MoossmoossMooss-mooss-MoossbandMoossbläiMoossbockMoosshiemmoossschléiegMoossstafMoosse-MoossebuchMoossekroumoossegMoossenMoossemillenmoossenMopMopsmopsenmopsegMoraas(ch)t, Moras(s)moraasseg, moraschtegMoralMoralpriedegerMoralpriedegtmoraleschMoraleschenMoras(s)MorbechMorbiljong, Morpeljong, MorpillongmorbleuMo(o)rd, MuerdMo(o)rds-Mo(o)rdsaarbechtMo(o)rdsaffärMo(o)rdsaffärMo(o)rdskärelMo(o)rdskrääschMo(o)rdskreeschMo(o)rdsspektakelMordangMordantMordaxmordéidegmordéngs. mordjëft, mordjëfte-kiedel, -kap, mordjënn, -jëss, -jabel, -jippel, -schenikel, monsjëftmordsméissegmordikusMorellMorellentaartMoresMorgueMoritat, MortatMoritz, MauricemorousMorphineMorphiumMorrelMorrimorschMorceauMorssongGudde MorssongMorte-SaisonMort-SäsongMortjee, Mortjen, MortjhëMortjeeskollMor(r)tjenmortjënn, -tjëft, -tjabelmorzMosaikMosbiergMoschel, MuschelmoschelenMoschelerMoschgedellerkrautMoschketeller, Moschgedäl(l)er, MossgedellerMoschtMoschtMoschter(t), Moster(t)Moschter(t)-Moschter(t)ämerMoschter(t)dëppchenMoschter(t)gréit(chen)Moschter(t)kätt(chen)Moschter(t)këmpchenMoschter(t)krautMoschter(t)plooschterMoschter(t)schmirMoschterschoulmoschterenMoserhaffMoserikMosesMoss, Moos(t), Mass, Mas(ch)tmosseg, moostigMossiö, MossjeeMëssjeedammMossléngMossrous | Mooss F.: «das Maß» — eng hëlze M. (Holzmaß des Schusters zum Messen der Fußlänge) — de Schouster mësst (miesst, moosst) mat der Bandmooss d'Déckt vum Fouss — wou as méng M.? (mein Maßband) — en huet keng M. (kein Augenmaß, übtr.: merkt nicht, wenn es Zeit ist aufzuhören) — ech hun em gutt M. gin (mehr als ihm zusteht) — ech krut gutt M. (reichlich, gut zugemessen) — elo huet et d'M. (jetzt ist es genau richtig) — hien huet eng gelunge M. (schätzt alles eigenartig ab) — de Schneider hëlt d'M. fir e Kostüm (nimmt Maß zu einem Anzug) — engem d'M. huelen (ihn abschätzen) — de Schräiner kënnt him d'M. huelen (die Maße des Sarges) — Schong op (d')M. (nach Maß) — de Kostüm as op M. gemaacht — übtr.: dat as iwwert d'M. — du bas iwwer all Moossen domm — dat do as aus der Mooss(en), iwwer all Moossen deier — iwwer d'M. iessen, drénken usw. — e kennt guer keng M. — meist iron.: du bas grad sou méng M. (du bist viel zu schwach, um dich mit mir messen zu können) — 't bleift an der M. (es geht nicht zu weit) — déi Kuuscht as op M. (nach meinem Wunsch und Geschmack, d. i. groß und dick genug) — zevill an nët genuch as keng M. (zu viel und zu wenig ist nicht recht) — du kriss nach een op d'M. gemaacht (zu einem anspruchsvollen Mädchen, das an jedem Liebhaber etwas auszusetzen hat) — Ra.: alles mat Moosse, sot de Schneider, du huet e séng Fra mat der Iele (Elle) gebrigelt; 2) «Maßeinheit» (Flüssigkeits-, Hohlmaß) — eng M. Béier (ein großes Glas Bier) — eng zënne M. (Hohlmaß aus Zinn, gesetzlich ist der Gastwirt verpflichtet geeichte Maße in der Schankstube zu haben, vom Liter bis zum Zentiliter) — eng M. Wäin (Inhalt nach Wb.06: zwei Liter; nach Senninger, Winzerspr.: drei Liter) — Spw.: d'M. bleift sele beim Faass stoen (wird selten richtig eingehalten) — Ra.: alles mat Moosse, sot den Eilespill, du huet en eng M. Branntewäi gedronk — Zussetz.: Ae-, Band-, Iele-, Iwwer-, Meter-, Schneider-, Schouster-, U-, Zentimetermooss.
mooss Adj./Adv.: «maßgerecht, passend» — de Kostüm as mer m. (passend, richtig nach Maß) — d'Hiemche (Hemdchen) wor dem Kand schons nët méi m. — d'Schong si mer gutt m. (die Schuhe passen gut, auch: haben völlige Größe) — d'Glas as m. voll — d'Zopp as grad m. (warem — mundgerecht) — haut as et m. warem — de Wäin as m. kal — übtr.: as et der nach nët m. fir opzestoen? (paßt es dir noch nicht, aufzustehen?) — drohend: da waart, Männchen, ech maachen der et m. (ich werde es dir schon recht machen) — du wiirs m. domm fir esou eppes fäerdeg zu kréien [Bd. 3, S. 169] — du bas m. faul (m. liddereg) fir sou laang am Bett ze leien.
Mooss-/mooss- -band F.: «Maßband»; -bläi N.: «Senkblei, zum Messen der Wassertiefe beim Fischen»; -bock M.: «verkümmertes Stück Vieh» (auch auf Menschen übtr.) — cf. Zwadder; -hiem N.: «Musterhemd» (dient als Vorlage beim Anfertigen neuer Hemden); -schléieg Adj.: «maßgerecht» — haut as et m. warem; -staf M.: «Stabmaß» (Ellen-, Metermaß im Textilladen) — s. Staf.
Moosse- -buch N.: «Notizbuch, worin die Handwerker die Maße notieren»; -krou M.: «Maßkrug» (aus Steingut, früher in jedem Haushalt, heute meist unbekannt — Senninger, Winzerspr.).
moosseg (Echt.: moassig, Nösl. und Sauer: moostig) Adj.: 1) «unordentlich, verwahrlost» — Kinderreim: Raderätätätt, dat moossegt Kätt / ësst séng Grompren ouni Fett — Variante Echt.: en Loaz oan de Reek / stät de Bam voan Dreek — esou e moostegt Déier (ein so verwahrlostes Mädchen); 2) «mürrisch, grantig» — wat bas du eng m. Popp (mürrisches Kind) — deen elo huet eng m. Kuck (schaut unfreundlich, abweisend drein) — m. an troosdeg (tückisch); 3) «dunstig, trüb» — d'Wieder as m.
Moossen Ortsbez.: «Maassen» — heute Teil von Ulflingen, Kanton Clerf — dazu: Moossemillen.
moossen Verb.: 1) trans. — s. miessen; 2) refl.: «sich messen, sich heranwagen, seine Kräfte messen» — du kanns dech nët un hie m., en as dir ze staark — ech hu mech mat him gemoosst — mer mussen äis emol dermat m. (einen Versuch wagen) — du mooss dech nawell gutt (du wirst kräftig und stellst deinen Mann).
Mop (wie hd.) M.: «Staubbesen mit ölgetränkten Fransen» — Zussetz.: Spullmop.
Mops M.: 1) «Mops» (Hunderasse); 2) (lok.: Ösling) «Mop» — s. d. Vor.
mopsen Verb. 1) trans.: «heimlich entwenden»; 2) refl.: «sich langweilen» — dazu: mopseg Adj. — wat wor dat m. (langweilig).
Moraas(ch)t, Moras(s) M.: «Morast».
moraasseg, moraschteg Adj.: «sumpfig, morastig».
Moral F.: 1) «Moral, Sittenlehre»; 2) «Sittlichkeit, Anstand» — wou bleift do d'M.? — 't as keng M. méi ënner de Leiden — en hëlt et nët esou genä mat der M. — d'M. geet fleten, as bei der Däiwel — du hues gutt M. priedegen, 't geet dir näischt of; 3) «Lehre, Nutzanwendung» — d'M. vun der Geschicht; 4) (Sportspr.) F. und M.: «Kampfgeist» (wie frz.: le moral) — wéi den éischte Gol gefall wor, du wor d' (de) M. fort.
Moralpriedeger M.: «Moralprediger».
Moralpriedegt F.: 1) «Moralpredigt»; 2) «Gardinenpredigt, Strafrede» — wat huet eist Kätt mer de Muergen eng M. gehalen, well ech hënt esou spéit erakomm sin — cf. Lewitten.
moralesch Adj.: «anständig» — as dat nach m.?
Moraleschen M.: «moralischer Katzenjammer».
Moras(s) M. — s. Moraas(ch)t.
Morbech ON.: «Marvie» — Dorf der belgischen Provinz Luxembourg, Kanton Bastogne.
Morbiljong, Morpeljong, Morpillong (meist Pl.) M.: a. «kleiner Schuhnagel» (Schusterspr.); b. «Nagel mit rundem Kopf» (Sattlerspr.).
morbleu — s. mordéngs.
Mo(o)rd, Muerd M.: «Mord» — Ra.: et geet (wéi) op M. an Doudschlag — dat do gët M. an Doudschlag (Totschlag).
Mo(o)rds- -aarbecht F.: «schwere Arbeit»; -affär F.: «Staatsaffäre»; -geschrä N.: «Mordsgeschrei, lautes Schreien»; -kärel M.: «Mordskerl»; -krääsch, -kreesch M. — s. -geschrä — wat huet e M. gedun; -spektakel M.: «großer Lärm, viel Geschrei».
Mordang M.: «Eisenmundstück des Zaumes» — cf. Gebëss sub 3.
Mordant (wie frz., Ton: 1) M.: 1) «Beizmittel» (in der Tuch- und Handschuhfabrikation gebraucht); 2) «Bronze-Unterdruckfarbe» (Druckerspr.). | |