Luxemburger Wörterbuch

-wëssend Adj.: «unwissend» — deen as esou o. wéi e neigebuerent [Bd. 3, S. 272] Kallef (Kalb) — substantiv.: Onwëssender (lok. Echt.: Onwësse) M.; -wëssenhät, -heet F.: «Unwissenheit» — d'O. as grouss; -widerruflech Adj./Adv.: «unwiderruflich» — lo as et awer o. fir d'lescht; -wiesen N.: «Unwesen» — säin O. dreiwen; -wouscht M.: 1) «(ein Haufen) Kram» — mir hun den ieweschte Späicher voller O. leien; 2) «Unkraut, Ungeziefer» — d'Stécker si voller Ongras a a soss O.; übtr.: 3) a. «Unflat» — Echt.: deen O. voan der Mënschhät (die Hefe der Menschheit); b. Schimpfwort: du O.!; -wuel Adv.: «unwohl» (bes. von Frauen gesagt) — 't wor déi Zäit wéi ech o. wor — ech wor déi ganzen Zäit o.; -zäit F.: «Unzeit» — zur O. (zu unpassender Zeit); -zefridden Adj.: «unzufrieden» — du bas emol en onzefriddent Framënsch! — dazu: -zefriddenen M.: «Unzufriedener»; -zefriddenhät, -heet F.: «Unzufriedenheit» — et as dër eng O. an der Welt!; -zeideg Adj.: 1) «unreif» — o. Drauwen; 2) «nicht ausgereift» (Winzerspr.) — onzeidege Wäin; -zieleg Adj.: «unzählig»; -zouverléisseg Adj.: «unzuverlässig» — substantiv.: Onzouverléissegen M.; -zuel F.: «Unzahl».

On (o:n), Ohn ON.: «Ahn» — Dorf der Gemeinde Wormeldingen, Kanton Grevenmacher — 453 — Spott: déi Oner Draachen (MKr. Nr. 584).

Onbrout, Owebrout N.: «Vieruhrbrot» — dazu: Onbrout-, Owebroutskuerf M.: «Korb, womit das Vieruhrbrot auf das Feld getragen wird» — cf. Ombrout.

onduléieren (franz. oder deutsche Aussprache der ersten Silben) trans. Verb.: «ondulieren» — onduléiert Hor — dazu: Ondulatioun F.: «Ondulation» (Haare).

Onen Plur. tant. F. — s. Anen.

Onger I M.: «Wallach» — s. Minnech.

Onger II M.: «Ungar».

Ongeren, Ongerland, Ongarland N.: «Ungarn» (Land — auch für Siebenbürgen).

ong(e)resch Adj.: «ungarisch» — een op o. brigelen (jem. unmenschlich prügeln) — een op d'Ongerescht dreiwen (jem. unsinnig machen, ungeduldig machen) — di ongrische Braut s. Thill, Singendes Volk, Nr. 300 — cf. Bommëscht.

Ongléi, Ongli, Ongléiswénkel M.: 1) — s. Angléiswénkel; 2) «Falz aus Papier oder Leinen, um eine Einlage in ein Buch einzukleben».

Onk (lok.: Oonk, Ounk, Unk) F.: 1) «Ringelnatter» — dafür auch: Hätsch, Heckenéil (s. d.) — kleng O.: a. «Jachschlange, Schlingnatter» (Coronella austriaca); b. «Kreuzkröte» — e säift ewéi eng O. — Folkl.: d'Onke gi bei d'Laangfësch (s. d.) rammelen; 2) a. «gelbbauchige Bergunke»; b. «Feuerkröte» — cf. Klénkert — Ruf der Unke: O., o., o., ech si nët méi jonk — Wetterregel: wann d'Onke sange, gët gutt Wieder (lok.: Reen, dat héiert een un hirem Sangen) — hie leet séng Sue bei d'Onken (in ein geheimes Versteck, mit der Vorstellung der Unke als Schatzhüter — cf. Mouk sub 2) — Folkl.: zwou Drëpse Blutt vun enger Onk si genuch fir engem Sëffer d'Drénken ofzewinnen (lok.: Bettborn) — d'Onke sin dacks verwënscht Persounen, an de Seërcher sin et Kinnekskanner — Zussetz.: Schéissonk (s. d.).

onken intr. Verb.: 1) «mürrisch sein, greinen» — en huet ëmmer ze o. an ze monken; 2) a. «schwarzsehen, Unheil verkünden»; b. (bes.) «ohne Ursache schlechtes Wetter prophezeien» (C).

Onke- -féisschen M.: «Zwergtaucher» (Podiceps minor) — dafür auch: klengen Däichelchen — cf. Ducker; -gras N.: «Tausendblatt» (Myriophyllum) — dafür auch: Waassergras; -kaul F.: 1) «Pfuhl»; 2) «feuchtes Haus, feuchte Wohnung»; -krääsch, -kreesch M.: «Unkenruf» — Folkl.: O. bedeiten Ongléck; -lach N. — s. Onkekaul; -pëtz M., -pull M.: «Pfuhl» — s. Onkekaul sub 1).

Onkel M.: 1) «Oheim» (meist iron. und als Spitzname gebr.) — e räichen O. aus Amerika — s. Monni; 2) «unverheirateter (älterer) Mann» — wat seet dann den O.? — gewöhnlich: Monnonk (s. d.).

Onnär, Honneur (wie frz.): «Ehrenbezeugung, Aufwartung» — in der Ra.: d'Onnäre maachen.

Onner M.: 1) «Mittagsrast, Mittagsschläfchen» (zu Hause oder auf dem Feld) — en O. halen — am O. leien (sein Schläfchen halten); 2) «schattiger (Mittags-)Rastplatz der Weidetiere» — Zussetz.: Kéi-, Mëttes-, Schwéngsonner. [Bd. 3, S. 273]