Luxemburger Wörterbuch

meritéieren, merdéieren, mertéieren trans. Verb.: «verdienen» (meist übtr.) — du meritéiers Streech — en huet nëmme kritt, wat e meritéiert huet — cf. verdéngen.

Merkel M.: «einjähriges Bingelkraut» (Mercurialis annua) — dafür auch: Koukraut, Schësserkraut (s. d.).

Merlan (wie frz., Ton: 1 — Pl. Merlañën) M.: 1) «Weißling» (Merlangus vulgaris); 2) «Schellfisch».

Mërrel M. — s. Märel III.

Mertert ON. — s. Mäertert.

Mësch (Pl. Mëschen, Dim. Mëschelchen) F.: «Spatz, Sperling» (Hausund Feldspatz) — cf. Karmësch — weitere Namen: Feld-, Gewane-, Hecke-Karm., Mauerkrécher, Daachvujel — die hd. Form Spatz ist weit verbreitet — der Sperling ruft: Pätterche, Pätterche, mëscht der bal? oder: Filipp! Filipp! Marijänn, jänn, jänn — frech (s. d. sub 1) wéi eng M. — d'Mëschen hun deem an d'Akaul gebaut (er ist ein grober, unsauberer Mensch) — Raa.: lo geet der M. de Schwanz aus (jetzt fällt die Entscheidung — cf. Kaz sub 1) — 't as besser eng M. an der Hand wéi eng Dauf om Daach — Zussetz.: Feld-, Gewane-, Gras-, Hecke-, Kar-, Schmuelmësch.

Mësche(n)- -ascht, -nascht N.: «Spatzennest»; -box F.: 1) — s. Boxegueder sub 1); 2) «Schlitzhose» (Ga) — dafür auch: Guederbox; -frächen F.: «weiblicher Spatz»; -gulli M.: «Dummkopf» (Schimpfwort) — sou e M.!; -männchen M.: «männlicher Spatz».

Mesch M.: «Morast» — a blouf än mol halen am suppege M. (Gonner, Prairieblummen — zu engl.: mash).

Mëschasi, Maschasi M. — s. Messager.

Mësch(e)ler (Echt. auch: Mëschelter) M.: 1) «Mengkorn, Mischgetreide» — dazu: Mësch(e)lerbrout N.: «Brot aus Mischgetreide» — adverbial gebr.: wéi geet et? — Antwort: sou mëschler, 't as auszehalen; 2) übtr.: «unzuverlässiger Mensch» — den Éim Péit as och där M. een (z. B. bei Wahlen, man kann sich nicht auf ihn verlassen).

mëschen trans./refl. Verb.: 1) «mischen» — ech hun de Bëtong gemëscht — cf. Kleien; dazu Verbadj.: gemëscht — eng gemëscht(e) Schoul (Einheitsschule mit Mädchen und Knaben) — e gemëschte Kouer, Gesank (gemischter Chor, Gesang) — 't as e Musécksstéck fir gemëschte Kouer — Neol.: mat gemëschte Gefiller — Abl.: Gemëschs N.: «Mischung»; 2) «einmischen» — Ra.: mësch dech an näischt, da kënns d'an näischt — mësch dech nët an dene Leiden hir Saachen, an hire Stot — hie mëscht sech an alles — do huet een am beschte sech nët dran ze m. — Zussetz.: vermësche(le)n (s. d.).

Mëschmaschin F.: «(Beton-)Mischmaschine».

Mëschong, Mëschonk F.: 1) «das Mischen»; 2) «die Mischung».

Mëscht, Mëst, Mascht, Mast F.: 1) a. «Mist, Exkremente, Tierkot» — d'Kou mécht esou dënn M. — Frage des Tierarztes: mécht d'Päerd geschéckerlech M. (ist das Pferd nicht verstopft?) — hues de d'M. aus dem Stall gefouert? — Raa.: dee mécht och nët méi laang (vill) M. hei (wird in Kürze entlassen werden, auch: er stirbt bald) — du hues och nët laang M. do gemaacht (bist nicht lange auf diesem Posten geblieben); b. «Dung» — Ra.: en as mir léiwer an der M., wéi am Fudder (von einem Faulpelz) — gefault M. (verrotteter Dung) — ech droe M. an de Wéngert — mir féieren haut M. (d' M. haut) — ech lueden d'M. op d'Kar — mar gi mer M. spräden — d'M. gët op dem Mëschtekoup getässelt — mir hun eng Karécht (eng Fouer, en Tëmmer) M. kritt — e Bauer, dee M. verkeeft, verkeeft d'Brout vum Dësch — e sténkt ewéi M. — en as faul, liddreg (träge) ewéi M. — naass ewéi M. — domm wéi M. — sou eng liddreg M. (Faulpelz); c. «Misthaufen» (der Misthaufen vor dem Bauernhaus galt ehemals als das Zeichen der Wohlhabenheit) — wat huet dir eng M. (Mëschten) virum Haus leien! (einen stattlichen Misthaufen) — prahlend: mir hu méi M. ënnerem Dësch (Überreste vom Tisch) leien ewéi dir virum Haus (cf. sub 2) — en as nëmmen do freie gaang, wou eng déck M. (Mëschte) virum Haus loug — d'M. wiisst hinnen an [Bd. 3, S. 139] d'Haus (von einem faulen Bauern gesagt) — den Här vun der M. (der Haushahn) — op sénger M. as den Hunn (s. d. sub 1) Meeschter — Echt.: e kricht hoat, wann en op seiner M. as (kräht laut, d. h. redet viel unter seinesgleichen, sonst wagt er sich nicht vor) — hei sin ech op ménger (bet.) M. (in meinem Machtbereich) — en as nët op sénger M. (er fühlt sich fremd, unbehaglich) — jidderän as Här op sénger M. — Spw.: wann den Dreck M. gët, wir e gär gefouert — spaßh. Drohung (bes. von Kindern): komm du nach eng Kéier laanscht eis M. (an unserm Haus vorbei) — Zussetz.: Blieder-, Dauwe-, Gäässe-, Gënze-, Hénger-, Kanéngerches-, Kéi-, Päerds-, Schoofs-, Schwéngs-, Stréimëscht; 2) a. (lok.: M.) «Schmutz, Unrat» — wien huet déi M. hei gemaacht? — wat as dat e M. an där Lued! — wat hun déi eng M. am Haus! — wat hues du eng M. an den Oueren! — wat as dat eng M. an der Päif! — übtr.: wat as eng M. an deem Duerf, an där Familjen (welch unglaubliche Zustände, welcher Hader); b. «wertlose Dinge, Plunder» — en hat eng M. Saache matbruecht, lo stin se do ze hënneren — sou e(ng) M. keefs du och nach! (solch wertloses Zeug); c. «Unsinn» (auch: M.) — wat dee seet as de rengste M. — wat huet deen e M. verzielt — cf. Kabes, Dong.

Mëscht-/ mëscht- (cf. Mëschte-) -ä N. (meist Pl. -äer): «Ei» (von einem Huhn, das auf dem Misthaufen scharrt und frißt) — cf. Wisenä; -baatsch F.: «Schlagbrett mit Stiel zum Festschlagen der Mistladung» — cf. Dongschlo — dafür auch: Mëschtbriet, -klapp, -schléier, -schlo; -bauer M.: «plumper, dummer Bauer» (verächtlich); -bei F.: «Mistling» — dafür auch: Schäissbei; -bier F.: 1) «Schubkarren zum Mistfahren» — s. auch: Schubkar; 2) «Misttragbahre»; -bierd F.: «Bürde Mist»; -bock M.: «Mistbock» — cf. Bock sub 4)f; -briet N. — s. -baatsch; -gräf, -greef M.: 1) «Mistgabel» — ech géif en emol nët mat engem M. upaken (so schmutzig, auch: so verkommen ist er); 2) übtr. (meist Ton: 2) «Finger» — ewech do, mat dénge Mëschtgräfer (mit deinen schmutzigen, derben Fingern) — cf. Gräf sub 1) und 2); -guewel F. — s. d. vor.; -haf M.: «Misthaufen» (kleiner Haufen Mist auf dem Feld); -hammel M.: «Schmutzfink» — s. Knaschthammel; -hatt F.: «Kiepe, Rückentragkorb zum Misttragen» (bes. im Weinberg); -kaascht, -kuescht, -krop M.: «Mistkarst» (zwei- oder dreizinkige Hacke, mit der man den Mist aus dem Stalle entfernt oder auf dem Feld vom Wagen zieht); -kar F.: «Karren zum Mistfahren»; -kinnek M.: 1) «Schmutzfink»; 2) — s. -krécher sub 1); -klapp F. — s. -baatsch;