mondgerecht-guet-schleecht-schléieg-schliichtegmonds(ge)riechtmondsgerietmond(s)moossmënnchesmoossMondharmonikaMondläimmondmoossmonds-monnsmoossMondmusekMondopmondschleecht-schléieg-schliichtegMondspëtz(t)MondspillMondstéckMondstrëppMondvollMondwaassermommelenmondainmondänMondorfMonéitenMonikaMoniqueMonnikMoniteurMonitriceMonk(ert)monkegMonkegkät, -keetmonkelenMonnaie du PapemonnenMonnesMonniMonnonk, MonnongMonnerechMonogrammMonologMonopolmonotonMons, MonnsMonseigneurMonsieurmonsiwerMonstranz, MonschtranzMontageMontaaschmontéierenMontéierongMoñter, MontreMontermonterMonterapelMonterkät, -keetMonteurMontur, Montouer, Mantur, Montéieréng, MontéierongMonumentMonument aux MortsMonzeltermoochelenmoolchesMoolzechtMoosMoossmoossMooss-mooss-MoossbandMoossbläiMoossbockMoosshiemmoossschléiegMoossstafMoosse-MoossebuchMoossekroumoossegMoossenMoossemillenmoossenMopMopsmopsenmopsegMoraas(ch)t, Moras(s)moraasseg, moraschtegMoralMoralpriedegerMoralpriedegtmoraleschMoraleschen |  -gerecht, -guet, -schleecht, -schléieg, -schliichteg, monds(ge)riecht, mondsgeriet, mond(s)mooss, mënnchesmooss Adj.: «mundgerecht» — a. von Speisen und Getränken: «nicht zu kalt u. nicht zu warm» — d'Zopp as jhust m.; b. übtr.: «zusagend» — et muss een him et m. maachen, soss wëllt hien et nët, soss gleeft en et nët — dafür auch: maulfäerdeg (s. d.); -harmonika F.: «Mundharmonika» — s. -spill; -läim M.: «Mundleim» (Wb.06); -mooss, monds-, monnsmooss — s. -gerecht; -musek F.: «Mundharmonika» — s. -spill; -op M.: «Dummkopf»; -schleecht, -schléieg, -schliichteg — — s. -gerecht; -spëtz(t) F.: «Zigarren-, Zigarettenspitze»; -spill N.: «Mundharmonika» — dafür auch: -harmonika, -musek, -strëpp — cf. Maulspill I; -stéck N.: 1) «Mundstück» (an Instrumenten, Tabakpfeifen, Zigarettenspitze); 2) übtr.: «Redegabe, Redegewandtheit» — wat huet déi e M.! — dat Framënsch huet e gutt M. — Mondstécker hoat der wi en Pefermillen, wi en Affikot (Du — Villa Fina); -strëpp F. — s. -spill; -voll M.: «Mundvoll» — cf. Maufel; -waasser N.: «Mundwasser» — in der Redewendung: den areme Pitti huet déi ganzen Zäit M. gedronk (das Wasser lief ihm im Munde zusammen und er schluckte, aber man bot ihm nichts an — Batty Weber).
mommelen — s. mëmmelen.
mondain (wie frz.), mondän Adj.: «mondän».
Mondorf — s. Munnerëf.
Monéiten Plur. tant.: «Moneten, Geld» — déi do hu M. — et läit (hält) nëmmen un de M. — bei sou Geschichte gët ee sénge M. lass — en as nët bei M. (er ist nicht bei Kasse) — cf. Geld, Mommes, Wuer.
Monika F.: «Harmonika» (Ammenspr.).
Monique (wie frz., Ton: 1), Monnik weiblicher Vorname: «Monika».
Moniteur (wie frz., Ton: 1) M.: 1) «Vorturner»; 2) a. «Aufseher in Ferienkolonien»; b. «Schulaufseher» (Ga) — dazu das Fem.: Monitrice (Ton: 1 oder 3).
Monk(ert) M.: «mürrischer, verschlossener Mensch» — hal dech ewech vun deem, 't as e M. (C).
monkeg Adj.: «mürrisch, verschlossen, schweigsam» — sou e monkegt Déngen (Frauenzimmer) — cf. mokeg I, moukeg sub 1), bronkeg sub 2).
Monkegkät, -keet F.: «Mürrischkeit».
monkelen trans./intr. Verb.: «munkeln, heimlich verbreiten, raunen» (meist unpersönlich und passiv) — mer (man) monkelt sou allerlä — 't gët gemonkelt as (wéi) wann do eppes nët déit stëmmen.
Monnaie du Pape (wie frz.) F. — s. Afegeld, Moundvioul.
monnen intr. Verb.: «munden» (Wb.06).
Monnes männlicher Vorname zu Edmond (s. d.). [Bd. 3, S. 167]
Monni (lok.: Monn, Monnes) M.: 1) «Oheim, Onkel» — de M. Néckel — dat as mäi M. — spaßh. Wortspiel: de beschte M. as de Portmonni (s. d.); 2) a. «Mann, Person» — drohend: mäi léiwe M., lo gët et iewer Zäit — déi Monniën do wäerten nach eppes erliewen (diese Personen) — hien huet e gudde M. gehat, soss hätt en déi Plaz sénger Liewen nët kritt (einen guten Fürsprecher) — wann s de de richtege M. hues, da geet alles (dsgl.) — e gudde M. as Geld wäert; b. (besonders in der Kindersprache) — da so dem M. och schéi Bonjour (sagt die Mutter zum Kind) — gëf dem M. eng Hänni (gib dem — fremden — Mann ein Händchen) — 't souz sou en ale M. beim Uewen (erzählt das Kind) — de Jhang as de M. vum ganzen Dueref (Kinderfreund) — spaßh.: wien as dee frieme M., dee sonndes mat äis ësst, huet d'Kand d'Mamm gefrot, well et säi Papp nëmme sonndes beim Iesse gesinn huet; c. (iron.) «Geldverleiher, Notar» — de M. hannerëm Bësch (so z. B. in Bondorf gesagt für den Notar, der in Rambruch residiert) — en as dem M. nach vill schëlleg.
Monnonk, Monnong (Pl. Monnonken) M.: 1) «Onkel, Oheim» (s. auch das Vor. — cf. Éim — frz.: mon oncle) — mäi, däi, säi, eise M. — de M. (auch: Monni) aus Amerika (der — reiche — Onkel aus Amerika, Erbonkel); 2) «die unverheiratet gebliebene männliche Person im Haus» — e gudde M. (Monni) beim Haus — de M. (Monni) Jhang — cf. Iwwerlaascht sub 2).
Monnerech ON.: «Monnerich» — Dorf und Gemeinde Monnerich, Kanton Esch-Alzette — 475 — Monnerecher Kascht — s. Bounen sub 1) und Bounesäck.
Monogramm M. (lok. N.) — wie hd.
Monolog (auch: lo:γ — Ton: 3) M.: «Monolog» — en hält laang Monologen (er redet lange, ohne die Partner zu Worte kommen zu lassen).
Monopol (Ton: 1 oder 3) M.: «Monopol» — et mengt ee grad du häss de M. fir dat ze soen — du hues awer de M. vun der Dommhät!
monoton Adj. — wie hd.
Mons, Monns — in der Ra.: an der M. hun (gerne haben — C).
Monseigneur (wie frz., Ton: 2 oder 3) M.: «Anrede an Mitglieder des Herrscherhauses und geistliche Würdenträger».
Monsieur (wie frz.) M. — s. Mossiö.
monsiwer Adv.: «endgültig erledigt» (braucht nicht mehr in den Mund gebracht zu werden) — d'Saach as m. | |