Luxemburger Wörterbuch

d'Mënscher (Kreuz- und Pik-Dame) — Zussetz.: Fra-, Krëschte-, Maansmënsch.

Mënsche(n)-/ mënsche(n)- -dreck M.: «Menschenkot»; -frënd M.: «Menschenfreund»; -frësser M.: 1) a. «Menschenfresser»; b. «rücksichtsloser Mensch» — ech si kee M., ech don der näischt — dafür auch: Wollef, Wuff (s. d.); 2) «Art Kreisel» — s. Dibbeldapp, Dillendapp; -gedenk(en) N.: «Menschengedenken» — zënter M. (seit M.) — dafür auch: Maansgedenken (s. d.); -geschéck M. — s. Mënschespill; -kand N.: «Menschenskind» (iron.) — wat has de mer ower do e M. geschéckt (einen unmöglichen Menschen); -käschten Pl. F. (lok.: Echt.): «eßbare Kastanien»; -kéidreck M. — s. -dreck; -laus F.: «Kopflaus» — im Ggs. zu: Déier-, Véi-, Vullelaus; -läm M.: «Menschenkot» — cf. Moumeläm; -lieft, -liewen N.: «Menschenleben» — e M. as kuurz — do géing e M. drop (nët duer) — wat läit denen un engem M.!; -mass F. — s. -spill; -méig(e)lech, -migelich Adv.: «menschenmöglich» — bes. in Ausrufen: et as dach nët m.! — wéi as esou eppes m.? — as et m.? — substantiv.: mer hun all Mënscheméigleches gemaacht — dat (onst) Mënscheméiglecht as gemaacht gin, mä et wor ze spéit; -méiglechkät, -keet F.: «Menschenmöglichkeit» — 't as keng M. (es besteht gar keine Möglichkeit); -rot M.: «Menschenverstehen» — dat versteet kee M. (da stehen wir vor einem Rätsel — C); -schei Adj.: «menschenscheu»; -schlag M.: «Menschenschlag»; -schwächt F.: «menschliche Schwäche» (C); -spill N.: 1) «Menschengewühl, Menge» — dafür auch: -geschéck, -mass, -stot, -trawolt, -wull; 2) «Schicksal» (C); -stot M. — s. d. vor.; -trawolt M. — s. -spill; -verstand M.: «Menschenverstand» — do muss ee kee M. méi hun (keine Überlegung mehr haben) — de gesonne M. muss engem dat soen — sou en Déier huet M.; -wëllen M.: «Menschenwille» — de M. as séng Séilegkeet (C).

mënschelen intr. Verb.: «menscheln».

mënschen intr. Verb.: 1) «das Kartenspiel Mënsch spielen» — mir hun eng ganz Nuecht gemënscht — mënscht der?; 2) «coire».

Mënschhät, -heet F.: «Menschheit».

mënsch(er)lech Adj./Adv.: «menschlich» — dat as nët méi m. — entschuldigend: dat as m., maacht Iech näischt draus — eng m. Schwächt — 't as em eppes Mënschleches passéiert — cf. onmënschlech.

Menster, Menschter ON.: «Mensdorf» — Dorf der Gemeinde Betzdorf, Kanton Grevenmacher — 434.

Mensterlidd N.: «Mensterlied» — ein zum Volkslied gewordenes Spottlied auf eine Begebenheit im Dorfe Mensdorf; Beginn des Liedes: Et wunnt sech ein Weibsbild an der Biirgerschaaft [Bd. 3, S. 136] Menster, an di konnte nicht di Zeit erwaarden, bis sie heirode sollt.

Mënster M.: «ursprünglich Münster, Kirche der ehemaligen Benediktinerabtei in der Vorstadt Grund (Luxemburg), heute Stellenbez.» — cf. Al-, Neimënster — dazu die folg.

Mënsterkéis M.: «Käseart» (nach dem Herstellungsort Münster im Elsaß).

Mënstermooss F. — s. Almënstermooss.

Mënstertur M.: «Turm der Münsterkirche» (hoher spitzer Turm, der einen Weitblick über die ehemaligen Festungsmauern hinaus gestattete — im Malbrucklied heißt es: séng Fra geréit an d'Ängschten, si klëmmt op de M.) — Raa.: sou al wéi de M. (sehr alt) — du hues besser dat ze man, wéi no Mënster op den Tur ze klammen (an ze kucken — etwas Mühseliges).

Mentioun, Meñtioun F.: «ehrende Erwähnung, Nennung» — en huet eng M. kritt beim Concours (beim Wettbewerb) — (Nach dem Kriege 1940-45 verlieh eine zu diesem Zwecke gebildete Kommission den ehemaligen Widerstandskämpfern, besonders innerhalb des öffentlichen Beamtenkorps, gemäß ihren Verdiensten eine M. ersten, zweiten, dritten Grades) — en huet vu sénger M. (beim Avañcement) profitéiert.

Menü (Ton: 2) M.: 1) «Speisefolge» — wéi as de M. haut? — en huet de ganze M. am Baart hänken (er hat sich besabbert) — wéi war de M. op hirer Komm(un)ioun?; 2) «Speisekarte» — reecht mer emol de M. eriwwer — si hun extra Menüen drécke gelooss — hues de de M. matbruecht? (die Speisekarte mitgebracht?) — mer mussen de M. nach opsetzen — wat hu mer dann haut om M.? (was gibt es heute zu essen?).

Menuet (wie frz., Ton: 1), Menuett M. — s. Minnewee.

Mënz (Westen: Méinz — Pl. Mënzen) F.: 1) «Münze» — réimesch Mënzen — heednesch Mënzen — s. Hädekapp; 2) «Kleingeld» — ech hu keng M., kanns de mer vläicht wiesselen? — kanns de mer fir honnert Frang M. gin? — ech hun e Koup M. an der Täsch kludderen — ech krut nëmmen e bëss-che M. erëm vun honnert Frang — Dir kënnt d'M. (fir Iech) halen — en huet Lëpsen (hatt huet e Busem), 't kënnt ee fir honnert Frang M. drop zielen (er hat dicke Lippen, sie hat einen stark entwickelten Busen) — übtr.: ech hun em d'M. vu séngem Stéck gin (Gleiches mit Gleichem vergolten) — ech sin em d'M. nët schëlleg bliwwen (blieb ihm die Antwort nicht schuldig); 3) «Geld» (überhaupt) — spaßh. Ra.: keng (méi) M., keng (méi) Freed — stiech déng M. an, ech bezuelen — 't kritt ee séng M. nët ze gesinn (er ist äußerst sparsam, auch: er gibt nichts aus) — da réck mat der M. eraus (zahle) — eraus mat der M. — dat kascht e Koup M. (viel Geld) — et feelt un der M. — ech sin haut nët déck bei M. (bei Kasse) — duerfir hun ech keng M. (gebe kein Geld dafür aus) — dat huet mech méng (gutt, bor) M. kascht — do kritt ee nach eppes fir séng M. — mat der M. bedrue gin (falsche Geldstücke bekommen, auch: übervorteilt werden) — en as nët mat der M. bedrue gin (er ist nicht übervorteilt worden, auch iron.: er hat nichts erhalten); 4) «Rückseite der Münze» — Kapp (s. d.) oder M., auch: Kräiz oder M. (das Los entscheidet — s. de Su werfen); 5)