LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Matrasse(n)- bis Mattekugel (Bd. 3, Sp. 104a bis 105a)
 
Matrasse(n)- -bal M. — in der spaßh. Ra.: ech gin op de M. (statt zum Tanz, gehe ich ins Bett); -bett N.: «Bett mit Matratze» — im Ggs. zu: Kuefbett — s. d. (in Landgegenden wurde meist das Kuefbett gebraucht); -dir F.: «gepolsterte Tür»; -fieder F.: «Matratzenfeder»; -kapp M.: «Wuschelkopf»; -kréng M.: «Roßhaar»; -nol I M.: «Matratzennagel»; -nol II F.: «(lange) Matratzennadel»; -ressort M.: «Matratzensprungfeder»; -stoff(t) N.: «(buntgestreiftes) Tuch zum Matratzenbezug»; -stopp M.: «(Woll-)Knopf der Matratze».
 
Matratz (lok.: Echt., Ton: 2) F. — s. Matrass.
 
Matrikel, Matricule (wie frz.) F.: «Hauptverzeichnis» — dazu: Matrikülsnummer F.: «Immatrikulationsnummer, Ordnungsnummer» (Mil.).
 
Matrice (wie frz.) F.: 1) «Gebärmutter»; 2) «Matritze» (Gußform).
 
Matritz F.: «Matritze» — dafür gelegtl.: Mater II (s. d.).
 
Matroun F.: «Matrone».
 
Matrous (Osten und Norden: Matrus) M.: «Matrose» — en huet e Marsch wéi e M. (breitspurig, schaukelnd).
 
Matrouse- -kap F.: «Matrosenmütze»; -knapp M.: «Knopf mit Matrosen- (Anker)abzeichen»; -koll(i) M.: «Kleiderkragen nach Matrosenart» — dafür auch: Mariñskoll; -kostüm M.: «Anzug nach Matrosenart» — dafür auch: Mariñskostüm; -schlapp M.: «Kravatte nach Matrosenart».
 
Matsch, Matschi, Mätsch M.: «Schmutzbrei, breiige Masse» — 't as ee M. an elauter am Gaart — ech sin an de M. gefall — d'Grompren an der Këscht sin ee M. — de Kuch as zu M. ( Brei) vergaang — de Won as am M stieche bliwwen — cf. Mitschmatsch — Zussetz.: Schnéimatsch.
 
matsch Schallwort — cf. batsch(deg), patsch(deg).
 
matsch Adj.: «weich, charakterschwach» — en as ze m., e léisst sech ze liicht beschwätzen (läßt sich zu leicht bereden).
 
matscheg, mätscheg Adj.: 1) a. «breiig» — de Kuch as ganz m.; b. «weich, schlaff» — matschegt Fleesch; 2) «feuchtwarm, schwül» — matschegt Wieder — cf. masteg; 3) «korpulent» — e matschegt Framënsch.
 
matschen trans./intr. Verb.: 1) «eine weiche Masse zerquetschen u. mischen» — dat Kand matscht alles beim Iessen durcherneen; 2) «knatschend essen» — déi al Bomi matscht d'Iessen op de Balleren (Ga); 3) «durch Schmutzbrei waten» — wéi mer aus gematscht hate, koume mer op där falscher Plaz aus dem Bësch eraus; 4) «zu Brei werden» — d'Grompre m. am Dëppen (im Kochtopf) — d'Grompre sin all an der Kaul (Kartoffelmiete) gematscht — cf. ver-, zermatschen.
 
matschfaul Adj.: «breiig und faul» — d'Grompre si m.
 
matt Adj.: 1) «schachmatt» (Schachspiel) — s. schachmatt; 2) «kraftlos, matt» (lok., veraltet: mat — gespr.: ma:t — wegen des Reimes?) — erhalten in: a. Kinderpredigt: lo sin ech sou midd an sou mat, ech kommen aus der . . . (hier wird der Name irgendeiner Ortschaft genannt, von der man allerlei Seltsames, oft in Reimzeilen, mitteilt) Stad; b. Gedicht von Anton MEYER: Oin de Gröchen — Grääche sat, bis ech mat . . .; 3) «trübe, ohne Glanz» — eng m. Faarf (Ggs. blénkeg, jäizeg) — e matten Teint — m. Glas — eng m. Bir (mattierte Glühbirne) — cf. mateg.
 
Matt I (lok. Osten: Mot) F.: 1) «Kleidermotte» — d'Matte sin am Gezei — sou al Saache sin nach gutt fir Matten opzehalen — Spw.: Matte, Mais, Mëschen a Mueden / kënne nëmme schueden (Motten, Mäuse, Spatzen und Maden, können nur schaden); 2) «Nachtschmetterling» (meist mit dem Zusatz: grouss, kleng) — eng kleng, grouss, déck, eekleg, gräisslech M.; 3) (Mosel) «Traubenwickler» — Raupe: Hämued, -wuerm — Raupe der 2. Generation (im August): Sauerwuerm, Wollef — Zussetz.: Beie-, Kleder-, Miel-, Wuessmatt.
 
Matt II F.: «Matte» — in Zussetz.: Foussmatt, Hängematt.
 
Mattant (Pl. Mattanten, Dim. Mat(t)i, Matts) F.: 1) a. «Tante» — s. auch: Tat(t)a — Ra.: Ja, wa méng M. Rieder hätt, wir s'en Omnibus (ja, wenn) — ähnlich: wa méng M. Poletten hätt, hätte mer en Offizéier am Haus — ech gin nach bis bei d'M. (muß noch [Bd. 3, S. 105] austreten) — e schwätzt wéi eng al M. (unzusammenhängendes, krauses Zeug) — Zussetz.: Almattantegeschichten; b. «alte (dicke) Frau» (abfällig) — et as eppes fir al Mattanten, awer näischt fir jong Medercher — an deem Kleed bas d'eppes wéi eng (al) M. — cf. Matutsch; c. «korpulente Frau» — wat as dat eng M. gin, zënter et bestuet as (korpulent geworden); 2) «altes minderwertiges Stück Vieh» (Kuh, Ochse) — ech krut beim Metzler e Stéck (scil.: Fleesch) vun enger aler M., et gët nët mëll; 3) (spaßh.) «Cello, Baßgeige» — d'M. schruppen (Cello spielen).
 
Mattäi, Mattäës männlicher Vorname: «Matthäus» — in der Ra.: lo as M. am letzten (jetzt ist es am Ende) — du bas nach nët laanscht M. gelaf (BERENS, Kerfegsbloum: du bist wohl nicht bei Trost) — s. Matteis und Mates.
 
Matte- -gëft N.: «Mottengift»; -këscht F.: «Mottenkiste»; -kraut N.: «gebräuchlicher Honigklee» (Melilotus offic.) — Volksgebr.: in ein Säckchen gebunden u. zur Abwehr von Motten in den Schrank gehängt; -kugel (Dim. -kigelchen) F.: «Mottengift (Naphtalin) in Kugelform»;

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut