| Maulert M: «Schwätzer, Prahler» — wat as dat e M.! — du bas e klenge M. (Mutter zum plappernden Kleinkind).
Maulesch F.: «Schwätzerin, Plappermäulchen» (Mädchen) — du krappeg M.!
Maulesmillen ON. (Ton: 3) «Maulusmühle» — Gemeinde Asselborn und Weiswampach, Kanton Clerf — 26.
Maus (lok. phV. cf. Ltb. 79-LSA Karte Nr. 126 — Pl. Mais, Dim. Mais-chen, Maissen, Pl. Maisercher, Maissercher) F.: 1) a. «Maus» — Raa.: wann s de nët roueg bas, gës de an de Keller gesat, da kënnen d'Mais dech huelen (zu einem unartigen Kind) — hie fäert keng M. (er fürchtet sich nicht — spaßh. Zusatz: a wann et e Ridd (s. d.) wir — auch iron.: er fürchtet sich sehr) — pass op, 't as eng M. dran (scherzhaft warnend) — dat do wir d'Mais bei de Speck spären (den Bock zum Gärtner machen) — an dene Strëmp do fannen d'Mais hir Jong nët méi erëm (soviele Löcher sind in den Strümpfen) — stëll wéi eng Mais-chen (mäuschenstill) — do hätt ee misse Mais-che(n — am Lach) sin (hätte man da heimlich zusehen und zuhören dürfen) — d'Mais hun him an d'Akaul gebaut (er hat struppige Haare, die über den Kleiderkragen hinwegstehen) — d'Mais hun em d'Hoer ofgebass [Bd. 3, S. 110] (schlechter Haarschnitt) — hie gesäit (déi) wäiss Mais (Säuferwahn) — rar wéi déi wäiss Mais (äußerst selten — nach dem Volksglauben sind wäiss M. Teufelsmachenschaften) — e kuckt dran ewéi eng M. aus enger Mielbittchen (Echt.: aus der Kuuscht Brutt — froh u. zufrieden) — do geet keng M. drun (mäusesicheres Versteck) — Spww.: mat Speck fänkt ee Mais — wann d'Mais sat sin, as d'Miel batter — et freet emol keng M. no him (er ist ganz vergessen) — wann d'Herrschaft, wann d'Kaz (s. d.) fort as, sin d'Mais Meeschter — 't as M. komm eraus (lok. Zusatz: aus déngem Haus) oder: 't as M. gehei (schier) déng Mudder (es ist immer dasselbe — cf. geheien sub 1) — eng schlecht M., déi nëmmen ee Lach (s. d.) huet — e biicht wéi d'Kaz op d'M. (s. biichten sub 2) — Mais si Mais (verächtl. für schwache, kleine Person) — Mais zille Mais oder Mais zille keng Elefanten (Menschen kleiner Statur haben auch kleine Nachkommen) — cf. Kaz sub 1): Katze und Maus — Kinderreime: Annemräche, wat méchs de? / ech sëtze beim Feier / ech strécken / ech kiere mäin Haus / ech strëppen eng M. / ech maachen dem Këndche schéin Händschen draus — lok.: Schoul Teis / fänkt Mais / Butschen Tun / hält s'un / Klaps Grof / strëppt s' of/ Peetches Franz / frëscht se mat Läif a Panz (C) — Brouch (Mersch): M., M., /komm eraus / aus déngem Haus/ wat hues de kritt?/eng Botterschmier!/ a wat dann nach? / e Fouss bei d'Lach . . . — do kënnt eng M. (cf. sub Flou) — 't kënnt eng Mais-chen an dat Hais-chen, déi mécht quick, quick, quick (dabei wird das Kind gekitzelt) — Abzählreime: Ettli, Pettli, Paff, M., komm eraus — Schëpp, Schénk, M., klénk, usw. — M., komm eraus du bist der Herr, (und du bist) aus — M., dout, aus — ici, M., laf aus — Ipp, dipp, dapp und du bist ab, M. komm heraus, und du bist aus — am Schluß einer Erzählung: do kënnt (lääft) eng M., méng Seechen as aus — Kuckerimaus, méng Seechen as aus — Folkl.: gegen Mäusefraß wurde die hl. Gertrud, ma.: Gertraud (s. d.) angerufen; b. (lok. als Kollektiv mit dem Nebenbegriff der Plage) M. — mir hun de Maus an der Scheier in der Bedeutung: mir hu Mais an der Scheier (Mäuse in der Scheune); 2) übtr.: «Kind» (Kosewort), das Dim.: Maischen, Maisi vorgezogen — déi zweebeeneg Mais woren un den Zocker; 3) «Muttermal» (meist grau, mit Haaren, sogar mausförmig, an Bein oder Wange) — Zussetz.: Bësch-, Feld-, Flënter-, Gaarde-, Haus-, Hämel-, Hiesel-, Hill-, Hotter-, Kiirche-, Rëtz-, Schier-, Schläich-, Wull-, Wuurzel-, Zockermaus, Zockermaischen.
Maus-/maus- -dout Adj.: «mausetot» (in Sagen und Kindermärchen mit Vorliebe gebraucht) — an du hun se de béise Mann m. gemaacht; -éierchen M.: «Rapunzelsalat» — s. Mâche, Maiséierchen; -fal F.: «Mausefalle» — s. Maisfal; -gro Adj.: «mausgrau» (Farbe); -lach N. (lok.) — s. Maislach.
mauschel (lok.: Echt.) Adj.: «von wenig Wert» — et as m. — eng m. Saach.
Mauschel(ter) (jiddisch, lok. Redingen: Mooscheler) M.: 1) «unehrlicher Handelsjude»; 2) «Betrüger»; 3) «Mann, der sich bei Frauenzimmern aufdringlich einzuschmeicheln weiß»; 4) «Karten(glücks)spiel».
mauschelen (lok.: mo(o)schelen) intr. Verb.: 1) «betrügen»; 2) «schachern»; 3) «geheim tun, tuscheln» — wat hun déi zwee matenaner ze m. — dazu: bäimauschelen — s. Mauschel sub 3); 4) «das Kartenspiel: Mauschel (s. d. sub 4) spielen» — Abl.: Gemauschels N.: 1) «abgekartete Gaunerei»; 2) «(unehrlicher) Handel»; 3) «Getuschel»; 4) «Liebesverhältnis».
Mauscheljudd M.: «Schacherjude».
Mauschlerei F.: «Betrügerei».
Mauschof(f) (jiddisch) M.: «Karten von wenig Wert» (C).
mauseg Adj.: 1) «frech, keck» — cf. maans sub 1)a.; 2) «kriecherisch vertraulich» — sech m. maachen (sich Ungebührliches erlauben bei Mädchen); 3) «verdrießlich» — wat méchs du e mausegt Gesiicht! — 't as mausegt Wieder (mieses Wetter); 4) «gerne Mäuse fangend» (von Katzen gesagt) — dat as eng gutt m. Kaz.
Mausel (Dim. zu 1 und 2: Mauseli) F.: 1) weiblicher Vorname zu: «Maria» (s. d.); 2) «kleines, artiges Mädchen»; 3) «Name eines frivolen Tanzliedes, von dem Worte und Weise nicht überliefert sind» — d'schwaarz M.; 4) «Vulva».
mauseleg Adj. — s. musseg.
mausen I trans. Verb.: «das Haar liebevoll kraulen» (z. B. Verliebte).
mausen II (lok. Echt.: mauselen) trans./intr. Verb.: 1) «mausen, Mäuse [Bd. 3, S. 111] fangen» — eng Kaz maust — d'Kaz sëtzt do ze m. — Spw.: jong Kaze mause gutt (cf. Kaz sub 1) Katze und Maus); 2) «unberufenerweise, heimlich herumkramen» — wien huet hei an deem Tirang gemaus(el)t?; 3) «heimlich entwenden» — wien huet mer mäi(nt) Stéck Taart gemaust?
Mauser F.: 1) «Mauser»; 2) übtr.: «Übergangserscheinungen (bei der Pubertät)».
mauseren intr./refl. Verb.: 1) «mausern» (wie hd.); 2) «sich verändern» (Charakter, Stimme) — cf. raupen, plëmmen.
Mausi, Mauss Koseform zu: Maria (s. d.).
Mautsch F.: 1) «(heimlicher) Aufbewahrungsort» — z. B.: a. für Birnen und Mispeln im Heuschober oder in Stroh zur Süßfäule: mer leën d'Biren nach an d'M., da gi se dä (s. d.) — dazu: Mautschen Pl. F.: «Früchte des wolligen Schneeballs» (Viburnum lantana); b. für Geld — dafür auch: Geldmautsch (C) — cf. Mouk sub 2); 2) «(heimlicher) Vorrat» (Obst oder Geld) — deen huet nach eng M. op der Säit.
mautschen Verb. 1) trans.: a. «vollreif, mürbe werden lassen» — wann déi wëll Bire gemautscht sin, gi se besser; b. «einweichen» (Wäsche) — ech muss d'Wäsch nach eng Zäit an der Supp m., da geet den Dreck besser of — d'Wierk gët gemautscht — Verbadj.: gemautscht — gemautschten Zalot (zubereiteter Salat, der eine Zeitlang in der Sauce lag) — gemautschte Biren — substantiv.: dat as där Gemautschter een (ein sehr übelriechender Bauchwind); 2) intr.: a. «vollreif, mürbe werden» — Hondsääsch (s. Hondsaasch) musse m. bis se dä sin; b. «reifen, sich entwickeln» — spaßh.: looss d'Suen nach e bëss-che m., da gët et der méi
mauve — s. moof.
Mauzen (lok.: Sassenheim) Pl. F.: «Fastnachtsgebäck» — s. Nonnefascht.
mauzen intr. Verb. — s. miauen.
Max männlicher Vorname: 1) a. «Maximilian»; b. «Marzellus»; 2) weibl. Vorname: «Maximilienne»; 3) a. «Knecht, Diener» — in der Ra.: Här as Här (s. d.), a M. as M.; b. «Faulenzer» — faul ewéi M. (cf. Mascht II) — Ra.: éier hie geschwat huet, as M. ewell eriwwer — (s. Metz sub c.) — Kinderreim: M., M., méideg / winni sin déng Biren zeideg; 4) «Tiername» (allgemein für männliches Tier, wie: Hengst, Wallach, Stier, Eber, Rüde).
maxen in der Ra.: hei gët nët gemaxt (ich lasse mich nicht kommandieren) — zu Max sub 3)a.
Maximilian männlicher Vorname — s. Max sub 1)a.
Maximilienne (wie frz.) weiblicher Vorname — s. Max sub 2), auch: Li.
Maximäin (zënt) M.: «Maximin, (heiliger)» — bezeichnet das ehemalige Refugium des Trierer Maximinerklosters in Luxemburg, zur Zeit der französischen Revolution säkularisiert; später, Sitz der Luxemburger Regierung; heute (1965) Außenministerium — dafür auch: Maximäinerhaus N.
Maximum M. — wie hd. im bes. 1) «Höchstgehalt» — ech kréien de M. eréischt zu sechzeg Jor; 2) «höchste, vorgesehene Punktenzahl» — dat as de M., doriwwer geet et nët — en huet an der Schoul ëmmer de M.; 3) «Höchststrafe» — de Riichter huet em de M. gin.
maximum Adj./Adv.: «höchstens, im höchsten Falle» — ech gin der m. dausend Frang — du kanns m. honnert Mill rechnen.
maxméideg (lok.: Echt.) Adj.: «unterwürfig» — wann hee määnt, mech domat m. ze kreien, dann as en am Irtom — cf. maxen.
Mayonnaise (wie frz.), | |