Luxemburger Wörterbuch

Méizchen F.: «rundes Backwerk» (Ga).

méizen (Ösling, Süden) trans./intr. Verb.: «nach mehr verlangen, den Appetit anregen» — dat do as eppes dat méizt (schmeckt gut, verlangt nach mehr) — 't méizt nët méi (ich habe genug davon, es verlangt mich nicht mehr danach) — manchmal spaßh., in angeblich abweisendem Ton gebraucht: ee, dat do méizt jo! (als handle es sich um eines der ähnlich gebildeten, tadelnden Verben).

Mekanicksmull F.: «mechanischer Backtrog».

mekanesch Adj.: «mechanisch».

Mekanik, Mekenik (Ton: 3) F.: «Bremse, Hemmvorrichtung am landwirtschaftlichen Wagen» — erscheint auch als: Manik, Méckenik, Mëgënek, Wiltz: Megenik, Bœven: Mikanik, Reckingen (Mess): Mikenik, Nösl., Gilsdorf: Miggenik, Bettingen (Mess), Mosel: Mécanique (wie frz.), Manik, Rosport: Jamenek.

Mécanicien (wie frz., Ton: 3), Mekanissjä, Mekanissjen, Mekanissi M.: «Mechaniker, Maschinenschlosser» — en huet fir M. geléiert — en as M. bei der Eisebunn, an engem (enger) Garage.

Mekano (Ton: 1 oder 2) M.: «Metallbaukasten» (nach einer bestimmten Marke).

Mekes M.: «Geld» — cf. Méck sub 4).

melakeg — s. malakeg.

Mëlañge (von frz. mélange, Ton: 1 oder 2) M.: 1) allgemein: «Mischung» (Kaffee, Zuckerbohnen, Backwerk); 2) (lok.) «Buff (Magenbitter) mit Branntwein» — gët mer e M.

mëlañgéieren trans. Verb.: «mischen, vermischen» — s. auch: mëléieren — frz. mélanger.

Mëlani, Melani (Ton: 1) weiblicher Vorname: «Melanie» — erscheint auch als: Mëll, Mell(chen), Melli, Meli, Minni, Lani, Lann(i).

Mëlass, Melaass, Molass (Ton: 1) M.: «Zuckerrübensirup» — dafür auch: Rommelsgebääss (Westen), Zaroup (Nösl.), Mischtrol(l) (lok.: Niederkerschen), Jhitz, Jhips (s. d. sub I), Leckschister (lok.: Hamm).

Mëläs (Ton: 1) F.: «Lärche» — lok. dafür: eng Tënn déi schléift.

Melchior männlicher Vorname: «Melchior» — erscheint als: Melcher, Mëllécher, Méilécher (die beiden letzten Formen auch als Hausname).

melden, mellen (Nösl.: mälen) trans./intr. Verb.: 1) a. «melden, anzeigen» — de Bierg mellt, d'Gehëlz schwätzt (Bergmannspr.: das Hängende zeigt Einsturzgefahr an) — d'Auer mellt (die Uhr zeigt den Schlag an) — den Zuch mellt (die Signalglocke der Eisenbahn ertönt) — tommel [Bd. 3, S. 129] dech, et huet ewell gemellt (Zug) — et gouf am Radio gemellt — d'Zeidong mellt Frascht (Wettervorhersage) — dat muss de der Poliss m. — de Chef huet d'Affär misse m. — den Zuch as mat enger Stonn Verspéidong gemellt — den Hond huet gemellt, et muss eppes an der Wier sin (der Hund hat Laut gegeben, gebellt); b. Kartenspiel (Sechsundsechzig, Belote usw.): «ansagen» — ech hun nach zwanzeg (véierzeg) ze m. (König und Königin der gleichen Farbe) — en huet dës elo honnert gemellt — si hu liicht wannen, si mellen äis dout (haben durch Ansagen das Spiel gewonnen); substant.: Melles N. — spillt dir, mir hu M. — ech hun e Koup M. — hues de näischt M.?; c. «berichten» — wat hues de ze m.?; d. «befehlen» — du hues hei näischt ze m. — spaßh. dafür auch: karmellen — wat wëlls du dann hei ze (kar)m. hun?; 2) refl.: a. «sich bemerkbar machen, ankündigen» — de Mo mellt sech, 't as bal Mëtteg (man verspürt Hunger) — d'Kand mellt sech, gëf em d'Fläsch — mell dech alt näs emol (gib Nachricht von dir, Telefon, Schreiben, Besuch) — a! mells de dech erëm? — ech hu mech missen om Polissbüro m. — du brauchs nët ze fäerten, e mellt sech schons (macht seine Ansprüche schon geltend) — den Zaldot as sech m. komm — wann et ëm d'Mëttesstonn geet, mellt hien sech — fir sou schéin Deeg wéi d'Kiirmes, mellt een sech ëmmer — méng Rematisseme mellen sech — 't huet eppes sech gemellt (bei abergläubisch aufgefaßtem Vorzeichen); b. «bewerben» — ech hu mech fir déi nei Plaz gemellt — fir dee Posten hun sech der vill gemellt — wéi et drëm hiergong, du huet keen sech gemellt (zu einer Dienstleistung) — Zussetz.: of-, umellen (s. d.).

Meldong (lok.: Meléng, Melléng) F.: «Meldung, Mitteilung, Nachricht» — hien huet keng M. méi gedoen (keine Nachricht mehr gegeben) — en huet keng M. dervu gedoen (gar nichts verraten) — d'Zaldoten hu M. kritt fir direkt ofzemarjhéieren — iwwer déi Saach elo muss ech M. maachen (Meldung erstatten) — den Hond huet Melléng gedoen (hat Standlaut gegeben).

mëléieren, mäléieren trans. Verb.: 1) «mischen»; 2) «einmischen» — mëléier dech nët an hire Sträit.

mëléiert Adj.: «meliert» — en huet gro m. Hoer (grau meliertes Haar).

Melickshaff Stellenbez. bei Echternach: «Melickshof».

Melicksheck, Melécksheck ON.: «Melickheck» — Häusergruppe der Gemeinde Consdorf, Kanton Echternach — 280.

Mëll I, Mell — s. Mëlani.

Mëll II, Mëllem, Méil, Mill, Moll (lok. Redingen, Bettborn: Méil(d), Miel(d)) F.: 1) «Melde» (Atriplex) — anermools wéi d'Leit an den Hongerjore M. giess hun, amplaz Schlappmous (früher als die Leute in Hungerjahren Melde statt Kohl aßen); 2) «Gänsefuß» (Chenopodium) — Zussetz.: Gaarde-, Sau-, Schwéngsmëll (s. d.).

Mëll III M.: «Abfall beim Dreschen» (Weizen, bes. Hafer, gebraucht als Viehfutter) — Abl.: Gemëlters N.: (allgemein) «Abfall» — im bes.: «Abfall von Kaff, Hülsen».

Mëll IV F. — s. Mëlz.

Mëll V M. — s. Mill V.

mëll (Westen: méil) Adj.: 1) «weich, mürbe, locker» — d'Bire si m. gin, wéi se gemautscht woren — d'Grompre sin erkaalt, se si ganz m. — de Botter as esou m. wéi Schass — de Buedem as m. — elauter mëlle Buedem am Gaart — e Schwier gët m. — zapp d'Kuuscht an de Kaffi, da gët se m. — 't as esou m. wéi Dreck; substantiv.: eppes méi Mëlles — abweisend: e Mëllen och (cf. Dreck sub 8) und Lëmpchen sub 1)a; 2) «lind, mild» — 't as ze m. fir ëm Krëschtdag — e mëlle Reenchen (Regen) — e mëlle Wanter — in dieser Bed. auch im Westen: méil(d) (s. d.) — 't as méild Wieder — eng mëll Lëftchen — 't gët m. (es taut auf); 3) «gar (gekocht)» — d'Grompere si m. — d' Fleesch vun esou enger aler Kou gët nët m. — spaßh.: as de Kaffi bal m.? (ist der Kaffee fertig?) — as d'Zopp m.? (die Suppe fertig?); 4) «mild» (Geschmack) — e mëlle Wéngchen; 5) «mildherzig, gutmütig» — en huet esou e mëllt Häerz — e mëlle Charakter — du bas ze m. fir mat esou Leiden ëmzegoen — dat Klengt as ze m. fir ënner déi Bouwen — en huet en Häerz m. ewéi Botter; 6) «verweichlicht» — an déngem Alter däerf ee nët méi sou m. sin; 7) «fügsam, nachgiebig» — dee wäerte mer nach m. kréien — zu gudder Lescht hu mer se awer m. kritt — fäert nët, si gi nach m.

Mëll-/ mëll- -kapp M.: «Dummkopf»; [Bd. 3, S. 130] -koppeg, -koppig, -keepig, -käppig Adj.: «schwachsinnig, altersschwach, dumm».

Mëllbierchen F. — s. Millebéinchen sub 1).

mëlldéideg — s. mäindéideg.

Mëllech (s. LSA Karte Nr. 52) F.: 1) «Milch» — Raa.: e Meedchen, wéi M. a Blutt (Mädchen mit zarter Gesichtsfarbe) — anderer (abfälliger) Zus.: a Päerdsblatz — dien huet seng M. (all) gin (seine Schuldigkeit getan, auch: er hat seine besten Leistungen hinter sich — cf. Ä sub 1) — dat as och all M. déi s du gës (wenn jemand nur sehr wenig oder selten arbeitet oder Geringes leistet) — déi beschte Kou kann nët méi M. gin wéi se huet — en huet séng M. (er ist erledigt, auch: er ist unterlegen — cf. Britt sub 3) — dat kënnt him ewéi dem Bock d'M. (er hat viele Mühe damit) — engem d'Ram vun der M. huelen (jem. hereinlegen) — wann déi Musek spillt (wann hie séngt), da geet d'M. ëm (wird die Milch sauer) — wéivill Auer as et? spaßh. Antwort: e Véierel op déck M. — lokales Wortspiel mit Méilech (Milch), méi(ge)lech (möglich): as et M.? sot d'Kaz, du hat se Schmant geleckt — ähnlich: 't ka M. sin, sot d'Kaz, du hat se Steif geleckt — 't as Méilech, sot de Kueder, du huet e Brach geleckt —s. Ham II und kachen II sub b — Eigenschaft, Art der Milch: séiss M., déck M. (geronnene Milch), blo, dënn, déck, frësch, frësch gestrache, réi, gekacht, geckeg, gebeetscht, gedréit, gejhummt, gefummst, gefuppt, geschmännt, jhauseg, ofgeschäfft, entraamt, moer, sauer, harreleg, pasteuriséiert M. — d'M. geet (as) ëm, gët sauer, gët gesiën, huet de Schellem, huet de Wanter am Aasch — beim Kochen: d'M. lääft iw(w)er, brennt un, si brenzt, mécht eng Maul (zieht Falten beim Kochen), gët gekillt (gekühlt) — d'M. fengen (s. d.) — Kuh als Milchspender: wou keen Auder, as och keng M. — d'Kou gët d'M. schwéier (schwer), liicht (leicht zu melken), léisst d'M. lafen — déi éischt M. nom Kaalwen heescht Béist (s. d.); 2) «milchiger Pflanzensaft» (etwa von Löwenzahn, Wolfsmilchgewächsen); 3) «Milchreife» (Getreide) — de Wääss as an der M. — d'Huewer kënnt elo an d'M.; 4) «Samen der männlichen Fische» — cf. Mëllercher II — Zussetz: Béchse-, Bock- Botter-, Gäässe-, Hexe-, Hunne-, Iesels-, Kéi-, Maandel-, Päerds-, Schoofsmëllech.

Mëllech- -auto M.: «Milchtransportauto»;