| passen I trans./intr. Verb.: 1) «passen, passend sein» — Ra.: dat passt wéi d'Fauscht op d'A. wéi der Kou de Suedel, wéi Aasch op Fridderech — déi Faarf passt nët bei gro — dee roude Schal passt gutt (nët) bei dee groe Rack — méng Schlappe passe mer nët (sind nicht maßgerecht oder gefallen mir nicht — s. sub 3) — déi Schong passen nët zesummen (beieneen — diese Schuhe gehören nicht zusammen) — de Stopp passt nët op d'Fläsch — d'Réier p. nët aneneen — déi zwee p. zesummen (sind gleichen Sinnes, gleicher Art, ergänzen sich, iron.: beide taugen nicht viel) — lok.: Vianden: déi zwee p. nët zesummen (leben zusammen, sind jedoch nicht verheiratet) — hie passt nët op déi Plaz (er gehört nicht auf diesen Posten) — mir passen nët an déi Gesellschaft; 2) «behagen» — et passt mer nët — dat kënnt dir esou p.! — passt et der nët, da looss et stoen — et passt em nët an de Krom (s. d. sub 1) — ech maache wat mer passt, an domat fäerdeg (trotzend); 3) «gefallen» — dat Gezei, déi Faarf passt mer nët; 4) refl.: «sich schicken, sich geziemen» — et passt sech nët fir e jongt Meedchen sou laang dorëmmer ze bommelen — hie weess glat a guer nët, wat sech passt — Zussetz.: a-, op-, ver-, upassen.
passen II intr. Verb.: «nicht mitmachen» — beim Essen: ech muss do p., ech verdroen d'Fett nët — beim Kartenspiel: ech p. — auch kurz: pass (méng) oder: ech si pass, ech hu gepasst — dräi Mann gepasst (pass) — mat fënnef Trëmp an der Hand passt een nët — Spielweise: mir passen (spielen nicht, weil wir genügend Punkte, Kegel haben) — haut gët emol gepasst (nicht gearbeitet) — Abl.: Gepass N. — dazu: Passert M. — ech hun e fatzege, schéine P. (ein gutes Spiel, muß jedoch passen).
passen III (lok. Mosel, z. B. Schengen, Part.: gepascht) trans. Verb.: «pfropfen» — dafür auch (lok.): [Bd. 3, S. 322] possen, poosten, poassen — cf. praffen.
passen IV trans./intr. Verb.: «passen, zuspielen» (Sportspr.), bes. Fußball) — cf. Pass VI, passéieren sub B, 2)b.
Passen V Pl.: «junge Schößlinge in den abgerindeten Lohhecken, gesammelt zu Futterzwecken».
Passerell F.: «Passerelle» (die ältere der zwei Brücken [Viadukt] über das Petrußtal zwischen dem Bahnhof und der Stadt Luxemburg — eigentlich: Passiersteg).
passerlech (lok.: passéierlech, passlech) Adj.: «annehmbar, genehm» — cf. passabel.
Passett (Ton: 1 — lok. Var. Passéi, Passéierchen, Passelt) F.: «kleines Sieb» — cf. Sei — Zussetz.: Kaffis-, Mëllech-, Téipassett.
Passeur (wie frz., Ton: 1) M.: «Helfer beim illegalen Grenzübertritt im Kriege 1940-45».
passionnéieren refl./trans. Verb.: «(sich) begeistern» — dazu: passionnéiert Verbadj.: «begeistert, leidenschaftlich» — e passionnéierte Kaartespiller.
Passioun F.: 1) «Leidenschaft» (oft iron.) — et gët zur (eng) P. — d'Kaartespill gët liicht eng P. (eine leidenschaftliche Neigung); 2) «Passions-, Leidensgeschichte Christi» — Pällemsonndeg gët d'P. gelies (gesongen).
Passiouns- -blumm F.: «Passionsblume» (Passiflora); -sonndeg M.: «Passionssonntag» — cf. Ellesonndeg; -spill N.: «Passionsspiel»; -stack M. — s. -blumm.
Pastang M. — s. Passe-temps.
Pastell M.: «Färberwaid» (Isatis tinctoria); 2) «Pastellbild».
Pastellfaarf F.: «Pastellfarbe».
pasteuriséieren, pastëriséieren trans. Verb.: «pasteurisieren» — dazu: pasteuriséiert Verbadj.: «pasteurisiert» — p. Mëllech.
Pastill (Ton: 1 oder 2) F.: «Pastille, Pille» — eng P. fir den Houscht, den Halswéi — übtr.: dat wor eng batter (uereg) P. (eine bittere Pille) — Zussetz.: Schockelaspastill — frz. pastille — cf. Pëll II.
Pastull (lok. z. B. Echt.) F. — s. Pistoul.
Pastur F. — s. Positur.
Pâte (wie frz.) F.: «Teig» — bes. im Pl.: Paten «Teigwaren».
Pataklang M. — s. Bataklang.
Pâté (wie frz., Ton: 1), Pati M.: «Fleischgemengsel» — mir hu geschluecht an den Owend gët P. gemaacht — de P. as am Bakuewe gebak gin, och alt am Schäffche vun der Kachmaschin — de P. gët an d'Fieder (s. d. sub 6) agewéckelt an an engem stengen (irden) Dëppe gebak — Zussetz.: Gänse-, Hausmaacher-, Huese-, Liewerpati; 2) (Druckerspr.) «Zwiebelfisch — auch: zusammengestürzter Satz; die aus dem Kehricht aufgelesenen Buchstaben oder Spatien, ebenso die in fremden Schriftkasten liegenden Buchstaben, Quadrate, Spatien, Regletten, Linien».
Pateen (Ton: 2) F.: «Patene».
Patent (Echt.: Podent, Potent — Pl. Patenter) M., F. und N.: 1) «Patent» (Schutzrecht) — hien huet (e) P. drop (scil.: op séng Erfindung) geholl — et mengt ee grad, du häss P. duerop (ein Recht darauf) — spaßh.: huel der (e) P. drop (Echt.: ech héil Podent doarop — beim Begehen einer törichten Handlung) — cf. patentéieren; 2) a. «Gewerbeschein, -berechtigung» — (bes. für Schankwirtschaft) — e P. fir ze zapen (Schankerlaubnis) — Echt.: e stät do wi wann e sein Podent verloer hätt (in größter Verlegenheit) — en huet Wakelter verkaaft, dat wor e P. fir heeschen ze goen; b. «Gewerbescheingebühr» — d'P. fir d'Wiirtschaft muss fir den éischte Februar bezuelt gin — Ra.: wann eng P. op d'Dommheet wir, bräichte mer geschwë keng Schätzénge méi ze bezuelen (C) — iron. (Echt.): du wäers dach kän Podent voan deiner Dommhät bezoale missen.
Patentbüro M.: «Patentamt» (privates).
patent Adj./Adv.: 1) a. «tüchtig, umgänglich, zuverlässig» — e patente Kärel; b. «gut, einträglich» — eng p. Saach; 2) (lok.: Echt.) «klar, offenkundig» — een an ener patenter Ligen erdappen — dat as dach p.!
patentéieren trans. Verb.: «patentieren» — looss der deen Trick p. — dazu: patentéiert Verbadj.: «offenkundig, ausgemacht» — eng p. Ligen — e patentéierte Bedruch (Betrug).
Pater I (Pl. Pat(e)ren — lok.: Poter, Echt.: Poater) M.: 1) «Ordens-, Klostergeistliche» — e geet bei d'Patren (er tritt in einen Orden ein) — — e gët P. (er wird Mönch) — ech gi bei d'Patre beichten — ech wor bei de Patren an der Mass (in der Klosterkirche in der Messe) — en as bei de Patren an der Schoul — e Bauch [Bd. 3, S. 323] wéi e P. — Raa.: do rene se mam Poater (derdurech — Echt.: handeln ohne Überlegung, übereilt) — zur Zäit vum P. Minchen a seim Esel (Echt.: zur Altväterzeit) — P. Kuederjann (s. d.); 2) «Betbruder» (abfällig).
Pater II M.: 1) «(schwarze) Käferart» (lok.: Echt.) — cf. Poter; 2) «Art Schildwanze» — cf. Kréischelbock; 3) «Stachelbeere» (C).
Pater III M.: «Extirpator» (Grubber) — dafür auch: Extepater, Exepoter (Nösl.). | |