nast(e)regNasteregkät, -keetnast(e)renGenastersNastererNat, Natz, NazNataliNatti, Nattli, Nattchen, NättchennatiirlechNatiirlechkät, -keetnationalNational-NationaléquipeNationalfaarwenNationalheldNationalhoufertNationalhymNationalkränktNationalliddNationalmannschaftNationalmannschaftNationalverbandNationalissem, NassionalissemNationalitéitNational-UniounNatiounNatteNatterNatterGenattersNaturNatauerNatur-natur-Naturfaarfnaturfaarwegnaturforscher-fuerscherNaturgeschichtnatur(ge)treiNaturmënschNaturproduktNaturwëssenschaaftnaturaliséierenNaturalisatiounNaturalistNaturalistenNaturell, Naturelnaturellementnau, nouNauder, NädderNauzenNouzen, NunzenNaupnaupegnawellNavetteNazNaznazennä, neenächstNächstenNächsteléifNäerdenNäertregNäerzéng(en)NäidNäid--aangel, -aasch, -hammelNäidmauerNäidnolNäidquakNäidvullNäidwuerzelnäidsenNäidsenNäinecknäineckegNäipnäipennäiperegNäischnotznäisch(t)notznäischnotzegNäischnotzegkät, -keetNäischtnäischtNäischtNäischt-näischt-NäischtkärelNäischtmaachennäischtwierteg-wäertegNäischtz'iess-a-RestnäischtegNäischtegkät, -keetNäischtertnäischtreg | nast(e)reg (Echt.: nast(e)rig, nasterisch) Adj.: 1) «greinerlich, schlecht gelaunt» — du nasteregt Déngen do (etwa die Mutter zum Kind); 2) «zänkisch, kleinlich, neidisch» — n. a knastereg; 3) «verkümmert, unansehnlich» (Pflanzen) — 't as esou en nasteregt Gedéngels am Bësch; 4) (lok.: Waldbillig) «vorlaut, vorwitzig».
Nasteregkät, -keet F.: «Genörgel» — cf. Genasters.
nast(e)ren intr. Verb.: «nörgeln, kleinlich, böswillig bekritteln» — kertjëft, du hues awer un alles ze n. an ze schnuddlen — cf. knaschten sub 2), knastig — Abl.: Genasters N.: 1) «zwittrige, krüppelhafte Pflanzen»; 2) «böswilliges, törichtes Gerede»; 3) «Zänkerei».
Nasterer M.: «Nörgler, kleinlicher Mensch» — cf. Nasteraasch.
Nat, Natz, Naz männlicher Vorname: «Ignaz» (s. d.).
Natali (Ton: 1), Natti, Nattli, Nattchen, Nättchen weiblicher Vorname: «Nathalie».
natiirlech (Nösl.: natirrlich) Adj./ Adv.: 1) «naturgetreu, dem Vorbild ähnlich» — d'Bild as ganz n. geroden; 2) «unverstellt, naturecht, zwanglos» — d'Kand schwätzt sou n. — du hues schéin n. Zänn — je nach der Bet. auf dem Subst. oder dem Adj. ergeben sich verschiedene Bedeutungen: all Mënsch huet n. Zänn (bet.), awer nët ëmmer n. (bet.) Zänn (jeder Mensch hat selbstverständlich Zähne, aber nicht immer naturechte Zähne) — ech hu Quetsche giess, si woren n. (bet.) séiss (ich habe Zwetschen gegessen, sie hatten — in diesem Stadium der Reife — natürliche Süße) — en natiirlecht Mëttel (Naturheilmittel) — natiirlechen Hunneg (usw. — im Ggs. zu chemisch «verbesserten» oder erzeugten Waren); 3) (mit starker Betonung auf den zwei ersten Silben: «es war nicht anders zu erwarten, daß . . .») «selbstverständlich, begreiflicherweise, gewiß» — ech hun n. jo gesot — 't as elo n. warem hei bannen, well mir hun e gutt Feier gemaacht — wéi dee mech ugeranzt huet, sin ech n. rose gin; 4) substantiv.: 't as eppes Natiirleches (naturbedingtes, den Gesetzen der Natur entsprechendes Geschehen).
Natiirlechkät, -keet F.: «Natürlichkeit».
national Adj.: «national».
National- -équipe (wie frz.) F.: «Nationalmannschaft» (Sportspr.); -faarwen F. Pl.: «Landesfarben»; -held M.: «Nationalheld» — de blanne Jhang (Johann der Blinde) as eisen N.; -houfert M.: «Nationalstolz»; -hym F. — s. -lidd; -kränkt F.: «nationale Krankheit» — d'N. fir e Lëtzebuerger as de Mond ënner Friemen nët op- an doheem nët zouzekréien. -lidd N.: «Landeshymne»; -mannschaft F. — s. -équipe; -menü M.: «Landesspezialität» — Jud(d) mat Gaardebounen as eisen N. (s. sub Jud(d) I); -verband M.: «Landesverband».
Nationalissem, Nassionalissem M.: «Nationalismus».
Nationalitéit F.: «Staatsangehörigkeit» — en huet d'N. verluer, oferkannt, ofgeholl, ofgesprach kritt (durch Gerichtsentscheid wurde ihm die Staatsangehörigkeit aberkannt) — d'N. opgin — en huet keng N. (er ist staatenlos) — manchmal im Genitiv: en as däitscher N.
National-Unioun F.: «nationale Vereinigung zur Verteidigung des Rechtes auf Eigenstaatlichkeit» (gegründet im Jahre 1909 von «Siggy», Pseud. von Lucien König — Zeitschrift mit dem Namen Natioun ab November 1911).
Natioun F.: 1) «Nation» — O, Du do uewen, deem séng Hand duurch d'Welt d'Natioune leet (Anfangsverse der letzten Strophe der Landeshymne von Michel Lentz) — Leit vun allen Natioune woren dohi komm(t); 2) «Name der Zeitschrift der Vereinigung der National-Unioun» (s. d.); 3) (verächtl.) «Sippschaft, Klüngel» — esou eng droleg, verhuelen, verlugen, rawerig (habgierig) N.
Natte (wie frz.) F.: «Matte».
Natter I F.: 1) «Natter» — falsch (wéi eng) N. (falsches, hinterlistiges Weib) — cf. Adder; 2) «Otter» — fett wéi eng N. (fälschlich für: fett wéi en Atter) — s. Atter(t). [Bd. 3, S. 197]
Natter II (lok.) F.: «Ginster» — dazu die Abl.: Genatters N.: «knorrige Wurzeln» (C) — s. Genasters sub 1) bei nasteren.
Natur F.: 1) «Natur, das Freie» (Land, Feld, Wald) — haut maache mer e klenge Spadséiergank an d'N. — e Sonndeg gi mer (fuere mer) an d'N.; 2) «Wesen, Anlage, Art, Körper-, Geistesbeschaffenheit» — dat läit a sénger N. — dat läit an der N. vum Mënsch (spaßh.: Béischt) — sou eppes läit an der N. vun der Saach — wat an der N. läit, faardert (fordert) säi Recht — wat an der N. läit, dreift kee Wand ewech — et kann ee séng N. nët verleechnen (verleugnen) — hien huet eng gesond, gutt, kräfteg, robust, schwaach, staark N. (eine gesunde, kräftige, robuste, schwache, starke Konstitution) — ech hun eng N. ewéi e Päerd — dafür auch: Päerdsnatur (s. d.) — en as vun N. aus schwaach — hien as vun N. aus e feine Kärel — dat as (eng Saach) géint d'N. (naturwidrig) — in: Lux. Volkslieder älterer Zeit von Edm. De la Fontaine (Dicks) S. 11: Natauer . . . sou reiden déi Baueren, déi Schelme vu Nataueren; 3) a. «natürliche Heil-, Triebkraft» — do muss een d'N. gewäerde loossen — de Som huet eng gutt N. (starke Wuchskraft, liefert einen guten Ertrag); b. «Geschlechtstrieb» — en huet eng staark, schwaach N.; c. «männlicher Samen».
Natur-/natur- -faarf F.: «Naturfarbe» — dafür meist: natiirlech Faarf; -faarweg Adj.: «naturfarben»; -forscher, -fuerscher (meist spaßh.) M.: «Naturforscher — gelegtl.: Naturfreund»; -geschicht F.: «Naturgeschichte» — an der Kannerschoul gët keng N. méi gemaacht; -(ge)trei Adj.: «naturgetreu»; -mënsch M.: «kräftiger, kerngesunder, urwüchsiger Mensch»; -produkt M. u. N. — wie hd. -wëssenschaaft F.: «Naturwissenschaft». | |