LWB Luxemburger Wörterbuch
 
Paart bis Padett(er)cher (Bd. 3, Sp. 305b bis 307b)
 
Paart III M. — s. Part, S. 314.
 
Paartegeld N.: «(früherer) Stadtzoll, Oktroi» — P. bezuelen.
 
Paaschenterhaff Hofname: «Paschetterhof» (auf der Flur Paaschent gelegen, heute nur mehr Fln.).
 
paass (Nösl.: pass) Adv.: «passe» — in den Raa.: ze (zu) p. kommen, goen, sin — du kënns mer lo grad zu p. (gerade recht, zur rechten Zeit) — e geet him ëmmer ze p. oder deen as him zou p. (er sucht ihm zu gefallen, um einen Vorteil zu erlangen) — cf. hd. zupaß, zu paß.
 
Pabeier, Pobeier, Popeier (phV.: Papaër, Papäier, Pabeër, SW.: Pabäer, Nösl.: Papeier) M. (lok. Osten: N.): 1) a. «Papier» — décke, dënne, duerchsiichtege, faarwege, haarde, mëlle, raue, flaache (Ga — ungestempeltes) P. — Spw.: de P. as gedëlleg (geduldig) [Bd. 3, S. 306] — et huet ee schon op schlechtere(m) P. geschriwwen (man hat schon Schlechteres gehabt, auch obsz.) — dat as esou dënn ewéi P. — e Blat, Block, Bou P. — eng Fatz, eng Flaatsch P. (Papierfetzen) — eng Roll P. — eng Schnëppel P. (Papierschnitzel) — lee der eng Schnëppel P. an d'Buch (als Merkzeichen) — aus P. kréien d'Kanner Hinnercher, Schmuelbre, Schëffer a soss Saache gemaacht — e kritt näischt zu P. (er ist nicht schreibgewandt); b. «Papierhülle» — e fréiss de Schockela mam P. — spöttisch auf die Einwohner von Düdelingen: déi Didelénger iessen de P. a se werfen d'Karmell ewech; 2) «(amtliches) Schriftstück» — ech hun e P. vun der Gemeng kritt (eine amtliche Mitteilung) — mir mussen dat zu P. bréngen (einen Akt anfertigen lassen, schriftlich festlegen) — ech hun et um P. (habe es schriftlich) — wa mir et bis um P. hun, da si mer gewonn; 3) nur Pl.: Pabeieren «Ausweispapiere» — ech hun all méng P. (méng P. all) an der Rei — da weist mer mol Är P. — ech hu méng P. (Autosp.) vergiess (Führerschein, Versicherungsquittung, Steuerquittung); 4) a. «Wertpapier» — deen huet Pabeieren op der Bank — d'Pabeiere falen, klammen — en huet séng Suen all a Pabeieren ugeluegt; b. «Papiergeld» — s. Pabeiergeld; 5) «Tapete» — Abl.: Gepabeiers N.: «Papierkram» — dafür gelegtl.: Paperasse (wie frz.) — Zussetz.: Autos-, Blumme-, Botter-, Dréck-, Filter-, Filtréier-, Fusch-, Gebääss-, Geld-, Glas-, Hauch-, Holz-, Kabinees-, Kalkéier-, Karmelle-, Klätsch-, Klief-, Klomp-, Kopis-, Krepp-, Kréibänks-, Lësch-, Lompe-, Pak-, Paus-, Pech-, Pergament-, Pla(a)tsch-, Poss-, Sak-, Schäiss-, Schikris-, Schmirgel-, Schockelas-, Schreif-, Seide-, Sëlwer-, Stempel-, Stréi-, Toilette-, Zeeche-, Zeidongs-, Zigarettepabeier.
 
Pabeier-/Pobeier- -bierg Stellenbez.: «Papierberg» (bei Luxemburg-Stadt); -blumm F.: 1) «Strohblume» (Xeranthemum annuum); 2) «Papierblume»; -buttéck M.: «Papierladen, -geschäft» — dafür auch: Papeterie (wie frz.); -fabrek F.: «Papierfabrik»; -geld, Pabeieregeld N.: «Papiergeld» — Ggs.: Haartgeld (s. d.); -geschäft N.: «Papiergeschäft»; -kuerf, Pabeierekurf M.: «Papierkorb»; -messer N.: «Brieföffner»; -millen F.: «Papiermühle»; -päipel M.: «Haarwickel aus Papier» — cf. Papillotte; -sak M.: «Sack aus Papier»; -sammlung F.: «Papiersammlung»; -schéier F.: «Papierschere»; -schnëppel F.: «Papierschnitzel»; -späicher M.: «Trockenplatz des Papiers in der Papiermühle» (Ga); -stopp M.: «Stöpsel aus Papier»; -tut F.: «Papierdüte» — den Zëment gët haut a Pabeiertute geliwwert, soss wor en a Säck.
 
pabeieren, pobeieren, papei(e)ren Adj.: «papieren» (aus Papier) — e pabeiere Koll (Kragen) — p. Nuesschnappecher, Zerwéiten.
 
Pach M. und F.: 1) «Flicklappen, Flicken» — bes. in der Ra.: besser (e) Pach ewéi (e) Lach (besser schlecht geflickt als zerrissen) — hatt huet eng Pach op d'Lach gesat; 2) (nur F.) «unordentliche Dienstmagd».
 
pachen trans. Verb.: «schlecht, ungeschickt flicken» — déi Mauer as nëmme gepacht — Zussetz.: zerpachen — Abl.: Gepachs N. — cf. pechen.
 
Pachert M.: «Stümper» — cf. Pechert, Fuscher(t).
 
pachrout Adj.: «grellrot».
 
pachschwaarz (lok. Esch: pachouljeschwaërz, Echt.: pacholijeschwoarz, Wellenstein: pachhollejeschwaarz, Grevenmacher: pachhuelejeschwoarz) Adj. — s. pechschwaarz.
 
Pacht (Nösl. -ç-) M. — s. Puecht.
 
Packéit N. — s. Pak — dazu: Packéit-post F.; -won M. — s. Packwon.
 
packen, paken (in einzelnen Fällen nicht von paken [s. d.] zu trennen, Nösl. nur packen, Konj. Prät. Nösl.: packt) trans. Verb.: 1) «greifen, anfassen» (Osten nur: paken) — den Hond krut e mat der Box ze p. — übtr.: wann en eppes bis gepackt (gepaakt) huet, as en nët méi dervun ofzebréngen (wenn er sich in etwas vernarrt hat) — wat wëllt een hun, dee Jong huet et nun eemol op dat Framënsch gepackt (ist auf dieses Frauenzimmer versessen) — en huet et emol gutt gepackt (er ist fest gesonnen) — en as elle gepackt (gepaakt — z. B.: op der Broscht — er ist stark angegriffen durch Erkältung usw.); 2) «bewältigen, meistern» (Osten nur: packen) — ech packen dee Laascht nët — dat packs du nët, 't as ze schwéier fir dech (das kannst du nicht tragen, bringst du nicht fertig, es ist [Bd. 3, S. 307] zu schwer für dich) — d'Kand packt dach dee Wee nët — ech packen déi Schmier nët (kann dieses Butterbrot nicht mehr essen) — packe mer nach een? (scil: Patt — trinken wir noch ein Glas?) — du wäers dach dee Kraupert p. (du wirst diesen Schwächling doch meistern) — herausfordernd (Kinderspr.): hä, du packs mech nët — ech hun de Steen ze paken, mä ech packen en nët (habe den Stein zu fassen, vermag ihn nicht zu heben) — de Jhangeli (s. d. sub Jhang) beim Bergauffahren: ech packen et nët, ech packen et nët; auf der Höhe, rascher im Rhythmus: ech hun et gepackt — déi Kéier packt en et nët méi (er übersteht es nicht mehr, er wird sterben) — du packs et nët an där Zäit fir op den Zuch (schaffst es nicht in dieser Zeit) — ech packen et nët méi, fir esou eppes nozekucken (ich kann dies nicht länger mit ansehen) — en huet sech nët méi gepackt vu Roserei (er war außer sich vor Wut) — ech fäerten, e packt et nët an der Schoul (ich fürchte, er wird nicht versetzt, auch: er hält es nicht dort aus) — en huet den Exame gutt (nët) gepackt (bestanden) — lo hu mer et gepackt (haben es geschafft, überstanden) — hien huet et nët op där Plaz gepackt (hielt es nicht auf dieser Stelle aus) — du hues et gëschter nawell laang gepackt (bist gestern abend ziemlich lange aus gewesen) — elo hätte mer et nees gepackt fir haut (mat der Aarbecht).
 
Packwon M.: «Packwagen» (Eisenbahn) — cf. Pakéitwon.
 
Pad (Pl. Pied, Pädd, Dim. Piedchen, Pättchen — Echt.: Pl. Peed, Dim. Peedchen, Nösl.: Padd) M.: 1) «Pfad, Fußweg» — fréier woren tëschent den Dierfer vill Pied, haut sin déi meescht opgehuewen (bestehen nicht mehr) — deen ale P. geet (besteht) nët méi — d'Leit hun e P. duurch d'Fruucht getrëppelt (unerlaubt einen Pfad durch das Getreidefeld getreten) — d'Hénger hu Pied an der Wiss gemaacht an d'Gras all zerschleeft — ech muss nach e P. maachen, trëppelen (die Saatbeete durch einen Pfad abtrennen) — hien huet e P. (Piedchen) dohinner (bis bei hir Dir) getrëppelt (z. B. von Nachbarn, die regen Verkehr unterhalten, dann auch: viele Gänge nach einem bestimmten Ort tun, durch wiederholte Besuche etwas erreichen wollen) — hei zu Esch huet en säi P. getrëppelt (von einem Mann, der sich in Esch gut eingelebt hat) — ech hun der nach kee P. an de Gank (Hausflur) getrëppelt (ich habe dich noch um keinen Gefallen gebeten) — huel de P. fir op d'Millen, 't as méi no — do uewe leeft e P. laanscht de Bësch — mir si vum P. (of — haben den Pfad verloren) — 't as e schéine P. (Pfad mit schöner Aussicht, auch: gut unterhalten) — géi (du schéin) däi P. (geh deines Wegs, kümmere dich nicht um uns) — Echt.: gi dou deines P., äich gi meines P.! (laß mich ungeschoren!) — hie geet (schéi roueg) säi P. (er geht unbekümmert seinen Weg, er schert sich nicht um die Umwelt, auch von einem untreuen Ehemann gesagt — cf. friem sub 1) — de rawege Kueder geet nach haut säi P. (wir werden den räudigen Kater noch heute aus der Welt schaffen, uns seiner entledigen) — zu einer störrigen Kuh: waart, de gees deen aner Maart däi Piedchen (wir werden dich abstoßen) — Zussetz.: Huese-, Kanéngerches-, Kiirche-, Läiche-, Lais-, Masse-, Mille-, Réimer-, Touristepad (s. d.).
 
Padatten (meist: Badatten) Pl. F.: «Kartoffeln» (spaßh.) — frz. patate.
 
Padett(er)cher Pl. 1)a. «kleine Füße»; b. «kleine, zierliche Tanzschuhe» — im Kinderlied: d'Jëffercher mat hire P.; 2) (lok.: Echt.) «panierte Schweinsfüße» — Zussetz.: Schweinspadettercher.

 

Eingabe
Wörterbuchtext:
Stichwort:
 
  

 

© 2010 - Projekt LexicoLux des Laboratoire de linguistique et de littératures luxembourgeoises der Universität Luxemburg, in Kooperation mit dem Kompetenzzentrum für elektronische Erschließungs- und Publikationsverfahren in den Geisteswissenschaften an der Universität Trier
Hinweis zum problematischen Wortgut