Luxemburger Wörterbuch

Määschter, Meeschter (Nordosthälfte -st-) M.: 1) «Meister» (bes. Handwerksmeister, Vorsteher) — as de M. nët hei? — e M.-Schräiner — e M.-Kach — sou e M. Allerhand — M. Onrou (übermütiger, kleiner Knabe) — M. Uedem (spöttische Anrede) — Spw.: 't fällt kee M. vum Himmel (s. d.) — spaßh. Zus.: awer vum Häknapp (s. d.) oder: vun engem Läderwon; 2) «Herr, Gebieter» — bei hinnen as d'Fra (de) M. — spaßh.: hei as nëmmen ee M., an dat sin ech nët — hues d'elo däi M. fond? (einen Überlegenen) — wou as däi M.? (zu [Bd. 3, S. 114] einem Hund) — hien as nët M. fir dat ze man (er hat dazu keine Befugnisse) — hien huet sech einfach M. gemat — déi eelst Jonge si M., wa se klabbere (klibbern) gin, dofir kréien si och eppes weider — hie wor Här a M. am Duerf (unumschränkter Herr im Dorf) — übtr.: e war sénger nët méi Här a M. (er war außer sich) — ech wor ménger nët méi M. (dsgl.) — ech wor nët méi M. iwwer mech (dsgl.) — 't as ä seiner Zong nët ëmmer M. (C); 3) «Dienstherr» — den Néckela as bei de M. gaangen (bei einem Bauern in Dienst getreten) — ech sin elo beim M. an der Léier (s. Léier I); 4) «Schullehrer» (Ga) — s. Schoulmeeschter; 5) a. «Schinder, Abdecker»; b. «Henker» (beide veraltet) — dazu der Hausn.: Meeschtesch; 6) «Rang in der Freimaurerei» — e M. vum Stull; 7) Anrede: «Herr» — cf. Här sub 4) (von einfachen Leuten gebraucht, zunächst höflich, dann aber auch iron. oder abschätzig und mit drohendem Unterton) — eise M. (Ehrentitel für ältere, bessergestellte Leute, auf dem Lande gebraucht) — sot, M., wou as de Wee fir op Stroossen? — wéi as et, M.? — sot emol, M., lo geet et déck duer (Drohung); 8) «Könner» — dat as e M. a séngem Fach — iron.: du bas e M. am Drénken; 9) mit Hilfsverb gin: «meistern» — ech sin e M. gin (konnte ihn überwältigen, die Oberhand gewinnen) — ech gin dech gutt M. — du gës mech nët M. — e gët sech selwer nët M.; — Zussetz.: Buerger-, Danz-, Handwierks-, Haus-, Konter-, Lige-, Schoul-, Schwamm-, Wierkmääschter.

Määschter- / Meeschter- -aarbecht F.: «Meisterwerk, Meisterarbeit»; -bréif M.: «Meisterbrief, -diplom»; -hand F.: «Meisterhand»; -kaart F.: «Meisterzeugnis» (Handwerk); -priedeger M.: «hervorragender Prediger»; -prüfung, -prifung F.: «Meisterprüfung» (zum Erlangen des Meistertitels, Handwerk); -scha(a)ft F.: 1) «großes Können»; 2) «Herrschaft, oberste Leitung» — s. Määschterei — sou liicht loossen ech mer d'M. awer nët ofhuelen; 3) Sportspr.: «Wettspiele um die Meisterschaft» — Zussetz.: Europa-, Landes-, Weltmääschterscha(a)ft — cf. Championnat; -stéck N.: «Meisterstück» (zum Erlangen des Meistertitels) — ech hu mäi M. (Werkstück, Lehrstück) fäerdeg — übtr. iron.: dat do war awer nach laang kä M.; -wierk N.: «Meisterwerk» — iron.: wann dat e M. as!

Määschterei, Meeschterei F.: «Meisterschaft, Herrschaft» — sou laang wéi ech liewen, hun ech hei d'M. — ech hun d'M. un déi jong Leit ofgin.

määschteren, meeschteren trans./ refl.: 1) «beherrschen, überwältigen» — 't kann ä séng Zong nët ëmmer m. — nu määschter dech! — an engem Handwennes (s. d.) huet en e gemääschtert; 2) «sich balgen, die Kräfte messen, ringen» — d'Bouwen hun sech gemeeschtert — s. zermääschteren.

määschterlech, meeschterlech Adj.: «meisterhaft» — du kenns et m. fir ze léien.

Määschtesch, Meeschtesch F.: 1) «Meisterin, Dienstherrin»; 2) «Lehrerin» (Ga) — dafür meist: Schoulmääschtesch.

Määspelt, Määster(t) ON.: «Meispelt» — Dorf der Gem. Kehlen, Kanton Capellen — 331.

määss (lok.: méiss, Nösl.: maass, Mosel: meess) I Adj.: 1) «unfruchtbar» (Kuh) — s. Kou sub 1); 2) «keine Milch mehr gebend» (Kuh, Ziege) — eis Kéi sti m. — du kriss esouvill Mëllech wéi vun enger määsser Gääss (gar keine Milch) — cf. intel.

määss II, méiss Adj.: 1) «locker» (von Brot und Backwerk) — d'Brout gët méi m. wann ee gekacht, dréche Grompre mat dra kniet (C) — Echt.: esu mëll an esu m. wéi e Kouch (Ggs.: réisch — s. d.); 2) (Wb. 06) «teigig» (vom Brot).

Määss III F.: 1) (lok.: Echt.) «großes Stück Brot» — da géi an holl der en M., än iwert de ganze Roacht; 2) «weiche, mürbe Krume» (Brot).

Määssel, Meessel M.: «Meißel» — dafür auch: Bäässel (s. d.).

määsselen, meesselen trans. Verb.: «meißeln».

Määsskichelchen (lok.) «Knickerspiel» (man spielt, bis einer der Spieler keine Knicker mehr hat, bis er määss ist) — cf. määss I.

Määster(t) ON. — s. Määspelt.

mächteg Adj./Adv.: 1) «massig, sehr groß» — wat maachen ech mat deem mächtege Messer fir déi bësschen Ham ze schneiden? — e mächtegen Appetit; 2) «grausam»; 3) «sehr, arg» — et huet mech m. verdross — dat as m. grouss — du gouf e [Bd. 3, S. 115] m. rosen; 4) in der neg. Ra.: e wor sénger nët méi m. (außer sich).

Mäde — s. Meede.

Mädegänger M. — s. Meedegänger.

Mädrescher (oft Ton: 2) M.: «Mähdrescher» — selten: Méidrescher.

mädrescheren trans. Verb.: «mit dem Mähdrescher ernten».

mäen intr. Verb.: «blöken» (vom Schaf).

Mäerbel M. — s. Mierbel.

mäerdaleg, mäerdéileg Adj./Adv. — s. mäerd(er)ësch.

Mäerder, Mierder (lok.: Miirder, Nösl.: Miärrder) M.: 1) «Mörder» — 't sin elauter M. an Déif — dee féiert sech op wéi e M. — e jäizt wéi e M. — brëll nët ewéi e M. — en deet Kreesch wéi e M. — cf. Neimäerder; 2) «Menschen- und Tierquäler, grausamer Mensch» — wat as dat e M. mat sénge Béischten — dee Mënsch as jo de rengste M. mat sénge Leit; 3) «tüchtiger Spieler» (bes. beim Kegeln — s. Kälemäerder) — dat as e M. op der Kälebunn; 4) Ausruf des Erstaunens oder des Unbehagens: o M. (merde — s. d.), méng Suen (auch spaßh.) — Zussetz.: Huese-, Käle-, Nei-, Strauchmäerder.

mäerdéideg — s. mäindéideg.

Mäerderei, Märderei F.: «Morden» — im bes.: a. «unsachgemäßes Schlachten» — dat as nët méi geschluecht, dat as eng M.; b. «beängstigendes Gedränge» — dat Gewulls do, as eng richteg M.; c. «mühevolle Arbeit» — dat Ongkraut erauszerappen as wiirklech eng M. — mir haten e Koup Quetschen, 't war déi rengste M. fir se verquësst zu kréien — 't as eng M. fir him eppes bäizebréngen.

mäerderen trans. Verb.: 1) «morden» (Wb. 06); 2) «murksen»; 3) «rücksichtslos spielen» (Kegelspiel, Fußballspiel) — cf. raiberen.

mäerd(er)esch Adj./Adv.: «mörderisch, schrecklich» — wat dees de fir m. Kreesch? — den Hues huet m. gejaut, wéi en am Strack luch — wat hun ech eng m. Péng mat den Zänn gehat — 't huet m. gedonnert; 2) «überreichlich, übergroß» — mer hu m. Uebst dët Joër — en huet eng m. Freed — cf. mäerdaleg.

Mäerdergrouf F.: «Mördergrube» (Haus in dem stets Zank und Streit herrscht oder die Kinder viel und laut schreien) — deem säin Häerz as déi rengste M.

Mäerkels, Mierkels ON.: «Merkholtz» — Dorf der Gemeinde Kautenbach, Kanton Wiltz — 91; dazu: Mäerkelser-Stäkaul F.: «Steingrube, wo Steine zur Straßenbeschotterung gewonnen werden»;