LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Mënz bis Mesch (Bd. 3, Sp. 136a bis 138a)
 
Mënz (Westen: Méinz — Pl. Mënzen) F.: 1) «Münze» — réimesch Mënzen — heednesch Mënzen — s. Hädekapp; 2) «Kleingeld» — ech hu keng M., kanns de mer vläicht wiesselen? — kanns de mer fir honnert Frang M. gin? — ech hun e Koup M. an der Täsch kludderen — ech krut nëmmen e bëss-che M. erëm vun honnert Frang — Dir kënnt d'M. (fir Iech) halen — en huet Lëpsen (hatt huet e Busem), 't kënnt ee fir honnert Frang M. drop zielen (er hat dicke Lippen, sie hat einen stark entwickelten Busen) — übtr.: ech hun em d'M. vu séngem Stéck gin (Gleiches mit Gleichem vergolten) — ech sin em d'M. nët schëlleg bliwwen (blieb ihm die Antwort nicht schuldig); 3) «Geld» (überhaupt) — spaßh. Ra.: keng (méi) M., keng (méi) Freed — stiech déng M. an, ech bezuelen — 't kritt ee séng M. nët ze gesinn (er ist äußerst sparsam, auch: er gibt nichts aus) — da réck mat der M. eraus (zahle) — eraus mat der M. — dat kascht e Koup M. (viel Geld) — et feelt un der M. — ech sin haut nët déck bei M. (bei Kasse) — duerfir hun ech keng M. (gebe kein Geld dafür aus) — dat huet mech méng (gutt, bor) M. kascht — do kritt ee nach eppes fir séng M. — mat der M. bedrue gin (falsche Geldstücke bekommen, auch: übervorteilt werden) — en as nët mat der M. bedrue gin (er ist nicht übervorteilt worden, auch iron.: er hat nichts erhalten); 4) «Rückseite der Münze» — Kapp (s. d.) oder M., auch: Kräiz oder M. (das Los entscheidet — s. de Su werfen); 5) M. gin a. Druckerspr.: «ganze Schriftblöcke vom Vorsteher der Druckerei gegen andere, kleinere austauschen»; b. «bei Meinungsverschiedenheit den andern zu übertrumpfen suchen»; c. M. erausgin: «so antworten, wie man angeredet wird»; übtr.: 6) a. «Behandlung» — lo gët et awer aner M., mäi léiwe Männchen (drohend: strengere Behandlung); b. mit bor (s. d. sub 1)— dat muss de nët fir bor M. huelen (nicht als unbedingt wahr ansehen) — da's esou gutt wéi bor M. (sehr sicher) — deen as esou gutt wéi bor M. (er ist kapitalkräftig, sicher, zuverlässig) Münz in der spaßh. Übersetzung: la M., die Freude.
 
mënzen trans. Verb.: 1) a. «größeren Geldschein gegen Kleingeld wechseln» — Nösl.: ich han elo grad dausend Frang gemënzt an ewell as näist mi do — su bal di déck Schénger gemënzt se, gin se husch (s. d. sub 2)b.) — ich muss mënze lossen (wechseln lassen) — cf. wiesselen; b. «zu Geld schlagen, machen» — bei deem gët alles gemënzt (ähnlich: Su (Siichen) zu Su (Siiche) geschloen oder wäisst Lieder (s. d.) bräden); übtr.: 2) intr. Verb.: a. «münzen, abzielen, anspielen» — dat wat hie sot, wor nët fir dech gemënzt — dat wor nët esou gemënzt (nicht so gedacht) — hien huet et sécher fir (op) mech gemënzt (auf mich abgesehen, auf mich angespielt); b. «bestimmen» — déi Plaz wor fir [Bd. 3, S. 137] en anere gemënzt wéi fir dech; 3) «verstehen, auslegen» — jiddwer Wuert falsch m. (C); 4) «untersuchen, bes. das Geschlecht bei Kleinvieh (etwa Kaninchen, Ferkel) feststellen (auch — gemein — auf Menschen bezogen)».
 
Mënz(e)sammlong F.: «Münzensammlung».
 
mer (mər) unbest. Pron. Sing. 3. Pers.: «man» (diese unbetonte Form findet sich heute noch in [altertümlichen, sprichwörtlichen] Redewendungen und ist besonders in Luxemburg-Stadt und im Nösl. gebräuchlich; am geläufigsten wird heute das Fürwort «een» in der Funktion des unbestimmten «man» gebraucht — s. BGra § 22,2 — weiter än, een sub 5 — cf. sub dir, mir) — mer weess dat (man kennt das) — wéi mer seet (wie man sagt) — mer kennt déi Geschicht (man kennt diese Begebenheit) — mer ka soe wat mer wëllt, hie mécht et einfach nët (man kann sagen was man will, er tut es einfach nicht) — mer ka keen un den Oën (Augen) erëmspillen (man darf niemand zu sehr verulken — C) — wéi mer säi Bett mécht sou schléift mer (wie man sich bettet, so schläft man) — mer ka mer ës gläwen (man darf mir es glauben) — mer kann nët un alles denken — dat as onst Land fir dat mer géif heinidden alles won (Nationalhymne von Lentz: das ist unser Land, für das man alles wagen würde) — wëllt mer bei d'Zaldote gon, da muss mer och e Patt verdron (Dicks: Ramplassang).
 
Mërbel (lok.: Grevenmacher) M.: «Knicker» — s. Mierbel, Jhick I sub 1).
 
Mercerie (wie frz.) F.: «Kurzwarengeschäft».
 
Merci (wie frz., Ton: 1) M.: «Dankeswort, Dankgefühl» — as dat däi M.? — en huet kee M. fir keen — vun deem do erwaart der kee M. — en huet keen Äddi (s. d.) a kee M. — an du hat ech mäi M. — ech krut eng ganz Täsch voller Merciën, an där gi vill dran — sénger Merciën as ee gewass (iron.) — de M. as om Katterwang erhéngert (iron.) — dir huet (dir kritt) kee M. derfir (vun de Leit) — et as mer kee M., wann de Kuch nët geroden as (es befriedigt mich nicht) — hun ech elo de M.? (wenn das Kleinkind seine Notdurft auf das Kleid der Mutter verrichtet hat) — cf. Dank.
 
merci Interjekt.: «danke» — m. villmools, villmools m. (vielen Dank) — da so schéi m. (zum Kinde) — m., datt der komm sid — ablehnende Antwort (entrüstet): abbee m. (dann)! — äddi (awuer) a m. — en huet nët awuer a nët m. gesot (er ist auf und davon) — wéi geet et? — Antwort: m. der Nofro — m. fir d'Gesellschaft (auch iron.) — ech kommen der m. soe fir déng Gutthät — deen do huet geléiert m. soen — e géing sech d'Zong léiwer ofbäissen ewéi m. ze soen — as et m.,jo odder neen?
 
Merciersfabrik F.: «frühere Champagnerabfüllung der Firma Mercier in Luxemburg-Bahnhof» — dazu:
 
Mercierskelleren Pl. M.: «tiefe Felsenkeller dieser Firma».
 
Merciersmusek F.: «Betriebsmusik dieser Firma».
 
Merde (wie frz., gespr. mεrt) F.: 1) «Scheiße» (nur übtr.) — wat as dat eng M. (a. welch schmutzige, beschwerliche Arbeit; b. welch schmutziges Wetter) — cf. Schissi; 2) Interj. etwa: «verflucht» (häufig gebrauchter Kraftausdruck, ohne daß jedoch meist dem Sprecher die skatologische Bedeutung des Wortes — Exkremente, Scheiße — bewußt wäre, auch zu: o Märri umgebogen) — in Zussetz.: merdalor (merde alors), m. alör — spaßh. Zusatz: dat as kee klengen Dreck — verstärkend: Kremillnondimerd; 3) Druckersprache: «alles was fettig ist» — dazu (lok.: Rümelingen): Merdage (wie frz. gebildet) M. — maach däi M. (tue was du nicht lassen kannst).
 
Mère (wie frz.) F.: 1) «Vorsteherin in einem Nonnenkloster» — diese ist: m. supérieure; 2) «Titel und Anrede der Nonnen z. B. in Töchterpensionaten»; 3) «Herbergsmutter in Jugendherbergen».
 
Mergel, Miergel M.: «Mergel» (Bodenart) — de M. gouf gebrannt fir d'Feld ze mëschten.
 
Mergelbuedem M.: «Mergelboden».
 
mergelen, miergelen trans. Verb.: «Mergel in den Boden mischen».
 
Mergenhaff M.: «Hof bei Folscheid» — Gemeinde Folscheid, Kanton Redingen — andere Bezeichnung: Frillschterhaff, Éischterhaff.
 
Merika N. (gelegtl. gebrauchte verkürzte Form zu: Amerika (s. d.)) — ech gin a M. — hei an dem grousse M. (Gonner, Prairieblummen) — spaßh.: Schlamerika.
 
Merikaner(in) M. und F. (gelegtl.) «Amerikaner(in)».
 
Mëriñk, Merrink, Méringue (wie frz. — Pl. Mërriñken) F.: «Schaumgebäck» (aus Eiweiß und Zucker) — Zussetz.: Mëriñkentaart F. [Bd. 3, S. 138]
 
Merinos-schof, Merrjinos-schof N.: «Merinoschaf».
 
Merinoswoll F.: «Wolle des Merinoschafes».
 
Mérite (wie frz .— Pl. Meritten) M.: «das Verdienst» — du hues kee M. derbäi — en hat séng Meritten — en huet all séng Meritten opgezielt — cf. Verdéngscht sub 2).
 
meritéieren, merdéieren, mertéieren trans. Verb.: «verdienen» (meist übtr.) — du meritéiers Streech — en huet nëmme kritt, wat e meritéiert huet — cf. verdéngen.
 
Merkel M.: «einjähriges Bingelkraut» (Mercurialis annua) — dafür auch: Koukraut, Schësserkraut (s. d.).
 
Merlan (wie frz., Ton: 1 — Pl. Merlañën) M.: 1) «Weißling» (Merlangus vulgaris); 2) «Schellfisch».
 
Mërrel M. — s. Märel III.
 
Mertert ON. — s. Mäertert.
 
Mësch (Pl. Mëschen, Dim. Mëschelchen) F.: «Spatz, Sperling» (Hausund Feldspatz) — cf. Karmësch — weitere Namen: Feld-, Gewane-, Hecke-Karm., Mauerkrécher, Daachvujel — die hd. Form Spatz ist weit verbreitet — der Sperling ruft: Pätterche, Pätterche, mëscht der bal? oder: Filipp! Filipp! Marijänn, jänn, jänn — frech (s. d. sub 1) wéi eng M. — d'Mëschen hun deem an d'Akaul gebaut (er ist ein grober, unsauberer Mensch) — Raa.: lo geet der M. de Schwanz aus (jetzt fällt die Entscheidung — cf. Kaz sub 1) — 't as besser eng M. an der Hand wéi eng Dauf om Daach — Zussetz.: Feld-, Gewane-, Gras-, Hecke-, Kar-, Schmuelmësch.
 
Mësche(n)- -ascht, -nascht N.: «Spatzennest»; -box F.: 1)s. Boxegueder sub 1); 2) «Schlitzhose» (Ga) — dafür auch: Guederbox; -frächen F.: «weiblicher Spatz»; -gulli M.: «Dummkopf» (Schimpfwort) — sou e M.!; -männchen M.: «männlicher Spatz».
 
Mesch M.: «Morast» — a blouf än mol halen am suppege M. (Gonner, Prairieblummen — zu engl.: mash).

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut