Luxemburger Wörterbuch

muerden trans. Verb.: «morden» — Zussetz.: ermuerden — cf. muerksen sub 2)a.

Muer(e)g (Lux.-Stadt: Mureg, Echt.: Moarg, Mosel: Morreg, Ehnen: Marreg, Nösl.: Marik, Marek) M. und N.: «Knochenmark» — eng Schank mat M. oder eng Mueregschank (ein mit Mark gefüllter Knochen) — déi Musek (dee Kreesch, dat Gejäiz) as mer durech M. a Schank gaang — hues de kä M. an de Schanken? (bist du so energielos?) — deen huet d'M. an de Schanken erkaalt (verdréchent — er ist ohne jede Kraft und Widerstandsfähigkeit) — dat Framënsch suckelt him d'M. aus de Schanken — et fréiert engem durech M. a Schank (es friert sehr stark) — ech hun de M. aus de Schanken dofir hiergin (ich habe es leidenschaftlich gerne getan) — ech hun de M. hiergi fir iwwerhaapt kënnen ze schaffen (habe alles getan, um überhaupt arbeiten zu dürfen).

Muer(e)g- -knéchelchen F. — s. -schank sub 1); -kléiss-chen, -klëss-chen, -kniedel, -knippchen (meist im Pl. gebraucht) F.: «Markklößchen (in der Suppe)»; -schank F.: 1) «Markknochen»; 2) «Art Backwerk mit harter Kruste und Kremefüllung»; -taart F.: «Torte mit Markbelag» (Ga); -zopp F.: «Marksuppe».

Muergen (Pl. Muergenter — s. LSA Karte 69 — Mosel: Morge, Marrgen, Morrecht, Westen: Mueren(t), Muerecht, Nösl.: Muaiën, M.-sauer: Moiën, veraltet, Nösl.: Muarrgen) M.: 1) a. «Morgen(zeit)» — haut as e schéine, kale, naasse M. — et gët haut de M. nët hell (es klärt nicht auf) — fir de Bauer gët et de Summer ëmmer fréi (laang) Muergenter — ech kommen där Muergenter een (an einem der nächsten Morgen) — 't war M. gin, éier se heemgaang si — si hun durechgemaacht bis an den helle M. — wat méchs de de M. sou fréi dobaussen? — haut de M. — (op) e (ee) gudde M. koum en ugerääst — enges gudde M. wor e fort (eines Morgens) — op e fréie M. wor en durech d'Bascht — ëm de M. (gegen Morgen) — géint de(r) M. (dsgl.) — et as haut de M. ëm zéng Auer geschitt — haut de M. wor et steenhaart gefruer — haut de M. as keng Schoul — dafür im Nösl.: de Muaiën as kéng Schull — e Sonndeg (de) M. — mëtten am M. — mar de (ze) M.; b. als Gruß: schéine, gudde M. — darauf Antwort bei schlechtem Wetter: 't as kee schéine (scil: Muergen) — en huet kee gudde M. a kee gudden Owend (er grüßt niemanden) — Spw: all M., bréngt Suergen — cf. mar I, Moin; c. «Osten, Ostrichtung» — eist Haus as op de M. zougekéiert — et kuckt op de M.; 2) (lok. Nösl.: N.) «Morgen» (altes Landmaß — im Gutland: 33 Ar, im Nösl.: 36 Ar) — e franséische M. (33 Ar) — e preisesche M. (25 Ar) — [Bd. 3, S. 179] en ale M. (39-40 Ar) — en haalwe M. — e M. sin zwéi Réck (s. Rock) — siwe M. Liichteschäin (s. d.) — Zussetz.: Siwemuergen.

muerge(n)s, mueres (phV. cf. sub Muergen) Adv.: «morgens» — Wetterregel: m. rout, owes gout, owes rout, m. gout — m. rout, as kee Bedroch, reent et nët, da wannt et doch — méindes (montags) m. — all m. — m., mëttes an owes, en as ni doheem — m. fréi (s. fréi) — m. spéit — Ra.: owes voll a mueres nët aniichter — Spw.: owes nët schlofen a m. nët op (nët eraus), faul, liddereg a glott.

Muerge(n)- / Muere(n)- (phV. s. sub Muergen) -drëpp, Mueresdrëpp F.: «Morgenschnäpschen»; -iessen N.: «Frühstück» — dafür meist: Kaffi — s. d. sub 2)a.; -land N.-: «Morgenland» — im Umgangslied: hei kommen dräi Kinneken aus Muer(g)eland.

Muerges-/Mueres- -gebiet N.: «Morgengebet»; -gesank — in der Ra.: M. mécht den Dag lank; -kaffi M. — s. Kaffi sub 2)a.; -klack, Muere(s)klack F.: «Morgenglocke»; -rack M.: «Morgenrock» — s. Rack; -schlof M.: «Morgenschlaf»; -säit F.: «Ostrichtung»; -sonn F.: «Morgensonne» — mir kréien (d'Haus kritt) d'M. — s. Muergen sub 1)c.; -stonn F.: «Morgenstunde» — hie war schons an der M. ënnerwee (op Wee) — Spw.: M. huet Gold am Monn — spaßh. Zusatz: a Bläi am Hënner; -zopp F.: «Frühstück» — cf. Zopp.

muerk, mu(e)rk(eg) Adj.: «mürrisch» — cf. moukeg, mukig.

muerken, muerksen, schmuerksen intr. Verb.: «grunzen» (Schwein).

Muerkollef, Ma(a)rkollef, Maarkolla M.: «Eichelhäher» (Garrulus glandarius) — dafür auch: Gottesvergiess, -verréider, Jhäkert, Kolla, Kollak, Kollar (s. d.) — domm wéi e M.

Muerks I M.: 1) «Grunzen des Schweins»; 2) «mürrischer Mensch».

Muerks II, Murks (Nösl.: Murricks) F. und M.: 1) a. «Murksarbeit, schwere, mühevolle Arbeit»; b. «Arbeitsplatz, wo viel, schnell und ohne Rücksicht auf Qualität gearbeitet werden muß» — déi Plaz as déi rengste M.; 2) in der Redewendung: op de M. schaffen (s. muerksen sub 1)a.) — cf. Schënn.

Mu(e)rks- -aarbecht F.: «(schwere) mühevolle und dazu rasch zu erledigende Arbeit»; -plo F.: «große Plage»; -prim F.: «Lohnzulage für schwere, viele und rasch zu erledigende Arbeit (bes. Bergbau)».

muerksen, murécksen, muerzen (Nösl.: murricksen) trans./intr. Verb.: 1) a. «schwer arbeiten im Hinblick auf größeren Verdienst» — da muerkst en an der Steekaul an dono versäift e séng Suën erëm; b. «übereilig, daher schlecht arbeiten»; 2) a. «in roher Weise töten, nicht fachgerecht schlachten» — dat wor nët méi geschluecht, dat wor gemuerkst; b. Ammenspr.: quick, quick, lo gës de gemuerkst (man sticht das Kind dabei mit dem Zeigefinger — s. quiken I) — Abl.: Gemu(e)rks N. — cf. schënnen.

Mu(e)rksert (Nösl.: Murricksert) M.: 1) a. «Schwerarbeiter»; b. «übereiliger, daher schlechter Arbeiter»; c. «Arbeitgeber, der seine Arbeiter zu sehr drängt und ausbeutet»; 2) «Mörder».

Muert (Echt.: Muet, Grevenmacher: Morrt, Nösl.: Muurt, Vianden: murç*t — Dim.: Miertchen) F.: «Möhre» — dafür auch: Wuerzel (s. d.) — Arten: wäiss, fréi, spéit, déck, kleng M. — d'Muerte sin nëmmen ewéi e Fanger sou déck — d'Muerte gi geläitert (s. läiteren) — d'Muerte gi geschappt an a kleng Stécker geschnidden — zur Pflanzweise der Möhren: d'Muerte mussen dënn geséit gin, et muss eng där aner zouruffen — wa siwe Muerten om Meter stin, dat geet duer — Raa.: deen huet Muerten am Kapp (er ist sehr dumm), ähnlich: vun de Muerte gët een domm — vun de Muerte léiert ee (gutt) fleeten (päifen — vom Möhrenessen lernt man (gut) pfeifen — auch skatologisch) — deen as nach gutt fir Muerten ze trëppelen (von jem. gesagt der Plattfüße hat — s. Muertentrëppler) — zu den Kindern: vun de Muerte gët ee schéin, kritt een e schéinen Teint — en huet d'Oueren sou dreckeg, et kënnt ee Muerten (Ribbsom — s. d.) dra séinen (säen) — spaßh.: do as et groussaarteg, do iessen se Muerte mat de Forschetten — Unterhaltungsspiel: Muerten ausdon (auch: Tubak maachen genannt — mit dem Rücken gegeneinander, abwechselnd einander aufheben — so Ruden, Kanddaf) — Zussetz.: Päerdsmuert; 2) (lok.: Fels) «Kreisel» — s. Dibbendapp. [Bd. 3, S. 180]

Muerte(n)-