LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Märel bis Méchela, Michela (Bd. 3, Sp. 120a bis 121b)
 
Märel II (Lux.-Stadt: Mierel) ON.: «Merl» — Vorort der Stadt Luxemburg — 422 — auf seine vorwitzige Frage: wien as do; wien (wat) as dat? erhält das Kind die abschlägige Antwort: de Männche vu M. oder: dee Klenge vu M. oder: hues du de Männche vu M. nët kannt? — Zus.: a weess de wéi deen et gemaacht huet? deen huet sech sénger Saache bekëmmert — Ra.: Äddi, ech gin op Mierel (laß mich in Ruhe, ich mache nun meine Arbeit) — Zussetz.: Neimärel (s. d.).
 
Märel III, Märrel, Mërrel M. — s. Mär(re)lek sub 3)a.
 
Märeler I M.: «Einwohner von Merl».
 
Märeler- -baach Bachname: «Merlerbach»; -wisen Fln.: «Wiesenbann von Merl».
 
Märeler II, Määrler (lok.: Märlick) M.: 1) «Brotschnitte mit Rundung»; 2) «großes Stück» — cf. Mär(re)lek sub 2), Määss III, Redel.
 
mären trans. Verb.: «Bäume zum Abholzen kennzeichnen» — ech muss nach Bäm m. — cf. uschloen.
 
Märholz N.: «Feldahorn» — s. Maasselter.
 
Märjännis. Marjänn(i).
 
mär(r)déidegs. mäerdéideg.
 
Mär(r)jegewalt (lok.: Redingen, Bettborn) F.: «(mit) größte(r) Anstrengung, äußerste(r), heftige(r) Gewalt» — en huet eng M. gejaut — 't huet eng M. gekrasch.
 
Mär(r)jendalls. Mariendall.
 
Mär(re)lek M.: 1) a. «Axt mit beilförmiger Schneide und hammerartigem Gegenstück» (Zimmermannsaxt); b. «alte, stumpfe Axt»; c. (lok.: Echt.) «dicker Holzhammer»; 2) a. «große, unförmige Brotschnitte»; b. «großes, unförmiges Stück Holz»; 3) a. «schwächlicher, kleiner Mensch»; b. «kleiner, schwächlicher Knabe» — du sot dee M. jo wuel: maach virun an da méchs de ewéi ech der son — cf. Mär II, Märel III, Märeler II.
 
Märrechen weiblicher Vorname zu: Maria (s. d.).
 
märren (Ösl., selten) intr. Verb.: «lange machen, beschäftigen» — dat soll ës nët m. — cf. Rh.Wb. mären II S. 856 V. Band.
 
Märri(chen) weiblicher Vorname, Nebenform zu: «Maria» — in spaßh. Ausruf der Verwunderung: o Märri, mäi Läif! — Zus.: a méng siwe Säiten.
 
Märschel-expär (lok., Ton: 1) M.: «Tierarzt» — frz. maréchal-expert.
 
Mäs, Mees (Pl. Mäsercher, Mesercher, Dim. Määs-chen, Mees-chen) F.: 1) «Meise» (Parus) — Arten: Blomäs (Blaumeise), dafür auch: Himmelmäs, kleng Schielmäs; Gromäs (Sumpfmeise, auch für: Weidenmeise); kleng Schielmäs, Dännemäs (Tannenmeise); Schielmäs (Kohlmeise), dafür auch: gemeng M., Beiemäs, grouss M., Kuelmäs (Kohlmeise); kaupeg M., Hauwemäs (Haubenmeise); Schwanzmäs (Schwanzmeise), dafür auch: Laangschwänzchen, Kréichen, Strëtz; 2) übtr.: «Bezeichnung für eine heute nicht mehr bekannte Münze» — in der Ra.: (beim Kartenspiel): gëf op, Kéi, Päerd a blo Mäsen (C) — s. opgin sub 5).
 
Mäsebuerg, Mäsebureg, Meesburg, Mäsebréch ON.: «Meysemburg» — [Bd. 3, S. 121] Dorf der Gemeinde Fels, Kanton Mersch — 266.
 
Mäsendrot M.: «Drahtart».
 
Mäscht F.: «Mast» — an der M. leien — s. Ma(a)scht I.
 
mäschten trans./refl. Verb.: «mästen» — mir sin am Gaang e puer Schwäin ze mäschten — de Bauer huet äis e Schwäi mat gemäscht — en as esou fett ewéi e gemäscht(ent) Schwäin — dee gesäit aus wéi wann e gemäscht géif — wat hues du dech gemäscht! — Ra.: gudde Kascht a kuurze Weedgank, dat mäscht.
 
Mätt, Mätt(é)i, Mättes(chen), Mättchen, Mätti(s), Mätz männlicher Vorname: «Mathias» und «Matthäus» — s. Mates — du domme Mätti (Dummkopf) — Ra. (lok.: Echt.): ich säi Mättéi (ich bin verloren — s. Matteisdag) — schiele Mättéi (Ton: 1 — die Sonne, die nur schwach durch Nebeldunst scheint).
 
Mätti M.: 1) a. «Quark» (aus Milch, lok. aus Buttermilch hergestellt) — cf. Futtchen; b. «zähes Fleisch, zäher Bissen» — dat as en zéie M., doudsécher vun enger aler Kou; 2) «Bauch, Magen» — en huet sech de M. gelueden (viel gegessen) — en huet de M. voll (er ist betrunken); 3) «unförmiger Gegenstand» — wat as dat e M., wéi solle mer dee viru kréien! — für 2 und 3 auch: Batti, Mäicher sub 4).
 
Mättien Pl.: «Art Frühkartoffeln mit blauer Schale».
 
Mättigogo (Pl. Mättigogoen — lok.: lothringische Grenze) M.: «Schnecke».
 
Mätti-schlupp-aus M.: «gieriger Trinker».
 
Maîtresse (wie frz., Ton: 1 oder 2) F.: «Mätresse».
 
Mätsch I M. — s. Matsch.
 
Mätsch II (englisch: match — Neol.) M.: 1) «Wettkampf» (Sport und Spiel) — mir hun nëmmen ee M. am ganze Chapionnat verluer — mir hun nach dräi Mätscher ze spillen; 2) übtr.: «Lebenskampf» — 't muss een alt säi M. maachen (man muß sich durchschlagen).
 
mätschegs. matscheg.
 
Mätzchen F.: 1) «Mätzchen» — du wëlls mer dach keng Mätzercher verzielen — maach keng Mätzercher (zier dich nicht — C); 2) «rundes Backwerk» (kleiner als Semmel — Ga).
 
Mea culpa M.: «meine Schuld» — in (spaßh.) Raa.: so däi M. (gib deine Schuld zu) — en huet säi M. gemaacht (seine Schuld eingestanden).
 
mech (s. LSA Karte Nr. 49) Pers. Pron. 1. Sg. Akk.: «mich» — cf. ech, dech.
 
Mechanik (Ton: 2) F. — wie hd. — cf. Mekanik.
 
mechanesch, mekanesch (Ton: 2) Adv.: «mechanisch, gedankenlos» — sou Saache mécht ee m.
 
Méchel männlicher Vorname: 1) «Michel» — erscheint als: Méchelchen, Mécheli, Mechel (mεçəl), Mauch, Mich, Misch, Mischi, Mischéi, Michel (wie frz., Ton: 1), Mischel, Mitsch, Much(el), Muschel, Mesch, Mochel, Micki, Meik, Meikel — Kinderreime: M./kromm Séchel / schiel Määs-chen / (schiele) Guckuck — M. / kromm Séchel / huel d'Lanter / 't gët Wanter / huel den Hummer / 't gët Summer — Varianten: . . . schiele Mättéi; — . . . schlo nëmmen drop, schlo alles kabott; — . . . Sauerampel, Schlabampel, Guckuck — s. MKr. Nr. 190; 2) M.: «Festtag des hl. Michael» (Termintag, 29. September — cf. Méchelsdag) — Bauernregel: De Méchel an de Mäerten (s. d.) din d'Bauere fäerten (Termintage) — de Grumm an d'Huewer déi de M. nach um Feld fënt, gesäit de Luks och nach drop zum dacksten (Schlechtwetterperiode um das Fest des hl. Michael, behindert alle Feldarbeiten); 3) «Lümmel» — all déi Méchelen (R V 55) — du domme M.; — Ra. (lok.: Körich, Angelsberg): wou dräi Méchelen op engem Haff sin, do brauch de Bauer keen Hond ze halen (wo viele Männer sind, braucht man keinen Wachhund); 4) «Allerweltskerl» — Reim: M. hei, M. do, M. hanne, M. vir, M. stiech d'Sonn un, M. hänk de Mound aus, M. botz d'Stären a folleg all Hären (C — Stoßseufzer eines viel in Anspruch genommenen Menschen).
 
Méchela, Michela ON.: «Michelau» — Dorf der Gemeinde Bourscheid, Kanton Diekirch — 164 — Ra. beim Kartenspiel: lo gät et op M. (lok. auch: Mecher — jetzt geht es um die Entscheidung — eigentlich: op Mechelen — s. d.) — Spottrede auf die Einwohner von Michelau: di Méchelaër menge, wann de Fuuss d'Hong gefreess hätt, da misst en och Äer leën (so in Lipperscheid gesagt).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut