Mäerder, MierdermäerdéidegMäerderei, Märdereimäerderenmäerd(er)eschMäerdergroufMäerkelsMierkelsMäerkelser-StäkaulMäerkelserStänMäerkelserSplitterMäerscheedMierscheedMëtscheedMäerschend, MierschendMäert, MiertMäertMäertchenMäertchenMiirtchenMäerten, MäertesMäertert, Mä(e)tetMäerterterMäertes-MäertesdagMäertesfeierMäertesgemengMäertesguttnuechtMäerteskiirmesMäertesméckenMäertesnuechtMäerz, Mierz, MiezMäerz(e)-Mäerz(e)apelMäerz(e)béierMäerz(e)blimmchenMäerz(e)blummMäerz(e)fleckenMäerz(e)gieschtMäerz(e)grueftMäerz(e)hëlzchenMäerz(e)hénkelMäerz(e)kuederMäerz(e)läischterMäerz(e)liichtMäerz(e)loftMäerz(e)luuchtMäerz(e)märelMäerz(e)rousMäerz(e)schauerMäerz(e)schnéiMäerz(e)stäerchenMäerz(e)stëbsMäerz(e)stéckMäerz(e)vioulMäerz(e)veioulMäerz(e)wandMäerz(e)wäässMäerz(e)weessMäerzeg, MierzegmäerzlechMäeschMäeschpraummägenMäicher, MeecherMäifelchenmäinmäin-, mär(r)-, mëll-, mën-, mordéidegmändéidegMäindotmäisMäischkompmälzenMälzerMälzereiMämmMämmMämmchenmänädjhenMänädjherMännMännMännchengehänkte MMännercherMänniMänniMänniMännikussiMänong, Meenong, Mänonk, MeenonkmänongskrankMäntelchenMänz(el)cherMäppiMär, Mäer, MäierMärMäreiMär(r)éiMärelMärel | Mäerder, Mierder (lok.: Miirder, Nösl.: Miärrder) M.: 1) «Mörder» — 't sin elauter M. an Déif — dee féiert sech op wéi e M. — e jäizt wéi e M. — brëll nët ewéi e M. — en deet Kreesch wéi e M. — cf. Neimäerder; 2) «Menschen- und Tierquäler, grausamer Mensch» — wat as dat e M. mat sénge Béischten — dee Mënsch as jo de rengste M. mat sénge Leit; 3) «tüchtiger Spieler» (bes. beim Kegeln — s. Kälemäerder) — dat as e M. op der Kälebunn; 4) Ausruf des Erstaunens oder des Unbehagens: o M. (merde — s. d.), méng Suen (auch spaßh.) — Zussetz.: Huese-, Käle-, Nei-, Strauchmäerder.
mäerdéideg — s. mäindéideg.
Mäerderei, Märderei F.: «Morden» — im bes.: a. «unsachgemäßes Schlachten» — dat as nët méi geschluecht, dat as eng M.; b. «beängstigendes Gedränge» — dat Gewulls do, as eng richteg M.; c. «mühevolle Arbeit» — dat Ongkraut erauszerappen as wiirklech eng M. — mir haten e Koup Quetschen, 't war déi rengste M. fir se verquësst zu kréien — 't as eng M. fir him eppes bäizebréngen.
mäerderen trans. Verb.: 1) «morden» (Wb. 06); 2) «murksen»; 3) «rücksichtslos spielen» (Kegelspiel, Fußballspiel) — cf. raiberen.
mäerd(er)esch Adj./Adv.: «mörderisch, schrecklich» — wat dees de fir m. Kreesch? — den Hues huet m. gejaut, wéi en am Strack luch — wat hun ech eng m. Péng mat den Zänn gehat — 't huet m. gedonnert; 2) «überreichlich, übergroß» — mer hu m. Uebst dët Joër — en huet eng m. Freed — cf. mäerdaleg.
Mäerdergrouf F.: «Mördergrube» (Haus in dem stets Zank und Streit herrscht oder die Kinder viel und laut schreien) — deem säin Häerz as déi rengste M.
Mäerkels, Mierkels ON.: «Merkholtz» — Dorf der Gemeinde Kautenbach, Kanton Wiltz — 91; dazu: Mäerkelser-Stäkaul F.: «Steingrube, wo Steine zur Straßenbeschotterung gewonnen werden»; -Stän M.: «Grauwacke von Merkholtz»; -Splitter M.: «Kleinschlag aus dieser Steingrube».
Mäerscheed, (Ton: 2), Mierscheed (Ton: 2), Mëtscheed (Ton: 2) ON.: «Merscheid» — Dorf der Gemeinde Heiderscheid, Kanton Wiltz — 151.
Mäerschend, Mierschend (beide Ton: 1) ON.: «Merscheid» — Dorf der Gemeinde Pütscheid, Kanton Vianden — 118.
Mäert, Miert I F.: «Verlobungsabend, drei Wochen vor der Hochzeit» — op d'M. ruffen (einladen) — op M. sin (an einem Verlobungsmahl teilnehmen, so z. B. belegt in Aix-s.-Cloie) — Folkl.: bei der Verlobung wurde nur Wein getrunken; auch die ärmste Braut mußte für den Wein aufkommen und trank zuerst mit dem Bräutigam aus demselben Glas — s. Verlobung.
Mäert II Pl. — s. Maart.
Mäertchen I M.: Dim. zu Maart (s. d.) — bes.: a. «Oktavmarkt auf dem Knuedler» — s. Oktavmäertchen; b. «kleiner Marktplatz».
Mäertchen II M.: «Martinsfeuer und Martinsumzug in Vianden» — dafür auch: Miirtchen.
Mäerten, Mäertes männlicher Vorname: «Martin» — s. Martin (Fest am 11. November); Patron der Pferde; Schutzpatron der Schneider; Termintag, an dem die fällige Pacht und sonstige Abgaben entrichtet werden mußten, daher der Spruch: de M., dät Bauere fäerten — oder: de Méchel (s. d.) an de M., don d'Bauere fäerten.
Mäertert, Mä(e)tet ON.: «Mertert» — Dorf und Gemeinde Mertert, Kanton Grevenmacher — 374 — Spottreim: déi Mäerterter Qui-Quaken, mat dene bräden Aaschbaken, mat dene kromme Suelen, der Däiwel soll se huelen — Mäerte-Féiss a Paräisser Schoun (heißt es an der Mosel: große Füße wie die Einwohner von Mertert und Pariser — zierliche — Schuhe) — dazu: Mäerterter M.: «Einwohner von Mertert» — déi Mäetëtë (spöttisch auf die Aussprache der Einwohner von Mertert bezogen, die das «r» nicht hörbar aussprechen).
Mäertes- -dag M.: «Martinstag» — Termintag (Echt.): M. gët den Notär, an d'Holz voan de Schaffbaier fir d'allerischt bezoalt — Wetterregel: wann d'Inte M. om Äis stin, da musse(n) s'ëm Krëschtdag am Dreck stoen; [Bd. 3, S. 116] -feier N.: «St. Martinsfeuer» (Folkl.: bis zum Ende des 19. Jahrhunderts in Echternach, wo die Jugend der verschiedenen Stadtviertel um die schönste Burg wetteiferte; heute noch in Vianden, wo ebenfalls jedes Stadtviertel ein eigenes Feuer abbrennt. Heischelied, beim Einsammeln von Holz und Stroh für das Burgbrennen: heit Most, morge Wäin / déi Bire musse gesuede säin / déi Kierze musse gebrannt säin / heit gët äis eppes ze steieren / fir Sankt Mäerten ze feieren — beim Umzug: ho, ho, ho / der Jud, der liegt im Stroh / das Stroh fänkt an zu brennen / der Jud fänkt an zu rennen / ho, ho, ho / der Jud der liegt im Stroh — haarig, haarig, haarig ist die Katz / und wenn die Katz nicht haarig ist, dann fänkt sie keine Mäus — lustig, lustig, lustig ist die Welt / und wenn die Welt nicht lustig ist / dann hat sie auch kein Geld); -gemeng F.: «Jahrgeding am Martinstag» (veraltet); -guttnuecht F.: «Vorabend des St. Martinstages» — s. Mäertesnuecht; -kiirmes F.: «Kirmes am St. Martinstage, Kirchweihfest an manchen Orten»; -mécken Pl. — in der Ra.: M., déi pécken (das Zahlen der Pacht am Martinstag brachte oft Sorgen); -nuecht F.: «Nacht zum Martinstag» (lärmvolle Belustigungen mit Essen, wozu eine Gans geschlachtet wurde) — en as eppes wéi en Mäertesnoacht (redet viel), zemol wann e gedronk hoat (C).
Mäerz, Mierz, Miez (lok: Meerz) M.: «März» — Wetter- u. Bauernregeln: am M. Schnéi, deet dem Bauer wéi — Schnéi am M., geet dem Bauer un d'Häerz — am M. komme Schaueren, déi Deeg laang daueren — wéi de M. d'Waasser (d'Gruewe, d'Kolle, d'Wise) fënt, sou léisst en et (se) — Stëbs am M. as en Daler (e Sieschter Kroune) wäert — de M. soll néng Summerdeeg bréngen — Raa.: de M. hëlt déi Krank (déi Al, d'Leit) mam Stäerz (der März ist besonders gefährlich für Kranke und alte Leute) — e geet wéi an de M. (er ist verliebt, der März ist die Brunftzeit der Katzen — R III 13).
Mäerz(e)- -apel M.: «Apfelsorte»; -béier M.: «Märzenbier»; -blimmchen F.: «Sternhyazinthe» (Scilla bifolia); -blumm F.: 1) «Seidelbast» — s. Holzmännchen; 2) «Narzisse» — s. Gankelblumm; 3) «Windröschen» — s. Annëmon; -flecken Plur. tant.: «Sommersprossen» — s. Späächelen; -giescht F. u. M.: «Sommergerste»; -grueft F.: «das Hacken, das Graben im März» — in der Ra.: M. gët sele gelueft; -hëlzchen N.: «Seidelbast» — s. Mäerzblumm sub 1); -hénkel N.: 1) «Märzenkücken»; 2) (übtr.) a. «Kind, das schlecht gedeiht»; b. «schwächliches Mädchen»; | |