Matzmatzen, matten, mëttenm.derdurech, m.dran, m.drënner, m.- drop, m.durechMatzendeckelchenmauMauchmauchegmauderenmauderzeg, maudreg, gemaudertGemaudersGemagdersmauenMauerGemaiers, GemaieschMauer-mauer-MauerblimmchenMauerfochsMauerfouMauerfouMauerkapMauerkraitchenMauerkrécherMauerlatMauermëschMauerratMauerrautMauersauerampelMauer(e)schafMauerschlëfferMauerschnouerMauerseelchenMauerspatzMauerstänMauersteenMauerstullMauer(e)verbondMauervullMauerwierkMauerwollefMauerzillmauerenMauererGemauersMauererMaufelmaufelegmaufeleneramaufelenGemaufelsMaulMailchenMaul-maul-MaulaafsblummMaulafMaulafenMauldéierMauleisenMauleisenMaulmreiMaulhouerMaulieselMaulkuerfMaullëpperchenMaulmécherMaulmoossMaulplachMaulspärMaulspillMaulspillMaulspillesMaulstrëppMaulëfMaulëfs-MaulëfskoupMaulëfskrautMaulëfsmannMaulëfspelzmaulegMaulegkät, -keetmaulenGemaulsMaulen, MaulesMaulëpskäppchenMaulereiMaulertMauleschMaulesmillenMausMaus-maus-mausdoutMauséierchenMausfalmausgroMauslachmauschelMauschel(ter)mauschelen | Matz 1) a. männl. Vorname «Matthias» — da wëll ech M. heeschen (das ist unmöglich, kann — und darf — nicht geschehen); s. — Mates; b. weiblicher Vorname: «Mathilde»; 2) (lok.) M.: «Hummel» — s. Bommel II.
matzen, matten, mëtten Adv.: «mitten, inmitten» — m. am Bësch — dat Haus läit m. am Duerf — m. an der Baach — en as m. an den Dreck gefall — m. am Gewulls — du hues m. an der Saach ugefaang — m. am Wanter — m. an der Nuecht, am Dag — du kanns mech m. am Aasch lecken — dafür euphemist.: du kanns mech matzen an der Groussgaass . . . goe loossen — in Verbdg. mit Präp.: m.derdurech, m.dran, m.drënner, m.- drop, m.durech.
Matzendeckelchen M.: «Alandblecke» (Fisch) — cf. Alëf sub 2) — s. auch: Schneider.
mau Adj.: «flau, schlecht» — wéi gin d'Geschäfter? Antwort: m. — 't gesäit m. aus bei denen.
Mauch (Nösl.: Mau — phV. cf. Ltb. 81) M.: 1) «Mauke» (Fußgeschwulst bei Pferden, Ochsen, Wild, [Bd. 3, S. 106] Hase) — cf. Crapaud, Schwammfleesch, Mouk sub 3); 2) «krebsartige Wucherung an Obstbäumen und Reben» (durch Frost nach dem Aufsteigen des Saftes oder durch übermäßige Düngung verursacht) — de Stack huet de M. — s. Wollef; 3) «Wichtigtuer» (verächtlich) — an esou e M. wëllt an eis Familjen eran! — soll dee M. engem dann iwwerall an de Féiss stoen?; 4) männlicher Vorname: «Michel» — s. Misch.
maucheg Adj.: 1) «skrofulös»; 2) «bemoost» (Bäume); 3) «morastig» — eng m. Wiss, déi vergruet as mat Moss a mat Jénken (feuchte, mit viel Moos und Binsen bewachsene Wiese).
mauderen (lok.: Bondorf, Wiltz: magderen) intr. Verb.: 1) «nicht kleidsam sein» — dat Gezei maudert, 't as eppes wéi e Sak — dazu: mauderzeg, maudreg, gemaudert (s. d.) Adj. — cf. kniw(w)elen sub 4, knujhelen sub 1) — s. ugemaudert — Abl.: Gemauders N.: «Gefältel» — wat fir e G. as dat hei ënner den Ärem vum Kläd! 2) «durchwühlen und durcheinander werfen» — ech hun am Schaf gemaudert, wéi méng Mamm mech agespaart hat (sagte das Kind, das man eingesperrt hatte) — Abl.: Gemagders N.: «umständliches Durchwühlen» — s. Magd.
mauen (selten) intr. Verb.: «durch Mundziehen seine Mißbilligung bekunden» — wat hues de dann näs ze m.?
Mauer (Pl. Maueren. Dim. Maierchen — phV. cf. Ltb. 74 — LSA Karte 131) F.: «Mauer, Wand» — eng dréche M. (ohne Mörtel) — eng hallefscheedlich (s. d.) M. — eng dënn M. — eng banne (innen) M. — eng bausse, baussenzeg, bäissescht M. (Außenmauer) — fréier sin d'Mauere mat Läm gebaut gin, dofir waren se sou déck — et stin nëmme méi e puer Maueren do vum Schlass (Ruinen) — 't as eng héich M. ëm den Haff — eng M. bewerfen (s. d.) — d'M. ausfouen (s. d.) — mir hun d'M. ëm de Gaart gefléckt (ausgeflickt) — mir hun nach Drot iwwer (op) d'M. gemaacht (Drahtgeflecht über der Gartenmauer angebracht) — reif dech nët laanscht d'M., d'Wäiss (Tünche) geet of — d'Zaldote, d'Gefaange, d'Stodente sin iwwer d'M. gaangen (die Soldaten, Häftlinge, Studenten sind heimlich aus der Kaserne, dem Gefängnis, dem Internat ausgebrochen) — deem as keng M. ze héich (er ist waghalsig, unternehmungslustig, übermütig) — d'Zaldote stoungen do ewéi eng M. bei der Parad (stocksteif) — d'Kou steet ewéi eng M. (beim Decken durch den Stier) — dazu (obsz.): hatt hält stall wéi eng M. — Sportsspr.: eng M. maachen (durch Aufstellen der Spieler das Fußballtor schützen) — Raa.: en as esou knaschteg, wann een e widder eng M. géing klaken, e bléif drun hänken — fir eng Drëpp géing en eng M. ausgoen (das Unmögliche tun) — 't as fir eng M. auszelafen, fir mam Kapp widder eng M. ze lafen (Ausruf der Verzweiflung, des Unwillens) — da renn mam Kapp durech d'M., mä pass op, d'M. as méi haart wéi däi Kapp (zu einem Eigensinnigen, Starrköpfigen) — ech sti virun enger M. (vor unüberwindlichen Schwierigkeiten) — lo stät e mam Kapp bei der Mauer — abweisend: mam Réck laanscht d'M. — häls de d'M. un? (zu jemand, der sich an eine Mauer lehnt) — ech hätt eng M. (en Haus — s. d. sub 1) op e gebaut (ich hatte vollstes Vertrauen in ihn) — hien huet en un d'M. gedréckt (in der Diskussion in die Enge getrieben, an die Wand gedrückt) — d'schinesesch M. (lok. spaßh. für die lange Einfriedigungsmauer der Domäne Kockelscheuer); Abl.: Gemaiers, Gemaiesch N.: «Gemäuer» — su en aalt G. — Zussetz.: Brand-, Buurg-, Festungs-, Gaarde-, Grenz-, Grond-, Haapt-, Kallek(s)-, Kiirfechs-, Konvikts-, Läm-, Näid-, Permangs-, Prisongs-, Säite-, Sträit-, Wéngerts-, Zillemauer.
Mauer- / mauer- -blimmchen F.: «Mauerblümchen»; -fochs M.: «Mauerfuchs» (Schmetterling); -fou F.: «Mauerfuge»; -haart, mauerenhaart Adj.: «stocksteif» — ech sin m. stoe bliwwe vun Aangscht — vun elauter Virwëtz as et m. stoe bliwwen; -kap F.: «Mauerkappe» (Abschrägung zum Abfließen des Wassers); -kraitchen N.: «Mauerpfeffer» (Sedum acre); -krécher (lok.: Dönningen: -vull) M.: «Hausspatz» — s. Karmësch; -lat F.: «Mauerlatte» (liegt auf der Mauer, die Käffer — s. d. — werden daran angenagelt); -mësch F. — s. -krécher; -rat M. und F.: «Hausratte»; -raut F.: «Mauerraute» (Asplenium ruta-muraria — an Mauern wachsende Farnart); -sauerampel M.: «schildartiger Ampfer» (Rumex scutatus); [Bd. 3, S. 107] -(e)schaf M.: «Wandschrank» — cf. Bëffchen; -schlëffer M.: «Gartenschläfer» (Eliomys quercinus) — s. Léier V; -schnouer F.: «Fluchtschnur» (Maurerspr.); -seelchen N.: «Zymbelkraut» (Linaria cymbalaria) — auch: Laiskräitchen (s. d. sub 1); -spatz M.: «Bergspatz» (Wb.06); -stän, -steen M.: «Mauerstein» (Ggs.: Ha-stän — s. d.); -stull M.: «Deckstuhl der Dachdecker»; -(e)verbond M.: «Fachwerk» (eichene Bohlen, Madrillen — s. d. — im Mauerwerk); -vull M. — s. -krécher; -wierk N.: «Mauerwerk»; -wollef (lok.: Sierck) M.: «Maulwurf»; -zill F.: «Ziegel» (zum Mauern).
maueren trans. Verb.: 1) a. «mauern» — fréier gouf mat Läm gemauert (Lehm als Mörtel verwendet); b. (lok.: Echt.) «mauern ohne das Handwerk erlernt zu haben» (im Nösl. dafür: steemetzeren — s. d.); 2) übtr.: a. (wie hd.) «nichts riskieren, ohne Not passen» (Kartenspiel) — dazu: Mauerer M. — dir M., d'Hänn voll Trëmp an ze passen!; b. «unsportlich spielen» (Fußball — dafür auch: bëtonnéieren); Abl.: | |