maréisdéierchen (lok.: Wahlhausen) N.: «Marienkäfer» (Coccinella septempunctata).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut